EUROPEJSKI TRYBUNAŁ PRAW CZŁOWIEKA

Kindlhofer v. Austria
20962/15

WYROK ETPCz z dnia 26-10-2021 r.
skład trybunału:

Izba

przedmiot:

Brak dwuinstancyjnego postępowania sądowego w sprawie ukarania grzywną administracyjną

wzorce kontroli:

Art. 6 ust. 1 EKPCz

„Każdy ma prawo do sprawiedliwego i publicznego rozpatrzenia jego sprawy w rozsądnym terminie przez niezawisły i bezstronny sąd ustanowiony ustawą przy rozstrzyganiu o jego prawach i obowiązkach o charakterze cywilnym albo o zasadności każdego oskarżenia w wytoczonej przeciwko niemu sprawie karnej. Postępowanie przed sądem jest jawne, jednak prasa i publiczność mogą być wyłączone z całości lub części rozprawy sądowej ze względów obyczajowych, z uwagi na porządek publiczny lub bezpieczeństwo państwowe w społeczeństwie demokratycznym, gdy wymaga tego dobro małoletnich lub gdy służy to ochronie życia prywatnego stron albo też w okolicznościach szczególnych, w granicach uznanych przez sąd za bezwzględnie konieczne, kiedy jawność mogłaby przynieść szkodę interesom wymiaru sprawiedliwości”.

 

Art. 2 Protokołu nr 7 do EKPCz

„1. Każdy, kto został uznany przez sąd za winnego popełnienia przestępstwa, ma prawo do rozpatrzenia przez sąd wyższej instancji jego sprawy, tak w przedmiocie orzeczenia o winie, jak i co do kary. Korzystanie z tego prawa, a także jego podstawy, reguluje ustawa.

2. Wyjątki od tego prawa mogą być stosowane w przypadku drobnych przestępstw, określonych w ustawie, lub w przypadkach, gdy dana osoba była sądzona w pierwszej instancji przez Sąd Najwyższy lub została uznana za winną i skazana w wyniku zaskarżenia wyroku uniewinniającego sądu pierwszej instancji”.

rozstrzygnięcie:

  • Umorzenie postępowania w zakresie naruszenia art. 6 EKPCz z powodu braku statusu ofiary po stronie Skarżącego [jednomyślnie]

 

  • Brak naruszenia art. 2 Protokołu nr 7 do EKPCz [6:1]

stan faktyczny:

W 2012 r. Skarżący został ukarany przez komendę regionalną policji grzywną administracyjną w wysokości 200 euro (z zamianą na 4 dni aresztu w razie braku zapłaty) za brak niezwłocznego zgłoszenia policji kolizji drogowej. Skarżący złożył skargę do regionalnego sądu administracyjnego, która została oddalona. Skarżącego pouczono o tym, że jeżeli grzywna nie przekracza kwoty 400 euro, nie może on złożyć skargi kasacyjnej do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Ścieżka skargi do sądu konstytucyjnego także okazała się nieskuteczna.

główne tezy:
  • Skarżący zarzucił naruszenie art. 6 EKPCz w ten sposób, że on nie mógł złożyć skargi kasacyjnej do Naczelnego Sądu Administracyjnego, natomiast organ wydający decyzję lub minister – już tak, co miało się przełożyć na brak równości broni. Konwencja nie przewiduje jednak actio popularis, a skoro ani organ, ani minister nie złożyli skargi kasacyjnej od wyroku sądu pierwszej instancji i Skarżący nie uzasadnił, że sam potencjał złożenia skargi kasacyjnej przez te organy narusza zasadę równości broni, to ETPCz uznaje, że Skarżący nie wykazał swojego statusu ofiary. (§ 26–28)

 

  • W świetle utrwalonego orzecznictwa sprawy wykroczeń administracyjnych w Austrii stanowią sprawy karne w rozumieniu Konwencji, w tym także art. 2 Protokołu nr 7 do EKPCz. (§ 30)

 

