EUROPEJSKI TRYBUNAŁ PRAW CZŁOWIEKA

Alternative für Deutschland (AfD) v. Niemcy
57939/18

WYROK ETPCz z dnia 11-06-2019 r.
skład trybunału:

Komitet

przedmiot:

Uznanie partii politycznej za podejrzaną o „wrogość konstytucji” przez niemiecki wywiad wewnętrzny

wzorce kontroli:

Art. 10 EKPCz

1. Każdy ma prawo do wolności wyrażania opinii. Prawo to obejmuje wolność posiadania poglądów oraz otrzymywania i przekazywania informacji i idei bez ingerencji władz publicznych i bez względu na granice państwowe. Niniejszy przepis nie wyklucza prawa Państw do poddania procedurze zezwoleń przedsiębiorstw radiowych, telewizyjnych lub kinematograficznych.
2. Korzystanie z tych wolności pociągających za sobą obowiązki i odpowiedzialność może podlegać takim wymogom formalnym, warunkom, ograniczeniom i sankcjom, jakie są przewidziane przez ustawę i niezbędne w społeczeństwie demokratycznym w interesie bezpieczeństwa państwowego, integralności terytorialnej lub bezpieczeństwa publicznego ze względu na konieczność zapobieżenia zakłóceniu porządku lub przestępstwu, z uwagi na ochronę zdrowia i moralności, ochronę dobrego imienia i praw innych osób oraz ze względu na zapobieżenie ujawnieniu informacji poufnych lub na zagwarantowanie powagi i bezstronności władzy sądowej”

Art. 11 EKPCz

1. Każdy ma prawo do swobodnego, pokojowego zgromadzania się oraz do swobodnego
stowarzyszania się, włącznie z prawem tworzenia związków zawodowych i przystępowania do nich dla ochrony swoich interesów.
2. Wykonywanie tych praw nie może podlegać innym ograniczeniom niż te, które określa ustawa i które są konieczne w społeczeństwie demokratycznym z uwagi na interesy bezpieczeństwa państwowego lub publicznego, ochronę porządku i zapobieganie przestępstwu, ochronę zdrowia i moralności lub ochronę praw i wolności innych osób. Niniejszy przepis nie stanowi przeszkody w nakładaniu zgodnych z prawem ograniczeń w korzystaniu z tych praw przez członków sił zbrojnych, policji lub administracji państwowej”

Art. 14 EKPCz w zw. z art. 10 i 11 EKPCz

Korzystanie z praw i wolności wymienionych w niniejszej konwencji powinno być zapewnione bez dyskryminacji wynikającej z takich powodów, jak płeć, rasa, kolor skóry, język, religia, przekonania polityczne i inne, pochodzenie narodowe lub społeczne, przynależność do mniejszości narodowej, majątek, urodzenie bądź z jakichkolwiek innych przyczyn”

rozstrzygnięcie:

  • Umorzenie postępowania (ze względu na niewyczerpanie środków krajowych) na podstawie art. 35 EKPCz w zakresie art. 10, art. 11 i art. 14 w zw. z art. 10 i 11 EKPCz [3/3]

stan faktyczny:

Alternative für Deutschland (AfD) to założona w 2013 r. niemiecka partia polityczna. Niemiecki wywiad wewnętrzny – Federalny Urząd Ochrony Konstytucji (Bundesamt für Verfassungsschutz) – pod koniec 2018 r. i na początku 2019 r. w oświadczeniach stwierdził, że niektóre jednostki organizacyjne partii AfD będą monitorowane jako podejrzane (Verdachtsfall), natomiast cała partia jako wstępnie podejrzana (Prüffall).W stosunku do statusu Prüffall Sąd Administracyjny w Kolonii stwierdził, że nie ma podstawy prawnej dla ujawniania publicznie tego typu informacji.W stosunku do statusu Verdachtsfall AfD nie weszła na drogę prawną. Twierdziła, że ze względu na utrwaloną linię orzeczniczą sądów niemieckich takie środki nie byłyby skuteczne.Skarga do ETPCz obejmowała zarzut naruszenia art. 10 i 11, art. 14 w zw. z art. 10 i 11 (twierdząc, że stygmatyzacja partii przez państwo niemieckie może doprowadzić do faktycznego ustania jej działalności) oraz art. 6 i 13 (brak efektywnego środka odwoławczego).

główne tezy:
  • Orzecznictwo sądów (niemieckiego Federalnego Sądu Administracyjnego i Federalnego Trybunału Konstytucyjnego) dotyczące tych samych problemów, acz innych okresów i innych przepisów nie przemawia za uznaniem środka odwoławczego na drodze krajowej za nieskuteczny (§ 22).

 

  • Skarga do niemieckiego Federalnego Trybunału Konstytucyjnego jest skutecznym środkiem odwoławczym na drodze krajowej, albowiem nie jest możliwe przesądzenie z góry, czy będzie ona uznana za niedopuszczalną (§ 22).
odszkodowanie:

koszty postępowania:

powiązane sprawy:

Mendrei v. Węgry (54927/15)

akty normatywne:

Konstytucja Republiki Federalnej Niemiec
– Art. 21 ust. 2

Partie, które poprzez swoje cele lub zachowania swoich zwolenników zmierzają do naruszenia lub obalenia wolnościowego demokratycznego porządku ustrojowego albo zagrażają istnieniu Republiki Federalnej Niemiec, są sprzeczne z konstytucją. O sprzeczności z konstytucją orzeka Federalny Trybunał Konstytucyjny”
[Parties which, through their aims or the conduct of their members, seek to damage or to overthrow the free democratic constitutional system or to endanger the existence of the Federal Republic of Germany shall be held to be unconstitutional. The Federal Constitutional Court shall determine the question of unconstitutionality„]

 

Ustawa o Ochronie Konstytucji
– Art. 16 ust. 1

Federalny Urząd Ochrony Konstytucji informuje publicznie o wrogich konstytucji przedsięwzięciach zgodnie z art. 3 ust. 1, jeżeli są ku temu wystarczająco wiarygodne podstawy faktyczne”
[The Federal Office for the protection of the constitution informs the public of constitution-hostile endeavours or actions pursuant to section 3 § 1, as far as there are sufficiently reliable factual indications for it„]

słowa kluczowe:

niedopuszczalność skargi; odrzucenie skargi; wyczerpanie drogi krajowej; wyczerpanie środków krajowych; partie polityczne

autor omówienia:

Emil Śliwiński