Izba

Cofnięcie dziennikarskiej akredytacji uprawniającej do wstępu na teren Parlamentu

Art. 10 EKPCz
„1. Każdy ma prawo do wolności wyrażania opinii. Prawo to obejmuje wolność posiadania poglądów oraz otrzymywania i przekazywania informacji i idei bez ingerencji władz publicznych i bez względu na granice państwowe. Niniejszy przepis nie wyklucza prawa Państw do poddania procedurze zezwoleń przedsiębiorstw radiowych, telewizyjnych lub kinematograficznych.
2. Korzystanie z tych wolności pociągających za sobą obowiązki i odpowiedzialność może podlegać takim wymogom formalnym, warunkom, ograniczeniom i sankcjom, jakie są przewidziane przez ustawę i niezbędne w społeczeństwie demokratycznym w interesie bezpieczeństwa państwowego, integralności terytorialnej lub bezpieczeństwa publicznego ze względu na konieczność zapobieżenia zakłóceniu porządku lub przestępstwu, z uwagi na ochronę zdrowia i moralności, ochronę dobrego imienia i praw innych osób oraz ze względu na zapobieżenie ujawnieniu informacji poufnych lub na zagwarantowanie powagi i bezstronności władzy sądowej”

Art. 6 ust. 1 EKPCz
„1. Każdy ma prawo do sprawiedliwego i publicznego rozpatrzenia jego sprawy w rozsądnym terminie przez niezawisły i bezstronny sąd ustanowiony ustawą przy rozstrzyganiu o jego prawach i obowiązkach o charakterze cywilnym albo o zasadności każdego oskarżenia w wytoczonej przeciwko niemu sprawie karnej. Postępowanie przed sądem jest jawne, jednak prasa i publiczność mogą być wyłączone z całości lub części rozprawy sądowej ze względów obyczajowych, z uwagi na porządek publiczny lub bezpieczeństwo państwowe w społeczeństwie demokratycznym, gdy wymaga tego dobro małoletnich lub gdy służy to ochronie życia prywatnego stron albo też w okolicznościach szczególnych, w granicach uznanych przez sąd za bezwzględnie konieczne, kiedy jawność mogłaby przynieść szkodę interesom wymiaru sprawiedliwości”

Art. 13 EKPCz
„Każdy, czyje prawa i wolności zawarte w niniejszej konwencji zostały naruszone, ma prawo do skutecznego środka odwoławczego do właściwego organu państwowego także wówczas, gdy naruszenia dokonały osoby wykonujące swoje funkcje urzędowe”

Skarżący są dziennikarzami. Otrzymali oni akredytację pozwalającą na wstęp do budynku Parlamentu w związku z posiedzeniem w dniu 25 kwietnia 2016 r. W tym dniu Skarżący weszli do Parlamentu i podczas posiedzenia zadawali pytania politykom koalicji rządzącej na temat bieżących spraw politycznych. Skarżącym zwrócono uwagę, że zadają pytania w miejscu do tego nieprzeznaczonym. Następnego dnia Marszałek Parlamentu cofnął Skarżącym akredytację z powodu złamania przez nich zasad regulujących przebywanie dziennikarzy na terenie Parlamentu. Prośby o akredytację dla Skarżących w maju 2016 r. pozostały bez odpowiedzi, a we wrześniu 2016 r. Marszałek Parlamentu poinformował Skarżących o cofnięciu swojej decyzji i możliwości wejścia.

• Cofnięcie dziennikarzom akredytacji parlamentarnej stanowi ingerencję w możliwość przekazywania informacji, zapewnioną przez art. 10 EKPCz (§ 45).

• Zarządzenie Marszałka Parlamentu może stanowić „ustawę” (w rozumieniu art. 10 ust. 2 EKPCz); jeżeli takie zarządzenie jest dostępne na stronach internetowych Parlamentu i zostaje wysłane dziennikarzom przy otrzymaniu akredytacji, Skarżący nie może powoływać się na niedostępność podstawy prawnej (§ 51–52).

• Ponieważ kwestia interpretacji i orzekania o ważności aktów prawa krajowego należy przede wszystkim do sądów krajowych, zarządzenie Marszałka Parlamentu – nawet jeżeli nie należy do katalogu źródeł prawa powszechnie obowiązującego określonego w Konstytucji – którego podstawą wydania jest ustawa, stanowi „ustawę” (law) w rozumieniu art. 10 ust. 2 EKPCz (§ 53–54).

• W stosunku do dziennikarzy musi istnieć domniemanie dobrej wiary (że działają oni zgodnie z wymogami odpowiedzialnego dziennikarstwa), które jednak może być wzruszone przez fakt, że dziennikarz złamał prawo, albowiem korzystając z wolności wypowiedzi, każdy (także dziennikarz) ma także pewne obowiązki (§ 60–62).

