EUROPEJSKI TRYBUNAŁ PRAW CZŁOWIEKA

Corneschi v. Rumunia
21609/16

WYROK ETPCz z dnia 11-01-2022 r.
skład trybunału:

Izba

przedmiot:

Dowód stanowiący informację niejawną w postępowaniu cywilnym

wzorce kontroli:

Art. 6 ust. 1 EKPCz

„Każdy ma prawo do sprawiedliwego i publicznego rozpatrzenia jego sprawy w rozsądnym terminie przez niezawisły i bezstronny sąd ustanowiony ustawą przy rozstrzyganiu o jego prawach i obowiązkach o charakterze cywilnym albo o zasadności każdego oskarżenia w wytoczonej przeciwko niemu sprawie karnej. Postępowanie przed sądem jest jawne, jednak prasa i publiczność mogą być wyłączone z całości lub części rozprawy sądowej ze względów obyczajowych, z uwagi na porządek publiczny lub bezpieczeństwo państwowe w społeczeństwie demokratycznym, gdy wymaga tego dobro małoletnich lub gdy służy to ochronie życia prywatnego stron albo też w okolicznościach szczególnych, w granicach uznanych przez sąd za bezwzględnie konieczne, kiedy jawność mogłaby przynieść szkodę interesom wymiaru sprawiedliwości.”

rozstrzygnięcie:

  • Naruszenie art. 6 ust. 1 EKPCz [jednomyślnie]

stan faktyczny:

Skarżący był czynnym pracownikiem wywiadu. Z racji pełnionych obowiązków posiadał on dostęp do informacji niejawnych.

 

W dniu 12 sierpnia 2011 r. wszczęto postępowanie w przedmiocie rzekomego pomocnictwa Skarżącego w popełnieniu czynu zabronionego w ramach grupy przestępczej. W dniu 07 kwietnia 2015 r. śledztwo prawomocnie umorzono, ze względu na brak dowodów wskazujących na popełnienie zarzucanego czynu.

 

W dniu 14 listopada 2011 r. Skarżący został ustnie powiadomiony o cofnięciu mu poświadczenia bezpieczeństwa. Nie podano mu żadnych powodów ani innych informacji; w związku z tym złożył wniosek do dyrektora wywiadu (dalej jako: SRI), w którym zwrócił się o poinformowanie go o przyczynach cofnięcia poświadczenia oraz o ponowne zbadanie tej decyzji. Nie otrzymał on żadnej odpowiedzi na swój wniosek.

 

W dniu 15 grudnia 2011 r. Skarżący został powiadomiony ustnie, że został zwolniony ze służby zgodnie z postanowieniami art. 85 § 1 (m) i 2 ustawy o statusie personelu wojskowego. Nie podano wówczas żadnych dalszych wyjaśnień ani wskazówek co do konkretnych faktów powołanych przeciwko niemu.

 

W dniu 17 stycznia 2012 r. SRI odpowiedziała na dwa wnioski Skarżącego (wymienione jako zarejestrowane w dniach 21 grudnia 2011 r. i 11 stycznia 2012 r.) i poinformowała go, że został zwolniony w związku z wycofaniem jego poświadczenia bezpieczeństwa.

 

W dniu 20 stycznia 2012 r. Skarżący zaskarżył decyzję o cofnięciu mu poświadczenia bezpieczeństwa oraz decyzję o zwolnieniu przed Szefem SRI.

 

W dniu 16 lutego 2012 r. SRI odpowiedziała, że podpisując w dniu 18 lutego 2008 r. załącznik nr 15 do krajowych norm ochrony informacji niejawnych, zatwierdzonych rozporządzeniem rządu w przedmiocie standardów ochrony informacji niejawnych, Skarżący zgodził się na zrzeczenie się prawa do uzyskania uzasadnienia decyzji o nieprzyznaniu mu poświadczenia bezpieczeństwa. Jednakże, zdecydowano, że powinien zostać poinformowany, że zaskarżona decyzja była uzasadniona.

 

W odpowiedzi na kolejny wniosek Skarżącego o ponowną ocenę przedmiotowych decyzji, w dniu 15 marca 2012 r. poinformowano go, że decyzja o zwolnieniu została podjęta w związku z faktem, że w SRI nie było dostępnych stanowisk dla osoby o kwalifikacjach Skarżącego, ale nieposiadającej poświadczenia bezpieczeństwa.

 

W dniu 1 lipca 2014 r. Skarżący złożył w Sądzie Apelacyjnym wniosek o odtajnienie informacji niejawnych istotnych dla jego sprawy. Podniósł, że decyzja o cofnięciu mu poświadczenia bezpieczeństwa, a następnie zwolnienie go ze stanowiska były decyzjami dotyczącymi jednostki, a zatem niepodatnymi na spowodowanie poważnej szkody dla bezpieczeństwa państwowego. Utrzymanie wszystkich informacji w tajemnicy bez ich ujawnienia naruszyło jego prawo do równości broni. Sąd oddalił wniosek, czym zamknął drogę sądową do weryfikacji rozstrzygnięcia dotyczącego Skarżącego.

główne tezy:
  • Trybunał uznaje, że sama obecność adwokata Skarżącego przed sądami krajowymi, bez możliwości zapoznania się z zarzutami stawianymi jego klientowi, nie była w stanie zapewnić Skarżącemu skutecznej obrony, tak aby móc zrównoważyć, w sposób znaczący, ograniczenia dotykające go w korzystaniu z jego praw proceduralnych. (§ 108)
odszkodowanie:

6000 EUR

koszty postępowania:

2700 EUR

powiązane sprawy:

Boulois v. Luksemburg (37575/04)

Fazliyski v. Bułgaria (40908/05)

Guðmundur Andri Ástráðsson v. Islandia (26374/18)

akty normatywne:

Ustawa o ochronie informacji niejawnych (Law on the protection of secret information)

– Art. 15

„Informacjom niejawnym należącym do kategorii tajemnica państwowa przypisuje się następujące poziomy klauzuli tajności: ściśle tajne (strict secret de importanță deosebită): informacje, których nieuprawnione ujawnienie może spowodować szkody o wyjątkowo poważnym charakterze dla bezpieczeństwa narodowego; tajne (strict secrete): informacje, których nieuprawnione ujawnienie może spowodować poważne szkody dla bezpieczeństwa narodowego; poufne (secrete): informacje, których nieuprawnione ujawnienie może spowodować szkodę dla bezpieczeństwa narodowego”

[„the following levels of classification [de secretizare] are attributed to classified information within the category of State secret: top secret [strict secret de importanță deosebită]: information of which unauthorised disclosure is capable of causing harm of exceptional seriousness to national security; secret [strict secrete]: information of which unauthorised disclosure is capable of causing serious harm to national security; confidential [secrete]: information of which unauthorised disclosure is capable of causing harm to national security”]

-Art. 24

„Informacje niejawne mogą zostać odtajnione na mocy zarządzenia rządu na uzasadniony wniosek organu wydającego”

[„Classified information under section 15 (f) hereof may be declassified by order of the Government upon a reasoned request of the issuing body (emitentul)”]

 

Rozporządzenie w przedmiocie standardów ochrony informacji niejawnych

-Art. 19

„Informacje niejawne stanowiące tajemnicę państwową mogą zostać odtajnione na mocy zarządzenia rządu, na uzasadniony wniosek organu, który dysponuje informacją niejawną”

[„Information [classified] as a State secret may be declassified by order of the Government, upon the reasoned request of the issuing [body]”]

-Art. 20

„(1) Informacje niejawne odtajnia się, jeżeli: a) upłynął termin obowiązywania klauzuli tajności; b) ujawnienie informacji nie może już spowodować szkody dla bezpieczeństwa narodowego …; c) klauzula tajności została nadana przez osobę nieposiadającą upoważnienia prawnego [neîmputernicită].

(2) O zniesieniu lub przeniesieniu na niższy poziom klauzuli tajności informacji objętych tajemnicą państwową decydują osoby upoważnione lub wyżsi urzędnicy służby cywilnej, uprawnieni na mocy prawa do nadawania różnych poziomów klauzuli tajności, po uprzednim zasięgnięciu opinii instytucji koordynujących działania w zakresie ochrony informacji niejawnych i nadzoru nad środkami z tym związanymi.”

[„(1) [Classified] information shall be declassified where:(a)  the classification time-limit has expired;(b)  the disclosure of the information can no longer cause harm to national security …;(c)  [the classification] had been carried out by a person without legal authorisation [neîmputernicită].

(2)  Declassification or relegation to a lower level of classification of State secret [classified] information shall be decided by authorised persons or senior civil servants entitled by law to attribute different levels of classification, subject to the prior opinion of the institutions which coordinate activities concerning the protection of classified information and the supervision of related measures.”]

-Art. 157

„Decyzja o wydaniu poświadczenia bezpieczeństwa jest podejmowana na podstawie wszystkich dostępnych informacji i uwzględnia: a) niekwestionowaną lojalność wnioskodawcy; b) charakter, nawyki, stosunki i dyskrecję wnioskodawcy, mogące zapewnić gwarancje dotyczące: właściwego zachowania w postępowaniu z informacjami niejawnymi państwa, możliwości dostępu bez nadzoru do miejsc, w których znajdują się informacje niejawne, przestrzegania przepisów dotyczących ochrony informacji niejawnych w jego dziedzinie działalności.”

[„The decision concerning the granting of security clearance shall be taken on the basis of all available information and shall have regard to:(a) the unquestionable loyalty of the claimant; (b) the claimants character, habits, relations and discretion, capable of providing safeguards concerning: the correct behaviour in handling State classified information, the opportunity for unaccompanied access in places where classified information is to be found, respect for the rules concerning the protection of classified information in his or her field of activity.”]

 

Ustawa o statusie personelu wojskowego

-Art. 85

„(1) zwolnienie może nastąpić, gdy: … m) wniosek o dostęp do informacji niejawnych lub o wydanie poświadczenia bezpieczeństwa został odrzucony lub cofnięty albo gdy dokumenty te utraciły ważność z przyczyn leżących po stronie członka personelu wojskowego z mocy prawa.

(2) zwolnienie ze służby następuje automatycznie w sytuacjach określonych w literach … (m)”

[„(1) a discharge may take place when: … (m) the application for access to classified information or for security clearance has been refused or has been withdrawn or when those documents are no longer revalidated for reasons attributable to the officer under the law.

(2) the discharge from office shall be automatic in the situations described under letters … (m)”]

słowa kluczowe:

Informacje niejawne; ściśle tajne; wywiad; zatrudnienie; zasada równości broni; nieujawnienie zarzutów; art. 6 ust. 1 EKPCz

autor omówienia:

Michał Macidłowski