Izba

Biologiczny ojciec został pozbawiony praw rodzicielskich z powodu długotrwałego, dobrowolnego rozstania z dzieckiem, które od najmłodszych lat związane było silnie z nową rodziną matki

Art. 8 EKPCz

„1. Każdy ma prawo do poszanowania swojego życia prywatnego i rodzinnego, swojego mieszkania i swojej korespondencji.
2. Niedopuszczalna jest ingerencja władzy publicznej w korzystanie z tego prawa, z wyjątkiem przypadków przewidzianych przez ustawę i koniecznych w demokratycznym społeczeństwie z uwagi na bezpieczeństwo państwowe, bezpieczeństwo publiczne lub dobrobyt gospodarczy kraju, ochronę porządku i zapobieganie przestępstwom, ochronę zdrowia i moralności lub ochronę praw i wolności innych osób”

Sprawa dotyczy pozbawienia wnioskodawcy praw rodzicielskich.

W 2000 r. Skarżący poślubił panią A.K., która urodziła syna. Para rozwiodła się w 2003 roku, a w 2004 roku pani A.K. rozpoczęła związek z nowym partnerem i rok później pobrali się.

W 2011 roku pani A.K. wszczęła postępowanie cywilne przeciwko Skarżącemu, domagając się pozbawienia go władzy rodzicielskiej nad ich wspólnym dzieckiem, argumentując to faktem iż Skarżący nie uczestniczył w wychowaniu syna i nie wspierał go finansowo, żył z daleka od niej i dziecka oraz nie zobaczył syna od momentu rozwodu. Według kobiety, Skarżący nie wyraził żadnego zainteresowaniem życiem dziecka, nie okazał chęci zobaczenia się z nim. Chłopiec uważał za swojego „prawdziwego” ojca drugiego męża matki, choć był świadomy iż był on jedynie jego ojczymem. Dziecko było również mocno przywiązane do swojego przyrodniego brata, a syna ojczyma.

8 kwietnia 2011 r. Skarżący wniósł powództwo wzajemne, sprzeciwiając się pani A.K. twierdzącej, iż ten nie kocha ich wspólnego syna i nie chce uczestniczyć w jego wychowaniu. Skarżący twierdzi, że zaakceptował fakt iż po rozwodzie dziecko ma zostać z matką i przekonano go, iż to rozwiązanie w najlepszym interesie chłopca. Dodatkowo, nie chciał ingerować w relację syna z nowym mężem matki, bo to z nim mieszkał. Skarżący nie ukrywał jednak, że jego relacje z byłą żoną były skomplikowane – w związku z tym, zwrócił się do sądu z kwestią możliwości kontaktu z synem podczas określonych godzin w weekendy i corocznego urlopu. Aby ocenić, czy nie wpłynie to negatywnie na dziecko, potrzebna była obecność chłopca oraz w matki w celu przeprowadzenia badań. Podczas owych badań chłopiec nazwał ojczyma swoim ojcem, przyrodniego brata – bratem i dodał że nie chce kontaktować się z tatą biologicznym, bo boi się, że ten będzie chciał go porwać.

6 maja 2011 r. strony zostały przesłuchane przez Sąd Rejonowy na rozprawie. Przesłuchani zostali dodatkowo także świadkowie, którzy, mówiąc w dużym skrócie, potwierdzili silne przywiązanie chłopca do ojczyma i brak obecności biologicznego ojca w życiu chłopca. Sąd Rejonowy stwierdził finalnie, że więzy rodzinne między Skarżącym a synkiem zostały utracone, a chłopiec innego mężczyznę traktował jako swojego ojca. Zdaniem Sądu Okręgowego, przedstawione wcześniej fakty jasno wykazały, iż Skarżący umyślnie zaniedbał swoje obowiązki rodzicielskie wobec syna. Co za tym idzie, uznano, iż w najlepszym interesie chłopca leży pozbawienie Skarżącego władzy rodzicielskiej i pozostawienie dziecka pod pełną opieką matki. Roszczenie pani A.K. zostało uwzględnione w całości, a roszczenie Skarżącego w całości odrzucone. Nakazano również Skarżącemu comiesięczne wypłacanie alimentów, poczynając od daty wydania wyroku aż do osiągnięcia przez syna pełnoletności. Skarżący od powyższego wyroku odwołał się, twierdząc że pozbawienie władzy rodzicielskiej powinno być środkiem ostatecznym.

27 czerwca 2011 r. Sąd Okręgowy utrzymał w mocy wyrok, odrzucił apelację skarżącego popierając uzasadnienie sądu rejonowego.

24 stycznia 2012 r. Pan M.K. (ojczym) zaadoptował z powodzeniem chłopca. W wyniku tej decyzji obowiązek Skarżącego dotyczący comiesięcznej wypłaty alimentów na dziecko wygasł.

