EUROPEJSKI TRYBUNAŁ PRAW CZŁOWIEKA

Ali Riza v. Szwajcaria
74989/11

WYROK ETPCz z dnia 13-07-2021 r.
skład trybunału:

Izba

przedmiot:

Odmowa zbadania sprawy kontraktu sportowca z klubem przez Sportowy Sąd Arbitrażowy

wzorce kontroli:

Art. 6 ust. 1 EKPCz
„Każdy ma prawo do sprawiedliwego i publicznego rozpatrzenia jego sprawy w rozsądnym terminie przez niezawisły i bezstronny sąd ustanowiony ustawą przy rozstrzyganiu o jego prawach i obowiązkach o charakterze cywilnym albo o zasadności każdego oskarżenia w wytoczonej przeciwko niemu sprawie karnej. Postępowanie przed sądem jest jawne, jednak prasa i publiczność mogą być wyłączone z całości lub części rozprawy sądowej ze względów obyczajowych, z uwagi na porządek publiczny lub bezpieczeństwo państwowe w społeczeństwie demokratycznym, gdy wymaga tego dobro małoletnich lub gdy służy to ochronie życia prywatnego stron albo też w okolicznościach szczególnych, w granicach uznanych przez sąd za bezwzględnie konieczne, kiedy jawność mogłaby przynieść szkodę interesom wymiaru sprawiedliwości.”

rozstrzygnięcie:

  • Brak naruszenia art. 6 ust. 1 EKPCz w zakresie prawa dostępu do sądu [jednomyślnie]

 

  • Odrzucenie skargi w zakresie równości broni oraz jawności postępowania (art. 6 ust. 1 EKPCz) jako oczywiście nieuzasadnionej [jednomyślnie]

stan faktyczny:

Skarżący był zawodowym piłkarzem, obywatelem brytyjskim, a od 2004 r. także tureckim. W styczniu 2006 r. podpisał on kontrakt z Trabzonsporem, klubem piłkarskim z ligi tureckiej. Kontrakt został podpisany na okres do czerwca 2008 r. i zawierał klauzulę arbitrażową przewidującą poddanie ewentualnych sporów jurysdykcji FIFA.

 

W styczniu 2008 r. Skarżący zaprzestał grania dla klubu Trabzonspor i wyjechał do Wielkiej Brytanii, powołując się na złamanie postanowień umownych przez klub. Klub ukarał Skarżącego za opuszczenie go bez zawiadomienia, natomiast Skarżący wniósł skargę do izby ds. rozwiązywania sporów w FIFA (twierdząc m.in., że klub nie płacił mu wynagrodzenia), która jednak poinformowała go, że wobec braku elementu międzynarodowego, właściwą do rozpatrzenia sporu będzie turecka federacja piłkarska (FFT).

 

W maju 2008 r. klub wniósł do komitetu ds. rozwiązywania sporów FFT o to, aby Skarżący nie mógł dokonywać transferów do innych klubów, a także o zapłatę odszkodowania. Komitet przychylił się do wniosku klubu i ukarał Skarżącego zakazem gry klubowej na okres 4 miesięcy oraz nakazał zapłatę odszkodowania. W wyniku odwołania do trybunału arbitrażowego FFT wysokość sankcji została zmniejszona. Skarżący w odniesieniu do rozstrzygnięcia trybunału arbitrażowego FFT wniósł skargę do ETPCz przeciwko Turcji (Ali Riza i Inni v. Turcja, Nr 30226/10 i in.). Trybunał wówczas potwierdził, że naruszenie prawa do sądu (dotyczące braku niezależności trybunału arbitrażowego) w zakresie tej sprawy powinno być przypisane Turcji.

 

W listopadzie 2009 r. Skarżący wniósł jednak także skargę na orzeczenie trybunału arbitrażowego FFT do Sportowego Sądu Arbitrażowego z siedzibą w Lozannie, który stwierdził, że nie ma jurysdykcji do rozpatrzenia tego sporu, gdyżsprawa nie ma charakteru międzynarodowego, a umowa między Skarżącym a klubem nie przewidywała poddania ewentualnych sporów rozstrzygnięciu Sportowego Sądu Arbitrażowego. Takiej klauzuli nie przewidywał także statut klubu lub federacji.

 

W lipcu 2010 r. Skarżący wniósł do szwajcarskiego sądu federalnego skargę na postanowienie Sportowego Sądu Arbitrażowego. 19 kwietnia 2011 r. sąd federalny wydał na posiedzeniu niejawnym postanowienie o odrzuceniu skargi na postanowienie Sportowego Sądu Arbitrażowego. Sąd federalny potwierdził ustalenia, że Sportowy Sąd Arbitrażowy nie ma jurysdykcji do rozpatrywania sporu Skarżącego z klubem.

główne tezy:
  • W realiach sprawy spór miał charakter cywilny w rozumieniu art. 6 ust. 1 EKPCz, skoro toczył się między podmiotami prywatnymi o odszkodowanie za odstąpienie od wykonywania umowy. (§ 63–65)

 

  • Art. 6 ust. 1 EKPCz zapewnia przede wszystkim prawo dostępu do sądu, które jednak nie jest prawem absolutnym i podlega ograniczeniom, które muszą być proporcjonalne, realizujące uprawniony cel i nienaruszające istoty prawa do sądu. (§ 72–74) Art. 6 EKPCz nie wyklucza poddania niektórych sporów cywilnych pod jurysdykcję sądów arbitrażowych. Jeżeli jednak arbitraż jest obowiązkowy, sąd arbitrażowy musi spełniać wymogi określone w art. 6 EKPCz. (§ 76)