• Jeżeli dziennikarze wchodzą na teren Parlamentu i pytają o bieżące sprawy życia politycznego (w realiach sprawy potencjalnie nielegalne przelewy z Banku Narodowego), nie można stwierdzić, żeby ich materiał był nakierowany wyłącznie na sensację, nawet jeżeli dziennikarze łamią przy tym regulamin Parlamentu (§ 64–66).

• Parlamenty krajowe dysponują pewnym marginesem oceny co do regulacji zachowania na terenie parlamentu, w szczególności co do wydzielenia miejsc, w których nie jest dopuszczalne nagrywanie i zadawanie pytań przez dziennikarzy (§ 69).

• Istnienie odpowiednio gwarancyjnej i sprawiedliwej procedury powinno być czynnikiem branym pod uwagę przy ocenie, czy ingerencja w wolność wypowiedzi była konieczna. W realiach sprawy brak było przepisów określających długość pozbawienia akredytacji oraz procedury pozwalającej na ocenę oddziaływania pozbawienia akredytacji na wolność słowa, udział zainteresowanych czy możliwość odwołania od decyzji Marszałka Parlamentu, co zaważyło na naruszeniu art. 10 EKPCz (§ 63, 72–77).

Wedle art. T Konstytucji Węgier z 2011 r. Marszałek Parlamentu nie jest uprawniony do wydawania aktów prawa powszechnie obowiązującego.

Ustawa o Parlamencie nr XXXVI/2012 (Węgier)
– Art. 54
1. Marszałek Parlamentu lub upoważniona przez niego osoba udziela zezwolenia na wstęp do budynku Parlamentu, biur oraz innych budynków Zgromadzenia Narodowego.
2. Marszałek Parlamentu ogłasza i publikuje na stronie internetowej Zgromadzenia Narodowego reguły dotyczące wejścia i dostępu do budynków określonych w ust. 1, reguły dotyczące funkcjonowania Straży Marszałkowskiej i reguły dotyczące upoważnienia innych osób do udzielania zezwolenia na wstęp [do budynków określonych w ust. 1]. Marszałek nie może w swoim Zarządzeniu ustanowić reguł, które wykluczałyby publiczność obrad Zgromadzenia lub tłumiłyby swobodne rozpowszechnianie informacji istotnych dla demokratycznej opinii publicznej.
3. Osoba wchodząca na teren budynków określonych w ust. 1 przyjmuje do wiadomości i zobowiązuje się do przestrzegania Zarządzenia Marszałka Parlamentu określonego w ust. 2.
…
6. Jeżeli osoba przebywająca na terenie budynków określonych w ust. 1 nie dopełnia obowiązków określonych w ust. 3, może być ona wyprowadzona lub – na mocy decyzji Marszałka Parlamentu – może zostać na nią nałożony zakaz wejścia do budynków określonych w ust. 1.
[(1) Entry to the House of Parliament, the Offices of the National Assembly and the buildings housing the Offices of the National Assembly shall be authorised by the Speaker. The Speaker may delegate this authority to another person.
(2) The Speaker shall determine and publish on the website of the National Assembly the arrangements for entry and access to the buildings specified in subsection (1), detailed rules concerning the relevant tasks of the Parliamentary Guard Service, and rules governing delegation of the authority to authorise entry to another person. The Speaker shall not issue a Speaker’s Order that would exclude the publicity of sessions of the National Assembly or prevent the conditions for free dissemination of information necessary for the formation of democratic public opinion.
(3) Persons entering and accessing the buildings specified in subsection (1) shall, by entering, acknowledge the Speaker’s Order specified in subsection (2) and comply with it.
…
(6) If persons entering and accessing the buildings specified in subsection (1) fail to comply with their obligations under subsection (3), entry may be denied or they may be escorted out of the buildings. Based on the Speaker’s decision, the entry of such persons to the buildings specified in subsection (1) may be denied.]

Zarządzenie Marszałka Parlamentu nr 9/2013 o wstępie na teren Parlamentu i budynków Zgromadzenia Narodowego
– Art. 12 ust. 12
W razie złamania reguł określonych w tym artykule, Dyrektor Generalny może ograniczyć prawo żądania wejścia przedstawicielom organów administracji i organizacji zewnętrznych, a Marszałek Parlamentu może odmówić prawa wejścia oraz żądania wejścia dla przedstawicieli takich organów i organizacji.
[(12) In the event of non-compliance with the rules of this provision, the Director General shall be entitled to restrict the right of official bodies and external organisations to request entry and the Speaker shall be entitled to restrict entry and the right of entry of such bodies and organisations.]

Akredytacja; prasa; dziennikarze; wolność słowa

http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-202540