EUROPEJSKI TRYBUNAŁ PRAW CZŁOWIEKA
Gaughran v. Zjednoczone Królestwo
45245/15
Izba
Przetrzymywanie w bazach danych profilu DNA, odcisków palców i fotografii jako ingerencja w prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego
Art. 8 EKPCz
„1. Każdy ma prawo do poszanowania swojego życia prywatnego i rodzinnego, swojego mieszkania i swojej korespondencji.
2. Niedopuszczalna jest ingerencja władzy publicznej w korzystanie z tego prawa, z wyjątkiem przypadków przewidzianych przez ustawę i koniecznych w demokratycznym społeczeństwie z uwagi na bezpieczeństwo państwowe, bezpieczeństwo publiczne lub dobrobyt gospodarczy kraju, ochronę porządku i zapobieganie przestępstwom, ochronę zdrowia i moralności lub ochronę praw i wolności innych osób”
- Naruszenie art. 8 EKPCz [jednomyślnie]
- Naruszenie art. 8 EKPCz [jednomyślnie]
W 2008 roku Skarżący został zatrzymany za jazdę pod wpływem alkoholu. Sprawdzono stężenie alkoholu we krwi i oprócz tego pobrano odciski palców, zrobiono zdjęcie i wzięto wymaz z policzka. Z próbek DNA pobrano profil DNA Skarżącego.
Następnie Skarżący został oskarżony o przestępstwo. Odebrano mu prawo prowadzenia pojazdów na dwanaście miesięcy oraz nałożono karę w wysokości 50 GPB. Nie nałożono na niego wyroku pozbawienia wolności. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, jego wyrok upłynął po pięciu latach, tj. w 2013 roku.
W styczniu 2009 roku, zaledwie dwa miesiące po uznaniu Skarżącego za winnego, jego pełnomocnik wysłał do policji pismo zarzucające, że przetrzymywanie jego profilu DNA, odcisków palców i fotografii było niezgodne z prawem. Zażądał ich zniszczenia albo zwrócenia. W odpowiedzi Służba Policyjna powołała się na wyrok S. i Marper v. Zjednoczone Królestwo.
Próbka DNA Skarżącego została zniszczona w 2015 roku. Służba Policyjna nadal zachowuje i zamierza zachowywać w swojej dokumentacji (na czas nieokreślony) profil DNA, odciski palców i fotografię Skarżącego, które zostały mu pobrane w 2008 roku.
- Dane biometryczne Skarżącego zostały zatrzymane w związku z niewielkim przestępstwem, na podstawie przepisów które nie różnicowały konieczności takiego zatrzymania ze względu na charakter czy wagę czynu. W związku z tym, Skarżący nie miał możliwości żądania usunięcia wspomnianych danych.
- Rząd stwierdził, że „im więcej danych jest zatrzymanych, tym większej ilości przestępstw można zapobiec” – przyjęcie takiego argumentu w praktyce byłoby równoznaczne z uzasadnieniem posiadania danych całej populacji, łącznie ze zmarłymi, co z całą pewnością byłoby przesadzone i niepotrzebne.
- Dane biometryczne oraz fotografia Skarżącego były przechowywane z pominięciem odniesienia do powagi popełnionego przez niego przestępstwa i bez względu na rzeczywiste istnienie potrzeby przechowywania tych danych. Ponadto, nie istniały przepisy zezwalające Skarżącemu na złożenie wniosku o usunięcie wspomnianych danych, jeżeli nie przedstawiłby on odpowiedniego uzasadnienia.
- Charakter uprawnień do zachowania profilu DNA, odcisków palców i fotografii Skarżącego jako osoby skazanej za przestępstwo (nie odnoszących się do wagi czynu czy konieczności przetrzymywania danych) nie zachował właściwej równowagi między interesem prywatnym – Skarżącego i publicznym.
- Przetrzymywanie wspomnianych danych stanowi nieproporcjonalną ingerencję w prawo Skarżącego do poszanowania życia prywatnego i nie może być uzasadnione oraz uznane za konieczne w demokratycznym społeczeństwie – w związku z tym doszło do naruszenia art.8 EKPCz.
S. i Marper v. Zjednoczone Królestwo (30562/04, 30566/04)
Prawo krajowe przed S. i Marper przeciwko Zjednoczonemu Królestwu:
Do 2001 roku, art. 64 ust. 1 Ustawy o Policji i Dowodach Karnych z 1984 r. zawierał wymóg, aby próbki DNA były niszczone „tak szybko, jak to możliwe po zakończeniu postępowania”. Od 11 maja 2001 r. Ustawa ta zezwalała na nieograniczone przechowywanie odcisków palców. W dniu 4 grudnia 2008 r. Trybunał stwierdził, że ogólny i nieograniczony charakter uprawnień do zatrzymywania odcisków palców, próbek komórkowych i profili DNA osób podejrzanych, ale nie skazanych za przestępstwa, nie zapewniał właściwej równowagi między konkurującymi interesami publicznymi i prywatnymi.
Prawo krajowe po S. i Marper przeciwko Zjednoczonemu Królestwu w Anglii i Walii:
Ustawa o ochronie wolności z 2012 r. („POFA”) weszła w życie w dniu 31 października 2013 r. Zmieniła ona program przechowywania DNA i odcisków palców określony w ustawie o policji i dowodach karnych w Anglii i Walii. Zmienione przepisy przewidywały, że próbki DNA należy zniszczyć natychmiast po pobraniu profilu DNA lub w ciągu sześciu miesięcy od pobrania próbki DNA.
Prawo krajowe po S. i Marper przeciwko Zjednoczonemu Królestwu w Irlandii Północnej:
Prawo w Irlandii Północnej nie zostało zmienione po cytowaniu powyżej S. i Marpera.
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
W 2012 r. High Court orzekł w sprawie RMC i FJ przeciwko komisarzowi policji ds. Metropolii i sekretarzowi stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych [2012] EWHC 1681 (administrator) („RMC”), że zatrzymanie zdjęć od „nieskazanych” osób zgodnie z ustawą o policji i dowodach karnych oraz Kodeksem postępowania w zakresie zarządzania informacjami policyjnymi i towarzyszącymi im wytycznymi było niezgodne z prawem.
Prawo i praktyka w Anglii i Walii oraz w Irlandii Północnej po RMC:
Po RMC w dniu 24 lutego 2017 r. Rząd opublikował przegląd aktualnych ram prawnych dotyczących nabywania, przechowywania i usuwania obrazów opieki zarówno osób skazanych, jak i „nieskazanych”. Wytyczne wskazują, że osoba skazana za przestępstwo, które nie jest poważne, powinna mieć możliwość złożenia wniosku o usunięcie zdjęcia sześć lat po skazaniu, w takich przypadkach domniemanie przemawia za usunięciem. To samo dotyczy osób poniżej 18 roku życia i skazanych za przestępstwa podlegające rejestracji. Osoby, które ukończyły 18 lat, skazane za przestępstwa podlegające rejestracji, które dotyczą kwestii związanych z ochroną publiczną, lub skazane za przestępstwa z użyciem przemocy lub przestępstwa seksualne, mogą również ubiegać się o usunięcie swoich zdjęć, ale nie stosuje się domniemania usunięcia.
Profil DNA; odciski palców; przetrzymywanie danych; fotografia policyjna; art.8 EKPCz
Wiktoria Dzioba