 

  • Skoro Skarżący nie mógł przeprowadzić procedury kontroli orzeczenia tureckiego trybunału arbitrażowego przed tureckimi sądami, to naturalnym jest, że zwrócił się do międzynarodowego organu arbitrażu sportowego. (§ 79–80) Z drugiej strony należy zauważyć, że Skarżący miał dostęp do procedury arbitrażowej w Turcji (mimo jej wadliwości dostrzeżonej przez ETPCz). Sportowy Sąd Arbitrażowy w sposób przekonujący i wyczerpujący wytłumaczył, że w przypadku braku elementu międzynarodowego nie może się on zajmować sprawą Skarżącego. Należy uznać, że taka odmowa dostępu do sądu była proporcjonalna, realizowała uprawniony cel oraz nie naruszała istoty prawa do sądu, co przekładało się na brak naruszenia art. 6 EKPCz. (§ 84–98)

 

  • Nie we wszystkich sprawach cywilnych konieczne jest przeprowadzenie jawnej rozprawy. Wyjątki od zasady jawności dopuszczalne w szczególności wtedy, kiedy rozstrzyga się kwestie wyłącznie prawne (a nie spór co do faktów) lub wysoce techniczne. (§ 113–115) Postępowanie przed Sportowym Sądem Arbitrażowym, a następnie przed szwajcarskim sądem federalnym, dotyczyło wyłącznie kwestii jurysdykcji (tj. kwestii prawnej) i mogło być rozstrzygnięte bez konieczności przeprowadzenia rozprawy, skoro nie zaistniał żaden spór o fakty i można było się oprzeć wyłącznie o dokumenty. (§ 116–119) W tym zakresie zatem skarga podlegała odrzuceniu, jako oczywiście nieuzasadniona. (§ 120)
odszkodowanie:

koszty postępowania:

powiązane sprawy:

Ali Riza i Inni v. Turcja (30226/10 i in.)

Mutu i Pechstein v. Szwajcaria (40575/10, 67474/10)

Naït-Liman v. Szwajcaria (51357/07)

akty normatywne:

Kodeks arbitrażu sportowego Sportowego Sądu Arbitrażowego

– Art. 47

Do Sportowego Sądu Arbitrażowego można wnieść odwołanie przeciwko decyzji federacji, stowarzyszenia lub innej organizacji sportowej, jeżeli statut lub regulamin tej organizacji to przewiduje lub jeżeli strony zawarły odpowiednią umowę o arbitraż, a odwołujący się wyczerpał wszystkie środki prawne przewidzianej w statucie lub regulaminie organizacji.

[Un appel contre une décision d’une fédération, association ou autre organisme sportif peut être déposé au TAS si les statuts ou règlements dudit organisme sportif le prévoient ou si les parties ont conclu une convention d’arbitrage particulière et dans la mesure aussi où l’appelant a épuisé les voies de droit préalables à l’appel dont il dispose en vertu des statuts ou règlements dudit organisme sportif.]

 

Regulamin trybunału arbitrażowego FFT

– Art. 14

W sprawach kontraktów sportowców, menadżerów i trenerów z elementem międzynarodowym można wnieść sprzeciw od decyzji trybunału arbitrażowego [FFT] do Sportowego Sądu Arbitrażowego, zgodnie z odpowiednimi przepisami FIFA i UEFA.

[Toute opposition aux sentences du Comité d’arbitrage pour des différends découlant de contrats de sportifs, de managers et d’entraineurs qui revêtent un élément international peuvent être soumis au Tribunal arbitral du Sport à la lumière des règlements et directives de la FIFA et de l’UEFA.]

 

Ustawa federalna z 18 grudnia 1987 r. – Prawo prywatne międzynarodowe (Konfederacji Szwajcarskiej)

– Art. 176

Przepisy niniejszego rozdziału mają zastosowanie do postępowań arbitrażowych, jeżeli siedziba sądu arbitrażowego znajduje się w Szwajcarii i co najmniej jedna ze stron w momencie zawarcia umowy o arbitraż nie ma miejsca zamieszkania w Szwajcarii.

[Les dispositions du présent chapitre s’appliquent à tout arbitrage si le siège du tribunal arbitral se trouve en Suisse et si au moins l’une des parties n’avait, au moment de la conclusion de la convention d’arbitrage, ni son domicile, ni sa résidence habituelle en Suisse.]

Art. 186

Sąd arbitrażowy orzeka o własnej jurysdykcji w drodze postanowienia.

[Le tribunal arbitral statue sur sa propre compétence. (…) En général, le tribunal arbitral statue sur sa compétence par une décision incidente.]

Art. 190 lit. b

Wyrok [sądu arbitrażowego] wiąże z chwilą ogłoszenia i nie może być wzruszony, z wyłączeniem następujących przypadków: … kiedy sąd arbitrażowy błędnie uznał się za właściwy lub niewłaściwy.

[La sentence est définitive dès sa communication. Elle ne peut être attaquée que : … lorsque le tribunal arbitral s’est déclaré à tort compétent ou incompétent.]

słowa kluczowe:

Arbitraż; sąd polubowny; sport; Sportowy Sąd Arbitrażowy; element międzynarodowy

autor omówienia:

Emil Śliwiński