EUROPEJSKI TRYBUNAŁ PRAW CZŁOWIEKA

Loquifer v. Belgia
79089/13 et al.

WYROK ETPCz z dnia 20-07-2021 r.
skład trybunału:

Izba

przedmiot:

Zaskarżenie decyzji administracyjnej w przedmiocie zawieszenia w pełnieniu obowiązków

wzorce kontroli:

Art. 6 ust. 1 EKPCz

„Każdy ma prawo do sprawiedliwego i publicznego rozpatrzenia jego sprawy w rozsądnym terminie przez niezawisły i bezstronny sąd ustanowiony ustawą przy rozstrzyganiu o jego prawach i obowiązkach o charakterze cywilnym albo o zasadności każdego oskarżenia w wytoczonej przeciwko niemu sprawie karnej. Postępowanie przed sądem jest jawne, jednak prasa i publiczność mogą być wyłączone z całości lub części rozprawy sądowej ze względów obyczajowych, z uwagi na porządek publiczny lub bezpieczeństwo państwowe w społeczeństwie demokratycznym, gdy wymaga tego dobro małoletnich lub gdy służy to ochronie życia prywatnego stron albo też w okolicznościach szczególnych, w granicach uznanych przez sąd za bezwzględnie konieczne, kiedy jawność mogłaby przynieść szkodę interesom wymiaru sprawiedliwości.”

rozstrzygnięcie:

  • Naruszenie art. 6 ust. 1 EKPCz, w zakresie ograniczenia prawa do sądu [6:1]

stan faktyczny:

W dniu 22 maja 2013 r. zgromadzenie ogólne Wysokiej Rady Sprawiedliwości (Le Conseil supériere de la Justice, dalej „WRS”) wydało postanowienie zawieszające Skarżącą we wszystkich funkcjach pełnionych w WRS na okres sześciu miesięcy. Określono, że postanowienie to, ze skutkiem natychmiastowym, zostanie uchylone z urzędu, jeżeli prokurator Sądu Apelacyjnego w Brukseli umorzy postępowanie karne przeciwko Skarżącej.

 

Zgromadzenie Ogólne uznało, że chociaż Skarżąca powinna być uważana za niewinną, akt oskarżenia oznaczał, że istnieją poważne dowody winy przeciwko niej. Ze względu na jej pozycję jako członka Prezydium i przewodniczącej francuskojęzycznego Komitetu Nominacji i Mianowania, jej oskarżenie samo w sobie było bardzo szkodliwe dla wizerunku i wiarygodności WRS, a w szczególności Komitetu Nominacji i Mianowania. Do tego dochodzi fakt, że rzekomo sfałszowany dokument był opinią, którą Skarżąca wydała w ramach procedury mianowania szefa korpusu. Ważnym powodem odwołania była konieczność ochrony wizerunku Komitetu Nominacji i Mianowania, oraz utrata zaufania członków komitetu do Skarżącej. Ponadto, postawienie w stan oskarżenia jednego z członków zarządu mogło podważyć wiarygodność i autorytet WRS, nawet w innych dziedzinach, w które Skarżąca nie była zaangażowana. Decyzja o całkowitym zawieszeniu była zatem uzasadniona tym, że sama obecność Skarżącej była niezgodna z interesem WRS. Decyzja została doręczona Skarżącej w dniu 29 maja 2013 r. Jest on przedmiotem wniosku nr 79089/13.

 

Decyzją Zgromadzenia Ogólnego WRS z 20 listopada 2013 r. zawieszenie Skarżącej zostało przedłużone na okres kolejnych trzech miesięcy. Środek ten został podjęty z tych samych powodów, co decyzja z dnia 22 maja 2013 r., w związku z faktem, że prokurator przy sądzie apelacyjnym nie podjął jeszcze decyzji co do losów oskarżenia publicznego, ale zapowiedział, że decyzja może zostać podjęta przed końcem 2013 r. Decyzja ta jest przedmiotem wniosku nr 13805/14.

 

W dniu 20 stycznia 2014 r. prokurator wezwał Skarżącą do stawienia się przed Sądem Apelacyjnym w Brukseli pod zarzutem fałszerstwa urzędniczego i posługiwania się podrobionymi dokumentami. W zakresie pozostałych zarzutów umorzył postępowanie.

 

Decyzją Zgromadzenia Ogólnego WRS z dnia 12 lutego 2014 r. zawieszenie Skarżącej zostało przedłużone do czasu wydania ostatecznej decyzji w sprawie postępowania karnego przeciwko niej. Określono, że decyzja zostanie ponownie rozpatrzona na wniosek wnioskodawcy lub z urzędu, w razie ujawnienia istotnych okoliczności. Decyzja ta jest przedmiotem wniosku nr 54534/14.

 

W odniesieniu do argumentów Skarżącej dotyczących art. 6 ust. 1 EKPCz, Zgromadzenie Ogólne WRS uznało, że bez konieczności rozważania możliwości zastosowania powołanego przepisu do procedury prowadzącej do prewencyjnego zawieszenia osoby, wystarczy zauważyć, że Zgromadzenie Ogólne nie zostało wezwane do orzekania w sprawie nałożenia kary dyscyplinarnej oraz że Skarżąca nie wnioskowała o jawność jej przesłuchania. Decyzji podjętej w tej sprawie nie można określić jako sądowej; miała ona jedynie na celu podjęcie środków niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania WRS. Zawieszenie prewencyjne było w istocie środkiem porządkowym, który miał na celu umożliwienie organowi władzy czasowe usunięcie ze służby osoby, której obecność mogła zaszkodzić interesom WRS i jej reputacji. Ponadto aktualne pozostały motywy decyzji z dnia 20 listopada 2013 r. Fakt, że w międzyczasie prokurator postanowił oskarżyć Skarżącą o fałszerstwo i posługiwanie się fałszywymi dokumentami, mógł jeszcze bardziej pogorszyć wpływ na prawidłowe funkcjonowanie WRS.

