EUROPEJSKI TRYBUNAŁ PRAW CZŁOWIEKA

Mehmood v. Grecja
77238/16

WYROK ETPCz z dnia 25-03-2021 r.
skład trybunału:

Izba

przedmiot:

Możliwe zaniedbania opieki medycznej wobec matki przy porodzie

wzorce kontroli:

Art. 2 EKPCz
„1. Prawo każdego człowieka do życia jest chronione przez ustawę. Nikt nie może być umyślnie pozbawiony życia, wyjąwszy przypadki wykonania wyroku sądowego skazującego za przestępstwo, za które ustawa przewiduje taką karę.
2. Pozbawienie życia nie będzie uznane za sprzeczne z tym artykułem, jeżeli nastąpi w wyniku bezwzględnego koniecznego użycia siły:
a) w obronie jakiejkolwiek osoby przed bezprawną przemocą;
b) w celu wykonania zgodnego z prawem zatrzymania lub uniemożliwienia ucieczki osobie pozbawionej wolności zgodnie z prawem;
c) w działaniach podjętych zgodnie z prawem w celu stłumienia zamieszek lub powstania.”

 

Art. 6 ust. 1 EKPCz
„Każdy ma prawo do sprawiedliwego i publicznego rozpatrzenia jego sprawy w rozsądnym terminie przez niezawisły i bezstronny sąd ustanowiony ustawą przy rozstrzyganiu o jego prawach i obowiązkach o charakterze cywilnym albo o zasadności każdego oskarżenia w wytoczonej przeciwko niemu sprawie karnej. Postępowanie przed sądem jest jawne, jednak prasa i publiczność mogą być wyłączone z całości lub części rozprawy sądowej ze względów obyczajowych, z uwagi na porządek publiczny lub bezpieczeństwo państwowe w społeczeństwie demokratycznym, gdy wymaga tego dobro małoletnich lub gdy służy to ochronie życia prywatnego stron albo też w okolicznościach szczególnych, w granicach uznanych przez sąd za bezwzględnie konieczne, kiedy jawność mogłaby przynieść szkodę interesom wymiaru sprawiedliwości.”

 

Art. 8 EKPCz
„1. Każdy ma prawo do poszanowania swojego życia prywatnego i rodzinnego, swojego mieszkania i swojej korespondencji.
2. Niedopuszczalna jest ingerencja władzy publicznej w korzystanie z tego prawa z wyjątkiem przypadków przewidzianych przez ustawę i koniecznych w demokratycznym społeczeństwie z
uwagi na bezpieczeństwo państwowe, bezpieczeństwo publiczne lub dobrobyt gospodarczy kraju, ochronę porządku i zapobieganie przestępstwom, ochronę zdrowia i moralności lub ochronę praw i wolności osób.”

rozstrzygnięcie:

  • Naruszenie art. 2 EKPCz w aspekcie proceduralnym [jednomyślnie]

 

  • Brak naruszenia art. 2 EKPCz w aspekcie materialnym [jednomyślnie]

 

  • Niedopuszczalność skargi w zakresie art. 8 EKPCz [jednomyślnie]

 

  • Brak konieczności rozpatrywania naruszenia art. 6 ust. 1 EKPCz [jednomyślnie]

stan faktyczny:

Żona Skarżącego, Pakistańczyka mieszkającego w Grecji, zmarła 9.07.2011 r. w publicznym szpitalu położniczym, cztery dni po porodzie, na skutek ujawnionej ostrej infekcji dróg oddechowych. Tego dnia rano zadzwoniła ona do skarżącego wskazując na ból w klatce piersiowej i trudności z oddychaniem. Po godzinie od przybycia skarżącego do szpitala żona zmarła. Jego zdaniem personel medyczny nie udzielił wówczas natychmiastowej pomocy.

 

12.07.2011 r. wszczęto śledztwo w sprawie.

 

25.02.2012 r. wysłano prokuratorowi wyniki sekcji zwłok z których wynikało, że śmierć była spowodowana ostrym septycznym zapaleniem tchawicy po porodzie oraz zespołem ogólnoustrojowej reakcji zapalnej. W tym czasie Skarżący stał się stroną cywilną w postępowaniu.

 

15.01.2013 r. akta trafiły do sędziego śledzczego, który zdecydował przesłuchać tylko jednego z obecnych wówczas lekarzy ginekologów, P.P.

 

15.10.2014 r. prokurator zarządził przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego. Nie zadał biegłemu żadnych pytań. Biegły chirurg przepisał treść zeznań P.P. i ocenił działania jako zgodne ze sztuką medyczną, ale nie powołał się na jakiekolwiek dane naukowe.

 

8.09.2015 r. Skarżącemu udało się po raz pierwszy zapoznać z aktami sprawy.

 

22.01.2016 r. prokurator zarządził przeprowadzenie kolejnego dowodu z opinii biegłego.