• Trybunał uznał, że skarga nie jest oczywiście bezzasadna w rozumieniu art.35 §3 EKPCz, ponadto zauważył, że nie jest niedopuszczalna z jakichkolwiek innych powodów. Musi zatem zostać uznana za dopuszczalną. (§ 33)

• Pozbawienie osoby jej praw rodzicielskich jest szczególnie daleko idącym środkiem pozbawiającym rodziców życia rodzinnego z dzieckiem, który powinien być stosowany tylko w wyjątkowych okolicznościach. (§ 49)

• Trybunał nie uznaje argumentów podniesionych przez Skarżącego za przekonujące. Dobrowolne wycofanie z życia dziecka powoduje naturalne osłabienie relacji, z czego Skarżący powinien był zdawać sobie sprawę. Według Trybunału, to bezczynność Skarżącego doprowadziła do zerwania więzi między nim a jego synem. (§ 40)

• Sporna decyzja została wydana w następstwie postępowania kontradyktoryjnego, w którym Skarżący mógł przedstawić wszelkie argumenty na poparcie swojego stanowiska. Miał możliwość przedstawienia dowodów pisemnych i ustnych. (§ 42)

• Sądy przedstawiły szerokie uzasadnienie swoich ustaleń i odniosły się do podniesionych argumentów. Przesłuchano wielu świadków, w tym tych popierających roszczenie Skarżącego, ponadto uzyskano ocenę psychologów. (§ 42)

• Trybunał jest przekonany, że krajowy proces decyzyjny był sprawiedliwy i zapewnił Skarżącemu niezbędną ochronę jego praw gwarantowanych przez art. 8 EKPCz. (§ 58)

Kodeks Rodzinny Federacji Rosyjskiej
-Art. 69
„Rodzic może zostać pozbawiony władzy rodzicielskiej, jeżeli uniknie obowiązków rodzicielskich, takich jak obowiązek płacenia alimentów; odmawia odebrania dziecka ze szpitala położniczego lub innej instytucji medycznej, edukacyjnej, społecznej lub podobnej; nadużywa władzy rodzicielskiej; znęca się nad dzieckiem, uciekając się do przemocy fizycznej lub psychicznej lub wykorzystywania seksualnego; cierpi na chroniczne nadużywanie alkoholu lub narkotyków lub popełnił z premedytacją przestępstwo przeciwko życiu lub zdrowiu swohegodziecka lub małżonka”
[A parent may be deprived of parental authority if he or she avoids parental obligations, such as an obligation to pay child maintenance; refuses to collect the child from the maternity hospital or from any other medical, educational, social or similar institution; abuses his or her parental authority; mistreats the child by resorting to physical or psychological violence or sexual abuse; suffers from chronic alcohol or drug abuse; or has committed a premeditated criminal offence against the life or health of his or her child or spouse]

-Art. 71
„Rodzice pozbawieni władzy rodzicielskiej tracą wszelkie prawa wynikające z pokrewieństwa z dzieckiem, w stosunku do którego ich władza rodzicielska została cofnięta, a także prawo do zasiłku na dziecko oraz dodatki wypłacane przez państwo. Pozbawienie władzy rodzicielskiej nie zwalnia rodziców z obowiązku zapłaty alimentów”
[Parents who have been deprived of their parental authority lose all rights based on their kinship with the child in respect of whom their parental authority has been withdrawn, as well as the right to receive child welfare benefits and allowances paid by the State. Deprivation of parental authority does not absolve parents from their obligation to pay the child maintenance.]

-Art. 129
„Do adopcji wymagana jest zgoda rodziców dziecka. Zgoda taka musi być wyrażona w pisemnym oświadczeniu poświadczonym przez notariusza lub kierownika podmiotu, w którym dziecko, które pozostawiono bez opieki rodzicielskiej, jest pod opieką, lub przez organ opiekuńczy w miejscu adopcji lub zamieszkania rodziców. Alternatywnie, zgoda może być wyrażona bezpośrednio w postępowaniu sądowym dotyczącym adopcji. Rodzice mają prawo odwołać swoją zgodę na adopcję w dowolnym momencie przed wydaniem przez sąd decyzji w sprawie adopcji”
[The consent of the child’s parents is required for his or her adoption. Such consent must be expressed in a written statement certified by a public notary, or by the head of an entity where the child who has been left without parental care is being looked after, or by a custody and guardianship agency at the place of adoption or at the parents’ place of residence. Alternatively, consent can be expressed directly in the court proceedings for adoption. The parents are entitled to revoke their consent to adoption at any time before a court decision on the adoption is taken]

-Art. 137
„Przysposobione dzieci tracą osobiste prawa niepieniężne i pieniężne oraz są zwolnione z obowiązków wobec rodziców (krewnych)”
[Adopted children lose personal non-pecuniary and pecuniary rights and are relieved of their obligations visà-vis their parents (their relatives)]

Art. 8 EKPCz; prawa rodzicielskie; rozwód; opieka nad dzieckiem; stosunki rodzinne

http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-203311

Warto w kontekście omawianego wyroku przytoczyć tezę postanowienia Sądu Najwyższego z 15 lipca 1999r. o sygn. I CKN 341/99, która porusza kwestię przesłanek pozbawienia władzy rodzicielskiej: „Pozbawienie władzy rodzicielskiej zachodzi w każdym wypadku, w którym ze względu na dobro dziecka pozostawienie tej władzy w rękach rodziców nie może być tolerowane”.