 

Wyrokiem z dnia 27 stycznia 2015 r. Sąd Apelacyjny w Brukseli uniewinnił Skarżącą.

 

W dniu 3 lutego 2015 r. Skarżąca zwróciła się do WRS o ponowne rozpatrzenie decyzji o zawieszeniu jej w pełnieniu wszystkich funkcji w WRS w świetle wyroku uniewinniającego.

 

W dniu 25 marca 2015 r. Zgromadzenie Ogólne WRS zapoznało się z prawomocnym wyrokiem karnym uniewinniającym Skarżącą i odnotowało w szczególności, że Skarżąca spełniła warunki przywrócenia do sprawowania wszystkich funkcji w WRS.

 

W dniu 30 marca 2015 r. Skarżąca złożyła rezygnację ze wszystkich swoich funkcji w WRS. Skrytykowała postawę WRS wobec niej, którą uznała za niewłaściwą, ponieważ naruszyła jej honor. W tych okolicznościach uznała, że dalsze zasiadanie w WRS nie jest możliwe.

główne tezy:
  • Prawo dostępu do sądu nie jest bezwzględne. Podlega ono ograniczeniom, o ile nie narusza to istoty powoływanego prawa. Ponadto, takie ograniczenia są zgodne z art. 6 ust. 1 EKPCz tylko wtedy, gdy służą realizacji uprawnionego celu i gdy istnieje rozsądny związek proporcjonalności między zastosowanymi środkami a realizowanym celem. (§ 53)

 

  • „Sąd” charakteryzuje się w sensie materialnym swoją funkcją: rozstrzyganiem, na podstawie norm prawnych i po przeprowadzeniu zorganizowanego postępowania, wszelkich kwestii podlegających jego jurysdykcji. Organ administracyjny nie zobowiązany do rozstrzygania sporów, nie stanowi zatem sądu. Trybunał stwierdza zatem, że WRS nie jest sądem w rozumieniu art. 6 ust. 1 Konwencji. (§ 55)

 

  • W sytuacji, w której prawo krajowe nie przewiduje zaskarżenia decyzji w przedmiocie zawieszenia w prawach członka organu- dochodzi do naruszenia samej istoty prawa dostępu do sądu. (§ 64)
odszkodowanie:

12.000 EUR

koszty postępowania:

5000 EUR

powiązane sprawy:

Liman v. Szwajcaria (51357/07)

Nicolae Virgiliu Tănase v. Rumunia (41720/13)

G.K. v. Belgia (58302/10)

akty normatywne:

Wysoka Rada Sprawiedliwości (Le Conseil supériere de la Justice, dalej „WRS”) jest organem niezależnym od władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej. Składa się z 44 członków, podzielonych na kolegium francuskojęzyczne i kolegium niderlandzkojęzyczne, każde liczące po 22 członków. Każde kolegium składa się z równej liczby sędziów i prokuratorów wybieranych bezpośrednio przez swoich kolegów oraz z członków niebędących sędziami, powoływanych przez Senat (zgodnie z art. 151 ust. 2 Konstytucji Belgii). [§ 18]

 

Art. 151 ust. 3 Konstytucji Belgii stanowi, że kompetencjami WRS są m. in.: zgłaszanie kandydatów do mianowania na stanowisko sędziego (pokoju, sędziego sądowego, doradcy sądowego i Sądu Kasacyjnego) lub urzędnika prokuratury; przedstawienie kandydatów do mianowania na stanowiska (pierwszego prezesa sądu kasacyjnego, pierwszego prezesa sądów i prezesa trybunałów) oraz na stanowiska szefa prokuratury ; wyznaczanie osób do pełnienia funkcji sędziego lub urzędnika prokuratury; szkolenie sędziów i prokuratorów; wydawanie opinii i wniosków dotyczących ogólnego funkcjonowania i organizacji sądownictwa; ogólny nadzór i promowanie stosowania środków kontroli wewnętrznej; z wyłączeniem wszelkich kompetencji dyscyplinarnych i karnych :

– przyjmowanie i rozpatrywanie skarg dotyczących funkcjonowania sądownictwa

– wszczęcie dochodzenia w sprawie funkcjonowania sądownictwa. [§ 19]

Kadencja członka WRS wynosi 4 lata licząc od dnia powołania. Nikt nie może pełnić funkcji członka WRS więcej niż przez dwie kadencje. Jeżeli istnieją ku temu poważne powody, mandat członka może zostać wygaszony przez WRS który decyduje o tym większością dwóch trzecich głosów oddanych w każdym kolegium. Od takich decyzji nie przysługuje odwołanie.

 

Mandat członka może zostać zakończony wyłącznie po wysłuchaniu jego racji. Przed rozprawą [CSJ] gromadzi akta zawierające wszystkie dokumenty związane z przedstawionymi zarzutami. Zainteresowana osoba jest wzywana na co najmniej pięć dni przed przesłuchaniem listem poleconym. [§ 20]

 

Zgodnie z regulaminem WRS, walne zgromadzenie jego członków obraduje za zamkniętymi drzwiami. [§ 22]

słowa kluczowe:

Prawo dostępu do sądu; decyzja administracyjna; zawieszenie; ukryta kara dyscyplinarna; art. 6 ust. 1 EKPCz

autor omówienia:

Michał Macidłowski