Biegły przygotował dwustronicowy „raport” w którym odpowiedział na pytania prokuratora dotyczące możliwego zaniedbania po stronie P.P. na podstawie wewnątrzszpitalnego dochodzenia administracyjnego z 2012 roku.

 

10.06.2016 r. umorzono śledztwo z braku dowodów ws. o nieumyślne spowodowanie śmierci.

główne tezy:
  • W kontekście możliwego naruszenia art. 2 Konwencji w aspekcie materialnym przy zaniedbaniach służby zdrowia, muszą zostać spełnione łącznie cztery kryteria. Po pierwsze, działania pracowników służby zdrowia muszą wykraczać poza prosty błąd lub zaniedbanie, to znaczy, że, przez zlekceważenie swoich obowiązków zawodowych, świadomie odmówiono pacjentowi pomocy medycznej w nagłych wypadkach, co narażało życie pacjenta. Po drugie, wskazywany problem musi być obiektywnie i autentycznie rozpoznawalny jako systemowy lub strukturalny. Po trzecie, musi istnieć związek między zgłaszanym problemem funkcjonowania służby zdrowia a krzywdą doznaną przez pacjenta. Wreszcie, problem ten musi wynikać z nieprzestrzegania przez państwo obowiązku ustanowienia ram prawnych zapewniających ochronę przed naruszeniem art. 2 Konwencji w aspekcie materialnym. (§45)

 

  • Trybunał stwierdził, że w przedmiotowej sprawie brak jakiegokolwiek dowodu wskazującego na problem systemowy istniejący w służbie zdrowia. (§50)

 

  • System wprowadzony w celu ustalenia przyczyny śmierci osób znajdujących się pod opieką służby zdrowia musi być niezależny. Zakłada to nie tylko brak powiązania hierarchicznego lub instytucjonalnego, ale także niezależność osób odpowiedzialnych za ocenę faktów w kontekście postępowania mającego ustalić przyczynę śmierci. Ten wymóg jest szczególnie ważny jeśli chodzi o uzyskanie ekspertyzy medycznej, gdyż jest bardzo prawdopodobne, że opinie biegłych mają decydujące znaczenie dla oceny przez organ bardzo złożonych zagadnień z zakresu zaniedbań medycznych. (§63)

 

  • Trybunał wskazał, że postępowanie przygotowawcze w sprawie trwało pięć lat zamiast trzech miesięcy wskazanych w ustawie. Ponadto prokurator nie sformułował pytań do opinii biegłego, co również przewidują przepisy prawa, zaś sędzia śledczy zdecydował się przesłuchać tylko jednego lekarza. (§ 63-67)

 

  • Zdaniem Trybunału, największym uchybieniem w postępowaniu był sposób przeprowadzenia dowodu z opinii biegłych, które w oczywisty sposób, jak wskazano w opisie stanu faktycznego, nie mogły przyczynić się do rzetelnego, naukowego, niezależnego, bezstronnego wyjaśnienia przyczyn śmierci żony Skarżącego. (§ 72)
odszkodowanie:

20.000 EUR

koszty postępowania:

1000 EUR

powiązane sprawy:

Lopes de Sousa Fernandes v. Portugalia (56080/13)

Movsesyan v. Armenia (27524/09)

akty normatywne:

Kodeks postępowania karnego
-Art. 31
„3. Postępowanie przygotowawcze jest krótkie i okres między datą, w której organ podjął wiedzę o czynie (…) a momentem w którym decyduje o wniesieniu oskarżenia lub umorzeniu postępowania, nie może przekroczyć trzech miesięcy (…).”.
[« 3. L’enquête préliminaire est brève et la période entre la date à laquelle l’autorité
connaissance a eu connaissance des faits délictuels (…) et celle à laquelle cette
dernière décide ou non d’engager des poursuites, ne peut dépasser trois mois (…). »]

-Art.195
„1. Kto zamawia ekspertyzę, decyduje też o pytaniach, których ma dotyczyć, uwzględniając również propozycje stron (…)”
[« 1. Celui qui ordonne une expertise détermine aussi les questions sur lesquelles elle
portera en tenant compte aussi des propositions des parties (…). »]

-Art.204 (obowiązujący w czasie wydarzeń)
„1. Na etapie śledztwa i w przypadku przestępstwa ten, kto prowadzi śledztwo oraz powołuje biegłych, musi powiadomić o tym oskarżonego, strony cywilne (…).
[« 1. Au stade de l’instruction et en cas de crime, celui qui mène l’instruction et nomme des experts, doit porter cette nomination à la connaissance de l’accusé, des parties civiles (…). »]

słowa kluczowe:

Śmierć; służba zdrowia; poród; ekspertyza; opinia biegłego

autor omówienia:

Aleksandra Kochman

Komentarz:

Rząd zaproponował uznanie naruszenia w drodze jednostronnej deklaracji i 10 500 EUR zadośćuczynienia. Skarżący odrzucił tę propozycję.