  • W ocenie, czy przestępstwo jest „drobne” w rozumieniu art. 2 Protokołu nr 7 do EKPCz (a zatem nie jest konieczne zapewnienie prawa do odwołania) należy brać pod uwagę okoliczności konkretnej sprawy. Jeżeli główną karą jest pozbawienie wolności, nie można uznać przestępstwa za drobne. (§ 37)

 

  • W realiach sprawy Skarżącemu groziło maksymalnie 726 euro grzywny, które można było zamienić na maksymalnie 14 dni aresztu. (§ 38) Zasadniczą karą była zatem grzywna, która tylko w przypadku jej niezapłacenia mogła być zamieniona na karę izolacyjną. (§ 40) Chociaż zamiana miała charakter automatyczny, to jednak zawarowany wieloma gwarancjami proceduralnymi (np. obowiązkiem informacyjnym, badaniem sytuacji materialnej ukaranego, daniem możliwości zapłaty grzywny w ratach). (§ 42) W konsekwencji podstawową sankcją w sprawie była grzywna, a nie pozbawienie wolności. Wysokość grzywny (zarówno faktycznie nałożonej, jak i potencjalnej) nie była wysoka. Wykroczenia administracyjne w systemie austriackiego prawa są uznawane za drobne naruszenia prawa. Skarżący nie twierdził także, że nie mógł zapłacić grzywny lub nieprawidłowo oceniono jego sytuację finansową. (§ 43) W konsekwencji przestępstwo miało charakter drobny, a zatem nie doszło do naruszenia art. 2 Protokołu nr 7. (§ 45)
odszkodowanie:

koszty postępowania:

powiązane sprawy:

Saquetti Iglesias v. Hiszpania (50514/13)

Gurepka (nr 2) v. Ukraina (38789/04)

akty normatywne:

Konstytucja Austrii

– Art. 133 ust. 6

„Następujące podmioty mogą złożyć skargę kasacyjną od wyroku [regionalnego] sądu administracyjnego: …

2. organ, którego decyzja była przedmiotem postępowania przed [regionalnym] sądem administracyjnym;

3. minister federalny, w którego właściwości pozostają kwestie prawne wymienione w art. 132 § 1 pkt 2”.

[The following may appeal against the decision of an Administrative Court on the grounds of illegality: …

2. the authority whose decision had been the subject of the proceedings before the Administrative Court;

3. the federal minister competent to deal with the legal issues stated in Article 132 § 1 (2).]

 

Ustawa o sądzie konstytucyjnym (Austrii)

– Art. 88a ust. 2 pkt 1

“Skarga [konstytucyjna] nie jest dopuszczalna w stosunku do orzeczeń określonych w art. 25a ust. 1 ustawy o sądach administracyjnych”.

[A complaint is not permitted against: findings in accordance with section 25a(1) of the Administrative Court Act.]

 

Ustawa o sądach administracyjnych

– Art. 25a

„1. [Regionalny] sąd administracyjny określa w swoim wyroku, czy skarga kasacyjna jest dopuszczalna na podstawie art. 133 ust. 4 Konstytucji. Decyzja powinna być zwięźle uzasadniona.

4. Nie jest dopuszczalna skarga kasacyjna w sprawach administracyjno-karnych lub finansowo-karnych, jeżeli:

1) grzywna nie przekracza 750 euro i nie można wymierzyć kary pozbawienia wolności bądź

2) grzywna nałożona w decyzji nie przekracza 400 euro”.

[(1) The Administrative Court shall state in its decision whether the appeal is permitted pursuant to Article 133(4) of the Federal Constitution Act. The decision shall be briefly substantiated.

(4) If in an administrative criminal matter or a financial criminal matter:

 1. a fine of up to 750 euros and no prison sentence could be imposed; and

 2. a fine of up to 400 euros was imposed in the decision;

an appeal is not permitted.]

słowa kluczowe:

prawo do odwołania; skarga kasacyjna; wykroczenia administracyjne; drobne przestępstwo

autor omówienia:

Emil Śliwiński