Izba

Ustrój sądów powszechnych w świetle art. 6 EKPCz

Art. 6 ust. 1 EKPCz

„Każdy ma prawo do sprawiedliwego i publicznego rozpatrzenia jego sprawy w rozsądnym terminie przez niezawisły i bezstronny sąd ustanowiony ustawą przy rozstrzyganiu o jego prawach i obowiązkach o charakterze cywilnym albo o zasadności każdego oskarżenia w wytoczonej przeciwko niemu sprawie karnej. Postępowanie przed sądem jest jawne, jednak prasa i publiczność mogą być wyłączone z całości lub części rozprawy sądowej ze względów obyczajowych, z uwagi na porządek publiczny lub bezpieczeństwo państwowe w społeczeństwie demokratycznym, gdy wymaga tego dobro małoletnich lub gdy służy to ochronie życia prywatnego stron albo też w okolicznościach szczególnych, w granicach uznanych przez sąd za bezwzględnie konieczne, kiedy jawność mogłaby przynieść szkodę interesom wymiaru sprawiedliwości.”

Skarżący jest bratem założyciela jednego z największych w Turcji konglomeratów skupiających przedsiębiorstwa działające w sektorze telekomunikacji i bankowości.

Dnia 03.07.2003 r. Turecka Komisja Nadzoru Finansowego (Banking Regulation and Supervision Agency) odebrała bankowi prowadzonemu w formie spółki akcyjnej Imarbank zezwolenie na prowadzenie działalności bankowej ze względu brak wypełnienia obowiązków przewidzianych prawem. Następnie Turecka Komisja Nadzoru Finansowego ustanowiła zarząd tymczasowy banku i wszczęła postępowanie kontrolne, które ujawniło szereg nieprawidłowości w deklaracjach podatkowych banku.

Na podstawie ujawnionych danych wszczęto postępowanie karne. Skarżącemu i 24 innym osobom podejrzanym postawiono zarzut sprzeniewierzenia mienia w wielkich rozmiarach. Akt oskarżenia wniesiono do sądu właściwego miejscowo ze względu na siedzibę banku (Piąty Sąd Okręgowy w Istambule), gdzie na początku rozprawy sąd uznał się za niewłaściwy ze względu na istnienie sądu właściwego rzeczowo do rozpatrywania spraw dotyczących sprzeniewierzenia. Sprawa została przekazana do Ósmego Sądu Okręgowego w Istambule.

Podczas postępowania przed wyżej wskazanym sądem Skarżący podnosił zarzut sprzeczności z konstytucją powoływania sądów właściwych do rozpatrywania pojedynczej kategorii spraw. Twierdził, że nie są to sądy powszechne tylko wyjątkowe, a zgodnie z art. 37 Konstytucji Turcji rozpatrzenie sprawy przez sąd wyjątkowy nie może ograniczać prawa do rozpoznania sprawy przez sąd powszechny. Sąd stwierdził, że nie ma podstaw do uznania Ósmego Sądu Okręgowego w Istambule za sąd wyjątkowy uzasadniając to: brakiem wydzielenia ze struktury sądów powszechnych, uprawnieniem sędziów do orzekania w sądach powszechnych, orzekaniem na podstawie prawa powszechnie obowiązującego. Dodatkowo sąd podkreślił, że powierzenie pewnego rodzaju spraw wyspecjalizowanym sądom jest celowe ze względu na dużą liczbę spraw zawisłych przed sądami w Istambule, a ponadto jest zgodne z art. 6 EKPCz ze względu na umożliwienie rozpatrzenia sprawy w rozsądnym terminie, gwarantując przy tym niezawisłości i bezstronności sądu.

Skarżący został skazany na karę: a) 1 roku i 8 miesięcy pozbawienia wolności za udział w zorganizowanej grupie przestępczej; b) karę 15 lat 6 miesięcy i 20 dni pozbawienia wolności wraz z orzeczoną obok karą grzywny w wysokości 19,426,377,822 lir tureckich za popełnienie przestępstwa sprzeniewierzenia mienia w wielkich rozmiarach.

W wyniku postępowania odwoławczego zaskarżony wyrok utrzymano w mocy.

• Pojęcie „sąd ustanowiony ustawą” na gruncie art. 6 ust. 1 EKPCz należy rozumieć szerzej niż „sąd mający podstawę prawną do orzekania”. Stawiany przez EKPCz wymóg nakłada na Państwa- Strony obowiązek zorganizowania całego wymiaru sprawiedliwości, a zatem także określenia właściwości sądów powszechnych. (§ 49)

• Rolą ETPCz nie jest ocena czy Państwa- Strony zorganizowały wymiar sprawiedliwości zgodnie z normami prawa krajowego. Ocena funkcjonowania sądownictwa przez ETPCz możliwa jest jedynie w przypadkach rażącego naruszenia prawa krajowego przy kształtowaniu wymiaru sprawiedliwości. (§ 49)

• Powołanie sądów właściwych rzeczowo do rozpatrywania spraw określonego rodzaju nie stanowi per se naruszenia prawa do niezawisłego i bezstronnego sądu. (§ 50)

• Sądem wyjątkowym jest sąd powołany ad hoc, lub ad personam. (§ 60-62)

Konstytucja Turcji
-Art. 37
„Każdy ma prawo do rozpoznania jego sprawy przez przewidziany prawem sąd. Sądy wyjątkowe lub tryb doraźny nie mogą ograniczać prawa do rozpoznania sprawy przez przewidziany prawem sąd.”
[„No one may be tried by any judicial authority other than the legally designated court.
Extraordinary tribunals with jurisdiction that would in effect remove a person from the jurisdiction of his legally designated court shall not be established.”]

Ustawa o działalności bankowej (Banking Activities Act)
– Art. 26 ust. 2
„W sprawach o sprzeniewierzenie właściwy miejscowo jest Pierwszy Sąd Okręgowy znajdujący się w województwie siedziby banku.”
[„Cases that relate to offences which fall under Article 22 (3) and (4) [of the former Banking Activities Act, which includes, as relevant to the present case, the offence of embezzlement], or other related offences that fall within the jurisdiction of the assize courts, shall be tried before the 1st Assize Court in the province in which the relevant bank is located.”]

Właściwość sądu, właściwość miejscowa; właściwość rzeczowa; sąd wyjątkowy; niezawisłość; bezstronność; ustrój sądów powszechnych; Uzan; Turcja; art. 6 EKPCz

http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-206192