EUROPEJSKI TRYBUNAŁ PRAW CZŁOWIEKA

M.P. v. Portugalia
27516/14

WYROK ETPCz z dnia 07-09-2021 r.
skład trybunału:

Izba

przedmiot:

Przeprowadzenie dowodu z korespondencji e-mail pozyskanej bez zgody autora

wzorce kontroli:

Art. 8 EKPCz

„1. Każdy ma prawo do poszanowania swojego życia prywatnego i rodzinnego, swojego mieszkania i swojej korespondencji.

2. Niedopuszczalna jest ingerencja władzy publicznej w korzystanie z tego prawa z wyjątkiem przypadków przewidzianych przez ustawę i koniecznych w demokratycznym społeczeństwie z uwagi na bezpieczeństwo państwowe, bezpieczeństwo publiczne lub dobrobyt gospodarczy kraju, ochronę porządku i zapobieganie przestępstwom, ochronę zdrowia i moralności lub ochronę praw i wolności osób.”

rozstrzygnięcie:

  • Brak naruszenia art. 8 EKPCz [jednomyślnie]

stan faktyczny:

Między Skarżącą a P. doszło do stanu faktycznej separacji. Wobec rozkładu pożycia, Skarżąca wróciła wraz z dziećmi pochodzącymi ze związku małżeńskiego zawartego między nią a P. do jej ojczystego kraju. Zarówno Skarżąca, jak i jej mąż złożyli do sądu wniosek o wydanie postanowienia zabezpieczającego miejsce zamieszkania dzieci. P. w uzasadnieniu swojego wniosku podważał kompetencje rodzicielskie Skarżącej, podnosząc, że rok wcześniej odkrył jej korespondencję e-mail prowadzoną z innymi mężczyznami na portalu randkowym. Mężczyzna załączył do wniosku przedmiotową korespondencję, na wykazanie faktu, że działania Skarżącej nie są dobrym przykładem dla dzieci. Skarżąca zwróciła się o usunięcie jej wiadomości e-maili z akt, twierdząc, że jej mąż uzyskał dostęp do jej poczty elektronicznej bez jej zgody, a ich użycie w postępowaniu ma na celu wyłącznie jej poniżenie.

 

Po zakończeniu postępowania rozwodowego, Skarżąca złożyła zawiadomienie o uzasadnionym popełnieniu przestępstwa naruszenia tajemnicy korespondencji przez P., wstępując do postępowania jako oskarżycielka posiłkowa. Postępowanie zostało umorzone. Prokuratura uznała, że Skarżąca umożliwiła swojemu mężowi dostęp do przedmiotowych wiadomości oraz, że nie można mówić o naruszeniu tajemnicy korespondencji, ponieważ dostęp do e-maili miał miejsce, gdy Skarżąca i podejrzany byli jeszcze małżeństwem, a według prokuratury istniało domniemane porozumienie między małżonkami dotyczące wzajemnego dostępu do korespondencji, w tym do poczty elektronicznej. Wreszcie, prokuratura uznała, że wykorzystanie tych wiadomości w kontekście postępowania dotyczącego władzy rodzicielskiej nie może być uznane za nieproporcjonalne. Organy państwowe w postępowaniu odwoławczym, w trakcie którego Skarżąca zmodyfikowała swoje stanowisko, poprzez zrezygnowanie z żądanego wcześniej zadośćuczynienia, powtórzyły argumentację prokuratury.

główne tezy:
  • W niniejszej sprawie należy zbadać, czy sądy krajowe zachowały właściwą równowagę między wchodzącymi w grę interesami, a mianowicie, z jednej strony, prawem Skarżącej do poszanowania jej życia prywatnego, a z drugiej strony, prawem jej męża do korzystania z ochrony jego prywatności, do rozsądnej możliwości przedstawienia swojego stanowiska – w tym dowodów – w warunkach, które nie stawiały go w wyraźnie niekorzystnej sytuacji w porównaniu ze Skarżącą w postępowaniach cywilnych, które ze względu na swój charakter miały wpływ na życie prywatne małżeństwa i rodziny. (§ 46)

 

  • Słuszność rozumowania władz krajowych dotyczącego wzajemnego dostępu do korespondencji małżonków jest dyskusyjne. Niemniej jednak, wnioski wyciągnięte przez sądy krajowe co do samego dostępu do przedmiotowych wiadomości nie wydają się być na tyle arbitralne, by uzasadniać zastąpienie ich własnej oceny przez Trybunał. (§ 47)

 

  • Przedmiotowe wiadomości zostały ujawnione jedynie w kontekście postępowania cywilnego. Publiczny dostęp do akt takich postępowań jest ograniczony. Ponadto, wiadomości te nie zostały zbadane w praktyce, ponieważ Sąd Rodzinny w Lizbonie nie orzekł ostatecznie o zasadności roszczeń męża. (§ 49)

 

  • W niniejszej sprawie prokuratura wszczęła postępowanie, a obowiązujące ramy prawne umożliwiały Skarżącej aktywny udział w postępowaniu, w tym żądanie od męża zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Skarżąca w trakcie postępowania zrezygnowała z roszczenia majątkowego, wyrażając tym samym wolę, aby postępowanie karne wszczęte w związku z naruszeniem tajemnicy jej korespondencji było kontynuowane wyłącznie w celu pociągnięcia do odpowiedzialności domniemanego sprawcy. Wobec zrzeczenia się przez Skarżącą wszelkich roszczeń cywilnych w postępowaniu karnym, jedyną kwestią, która pozostała do rozstrzygnięcia, była kwestia odpowiedzialności karnej męża, o której Trybunał nie może orzekać. Mając na względzie ww. działania organów i przysługujące Skarżącej instrumenty prawne, należy stwierdzić, że władze krajowe dokonały oceny wchodzących w grę interesów zgodnie z kryteriami określonymi przez Trybunał w jego orzecznictwie. (§45, 50)
odszkodowanie:

koszty postępowania:

powiązane sprawy:

L.L. v. Francja (7508/02)

Almeida Santos v. Portugalia (50812/06)

akty normatywne:

Kodeks postępowania cywilnego

-Art. 164

,,Akta dotyczące postępowania rozwodowego oraz postępowania związanego z rozwodem są poufne”

[,,Les dossiers concernant les procédures de divorce et les procédures afférentes au divorce sont confidentiels.”]

słowa kluczowe:

prawo do prywatności; tajemnica korespondencji; postępowanie zabezpieczające; art. 8 EKPCz; pozytywne obowiązki państwa

autor omówienia:

Julia Janus