Izba

Zasadność tymczasowego aresztowania

Art. 5 EKPCz

„1.  Każdy ma prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego. Nikt nie może być pozbawiony wolności, z wyjątkiem następujących przypadków i w trybie ustalonym przez prawo:
a) zgodnego z prawem pozbawienia wolności w wyniku skazania przez właściwy sąd;
b) zgodnego z prawem zatrzymania lub aresztowania w przypadku niepodporządkowania się wydanemu zgodnie z prawem orzeczeniu sądu lub w celu zapewnienia wykonania określonego w ustawie obowiązku;
c) zgodnego z prawem zatrzymania lub aresztowania w celu postawienia przed właściwym organem, jeżeli istnieje uzasadnione podejrzenie popełnienia czynu zagrożonego karą, lub, jeśli jest to konieczne, w celu zapobieżenia popełnieniu takiego czynu lub uniemożliwienia ucieczki po jego dokonaniu;
d) pozbawienia nieletniego wolności na podstawie zgodnego z prawem orzeczenia w celu ustanowienia nadzoru wychowawczego lub zgodnego z prawem pozbawienia nieletniego wolności w celu postawienia go przed właściwym organem;
e) zgodnego z prawem pozbawienia wolności osoby w celu zapobieżenia szerzeniu przez nią choroby zakaźnej, osoby umysłowo chorej, alkoholika, narkomana lub włóczęgi;
f) zgodnego z prawem zatrzymania lub aresztowania osoby, w celu zapobieżenia jej nielegalnemu wkroczeniu na terytorium państwa, lub osoby, przeciwko której toczy się postępowanie o wydalenie lub ekstradycję.
2.  Każdy, kto został zatrzymany, powinien zostać niezwłocznie i w zrozumiałym dla niego języku poinformowany o przyczynach zatrzymania i o stawianych mu zarzutach.
3.  Każdy zatrzymany lub aresztowany zgodnie z postanowieniami ustępu 1 lit. c) niniejszego artykułu powinien zostać niezwłocznie postawiony przed sędzią lub innym urzędnikiem uprawnionym przez ustawę do wykonywania władzy sądowej i ma prawo być sądzony w rozsądnym terminie albo zwolniony na czas postępowania. Zwolnienie może zostać uzależnione od udzielenia gwarancji zapewniających stawienie się na rozprawę.
4.  Każdy, kto został pozbawiony wolności przez zatrzymanie lub aresztowanie, ma prawo odwołania się do sądu w celu ustalenia bezzwłocznie przez sąd legalności pozbawienia wolności i zarządzenia zwolnienia, jeżeli pozbawienie wolności jest niezgodne z prawem.
5.  Każdy, kto został pokrzywdzony przez niezgodne z treścią tego artykułu zatrzymanie lub aresztowanie, ma prawo do odszkodowania.”

W następstwie emisji programu telewizyjnego Undercover in the Netherlands wszczęto postępowanie przygotowawcze w przedmiocie handlu ludźmi i stręczycielstwa. Materiał zebrany w toku czynności zdaniem prokuratury uzasadniał zastosowanie środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania wobec Skarżącego.

Dnia 05.12.2014 r. Skarżący na mocy postanowienia sądu został tymczasowo aresztowany. W uzasadnieniu wskazano, że za zastosowaniem wskazanego środka zapobiegawczego przemawiają względy bezpieczeństwa publicznego w rozumieniu art. 67a kodeksu postępowania karnego Holandii (por. Akty Prawne), ponieważ zarzucana Skarżącemu zbrodnia zagrożona jest karą 12 lat pozbawienia wolności. Zażalenie na postanowienie nie przyniosło rezultatu korzystnego dla Skarżącego.

W wyniku postępowania przed sądem pierwszej instancji Skarżący został uznany za winnego popełnienia zarzucanych czynów i prawomocnie skazany na karę pozbawienia wolności w zawieszeniu. Kara była o 18 miesięcy krótsza niż łączny czas stosowania tymczasowego aresztowania.

