Izba

Rzetelność postępowania dyscyplinarnego wobec prokurator w sytuacji dużego zainteresowania medialnego i politycznego

Art. 6 ust. 1 i 2 EKPCz

„1. Każdy ma prawo do sprawiedliwego i publicznego rozpatrzenia jego sprawy w rozsądnym terminie przez niezawisły i bezstronny sąd ustanowiony ustawą przy rozstrzyganiu o jego prawach i obowiązkach o charakterze cywilnym albo o zasadności każdego oskarżenia w wytoczonej przeciwko niemu sprawie karnej. Postępowanie przed sądem jest jawne, jednak prasa i publiczność mogą być wyłączone z całości lub części rozprawy sądowej ze względów obyczajowych, z uwagi na porządek publiczny lub bezpieczeństwo państwowe w społeczeństwie demokratycznym, gdy wymaga tego dobro małoletnich lub gdy służy to ochronie życia prywatnego stron albo też w okolicznościach szczególnych, w granicach uznanych przez sąd za bezwzględnie konieczne, kiedy jawność mogłaby przynieść szkodę interesom wymiaru sprawiedliwości.
2. Każdego oskarżonego o popełnienie czynu zagrożonego karą uważa się za niewinnego do czasu udowodnienia mu winy zgodnie z ustawą.”

W listopadzie 2008 roku ojciec złożył zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa w postaci molestowania seksualnego jego małoletniej córki. Podejrzanym w postępowaniu był ojciec chrzestny dziewczynki a zarazem doradca Przewodniczącego Sejmu. Skarżąca była Zastępcą Prokuratora Rejonowego w Kaunas, a zarazem starszym prokuratorem, nadzorowała postępowanie przygotowawcze. W ramach swojej funkcji częściowo uwzględniła zażalenie podejrzanego na odmowę dostępu do akt postępowania. W czerwcu 2009 roku przekazano je wyższym szczeblom Prokuratury.

W trakcie postępowania przygotowawczego ojciec dziewczynki wielokrotnie zgłaszał wnioski dowodowe na okoliczność wykrycia kolejnych sprawców oraz uzupełniał swoje zeznania. Wysłał również mediom nagranie córki opowiadającej, jakich czynności miano dokonywać w stosunku do niej. W 2010 roku znaleziono martwych: podejrzanego oraz ojca dziecka (uprzednio podejrzanego w sprawie o zabicie dwóch osób, które uważał za sprawców).

W październiku 2009 roku Prokuratura Generalna skontrolowała działania podjęte w postępowaniu przygotowawczym. W zakresie dotyczącym Skarżącej wskazano, że brak dowodów, by Skarżąca wydawała jakiekolwiek polecenia bądź kontrolowała działalność podwładnego, mimo że w procesie gromadzenia dowodów wystąpiły znaczne nieprawidłowości oraz braki. Ponadto, zgodnie z przepisami prawa Skarżąca nie była uprawniona do uwzględnienia zażalenia podejrzanego – leżało to bowiem wyłącznie w gestii sprawującego kontrolę sądu. Ponadto, wyrażając zgodę na dostęp do akt, nie wzięła pod uwagę wewnętrznych wytycznych dotyczących odmowy dostępu do nich. Prokuratura Generalna wszczęła postępowanie dyscyplinarne wobec Skarżącej. Została ona zdegradowana na stanowisko prokuratora.

W tym samym czasie powołano komisję śledczą w Sejmie. W styczniu 2010 roku, w raporcie końcowym wskazała ona, że odpowiedzialność za nieprawidłowości proceduralne ponosi Prokuratura Rejonowa w Kaunas, jak również szereg innych urzędów w strukturze prokuratury oraz systemowe problemy w tej instytucji.

W okresie postępowania dyscyplinarnego i po nim, media wskazywały na komentarze ze strony prezydent kraju („kary dla prokuratorów w tej sprawie powinny być bardziej surowe”), komisji sejmowej czy z wewnątrz prokuratury wskazujące na szeroką skalę nieprawidłowości w postępowaniu przygotowawczym.

Sądy administracyjne oddaliły skargi Skarżącej.

• Ocena wniosków sejmowej komisji śledczej powinna być uwzględniana z perspektywy konkretnych okoliczności wysnucia takich wniosków. W powyższej sprawie komisja oparła się na konkluzjach Prokuratury Generalnej, która zakończyła już działania dyscyplinarne i samodzielnie wysnuła wnioski o wielu nieprawidłowościach. Nie sposób zatem stwierdzić, by wnioski komisji mogły wpływ na rzetelne postępowanie sądowe na dalszych etapach postępowania. (§ 129)

• Niezasadnym byłoby spekulowanie na temat wpływu twierdzeń Prezydent na postępowania. Faktem jest, że sądy administracyjne szeroko uzasadniły proporcjonalność degradacji, wobec czego nie sposób stwierdzić, że ocena Prezydent miała wpływ na niezależność i bezstronność sądów. (§ 136)

• Fakt, że sprawę oceniali profesjonalni sędziowie, mający odpowiednie wykształcenie i doświadczenie sprawia, że dysponowali warunkami do oceny zewnętrznych (medialnych) wpływów jako konieczne do zignorowania. Biorąc pod uwagę solidnie uzasadnione orzeczenia, w tym korektę poszczególnych zarzutów Prokuratora Generalnego, brak dowodów by twierdzić, że znajdowali się oni pod wpływem doniesień medialnych (§139)

Konstytucja Republiki Litewskiej
Artykuł 118 Konstytucji stanowi, że Prokurator wykonując swe obowiązki, jest niezawisły i podlega tylko ustawie. Prokuratora Generalnego powołuje i odwołuje, za zgodą Sejmu, Prezydent Republiki.
[Article 118 of the Constitution provides that when performing their duties, prosecutors must be independent and obey only the law. The Prosecutor General is appointed and dismissed by the President upon the assent of the Seimas.]

Ustawa o prokuraturze
Artykuł 4 §§ 1, 2 i 5 ustawy o prokuraturze w brzmieniu z czasów postępowania krajowego wskazywały, że Prokurator Generalny jest zwierzchnikiem Prokuratury i odpowiada przed Prezydentem Republiki oraz Sejmem, który sprawuje parlamentarny nadzór nad wykonywaniem urzędu. Artykuł 3 Ustawy wskazywał, że czynności proceduralne prokuratorów są nadzorowane przez starszych prokuratorów i sądy, które miały możliwość stwierdzania naruszeń proceduralnych i unieważniania decyzji podjętych niezgodnie z prawem.
[At the material time, Article 4 §§ 1, 2 and 5 of the Law on the Prosecution Service provided that the Prosecutor General was the head of prosecution service and was accountable to the President and to the Seimas. The Seimas established the priorities for the activities of prosecutors’ offices and ensured their parliamentary supervision. The Prosecutor General
had the duty to inform the Government and the public about the activities of prosecutors’ offices. At the material time, Article 4 § 3 of the Law on the Prosecution Service provided that procedural activities of prosecutors were supervised by senior prosecutors and by courts, who had the authority to establish procedural violations and to annul unlawful decisions.]

Postępowanie dyscyplinarne; rzetelny proces; prokuratura; media; komisja sejmowa

http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-204601