• Istnienie „uzasadnionych podejrzeń” co do popełnienia przestępstwa przez oskarżonego stanowi warunek konieczny zastosowania tymczasowego aresztowania, natomiast nie jest warunkiem wystarczającym dla przedłużenia stosowania środka zapobiegawczego. (§ 55)

• Badając zasadność przedłużenia stosowania tymczasowego aresztowania Trybunał ocenia, czy:
  a. okoliczności inne niż waga przestępstwa uzasadniają dalsze stosowanie środka zapobiegawczego;
  b. sąd meriti zachował „należytą staranność” (special diligence) w trakcie postępowania. (§ 55)

• Okres, przez który stosowane jest tymczasowe aresztowanie musi być „rozsądny” (reasonable). Wymóg ten nie stoi na przeszkodzie przedłużaniu stosowania środka zapobiegawczego, o ile nie zostaje naruszone domniemanie niewinności a okoliczności towarzyszące konkretnej sprawie przemawiają za ograniczeniem wolności oskarżonego (§ 56). Obowiązkiem pozytywnym ciążącym na państwie jest każdorazowe uzasadnienie, że okres, przez który stosowano tymczasowe aresztowanie był „rozsądny” (§ 57).

• Uzasadnienie postanowienia w przedmiocie przedłużenia stosowania środka zapobiegawczego nie może być generalne i abstrakcyjne. Musi bezpośrednio odnosić się do dowodów zebranych w sprawie. (§ 58, 59)

• Waga zarzucanego przestępstwa nie stanowi sama w sobie okoliczności uzasadniającej przedłużenie stosowania tymczasowego aresztowania. (§ 62-64)

• Tylko na podstawie należycie uzasadnionej decyzji organu może skutecznie wykazać, że strony zostały wysłuchane oraz umożliwić odwołanie i kontrolę wymiaru sprawiedliwości. (§ 65)

Kodeks postępowania karnego Holandii
– Art. 67
„Tymczasowe aresztowanie może zostać zastosowane, jeżeli:
1. przestępstwo jest zagrożone karą co najmniej 4 lat pozbawienia wolności; …

3. zebrane dowody wskazują na duże prawdopodobieństwo, że oskarżony popełnił przestępstwo…”
[„ 1.  An order for detention on remand can be issued in cases of suspicion of:
a.  an offence which, according to its legal definition, carries a sentence of imprisonment of four years or more; …
3.  The previous paragraphs are only applied when it appears from the facts or circumstances that there are serious suspicions against the suspect…”]
– Art. 67a ust. 1

„Tymczasowe aresztowanie może nastąpić, jeżeli:
a. istnieje uzasadniona obawa, że oskarżony będzie bezprawnie utrudniał postępowanie karne;

b. w interesie bezpieczeństwa publicznego jest, aby oskarżony został pozbawiony wolności.”

[„1.  An order based on Article 67 can only be issued:
a.  if it is apparent from particular behaviour displayed by the suspect, or from particular circumstances concerning him personally, that there is a serious danger of absconding;
b.  if it is apparent from particular circumstances that there is a serious public-safety reason requiring the immediate deprivation of liberty.”]
– Art. 78

„1.Tymczasowe aresztowanie może zostać przedłużone postanowieniem sądu.

2. Postanowienie w przedmiocie przedłużenia stosowania tymczasowego aresztowania zawiera: przedstawienie dowodów świadczących o popełnieniu przez oskarżonego przestępstwa, uzasadnienie spełnienia wymogów wskazanych w art. 67a.”
[„1.  The pre-trial-detention order or the order for extension of its term of validity shall be dated and signed.
2.  It shall specify as precisely as possible the criminal offence in regard of which the suspicion has arisen and the facts or circumstances on which the serious suspicions against the suspect are based, as well as the conduct, facts or circumstances which show that the conditions set down in article 67a have been met.”]

Tymczasowe aresztowanie; środki zapobiegawcze; środek zapobiegawczy; zasadność tymczasowego aresztowania; art. 5 EKPCz; Maassen v. Holandia

http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-207807