Izba

Odmienne orzeczenia w sprawach podatkowych o identycznym stanie faktycznym

Art. 6 ust. 1 EKPCz

„Każdy ma prawo do sprawiedliwego i publicznego rozpatrzenia jego sprawy w rozsądnym terminie przez niezawisły i bezstronny sąd ustanowiony ustawą przy rozstrzyganiu o jego prawach i obowiązkach o charakterze cywilnym albo o zasadności każdego oskarżenia w wytoczonej przeciwko niemu sprawie karnej. Postępowanie przed sądem jest jawne, jednak prasa i publiczność mogą być wyłączone z całości lub części rozprawy sądowej ze względów obyczajowych, z uwagi na porządek publiczny lub bezpieczeństwo państwowe w społeczeństwie demokratycznym, gdy wymaga tego dobro małoletnich lub gdy służy to ochronie życia prywatnego stron albo też w okolicznościach szczególnych, w granicach uznanych przez sąd za bezwzględnie konieczne, kiedy jawność mogłaby przynieść szkodę interesom wymiaru sprawiedliwości”.

W stosunku do Skarżącego przeprowadzono kontrolę podatkową w odniesieniu do podatku dochodowego od osób fizycznych za lata 1991–1993. Stwierdzono, że Skarżący zaniżył podatek do zapłacenia za rok 1991 o około 180 tysięcy euro. Skarżący wniósł skargę do Sądu Gospodarczego Andaluzji, który w 1999 r. stwierdził, że wszystkie zobowiązania podatkowe Skarżącego wygasły. W toku dalszego postępowania sądy wyższych instancji uchyliły wyrok sądu pierwszej instancji w zakresie stwierdzenia wygaśnięcia zobowiązania podatkowego.

W 2005 r. organy podatkowe rozpoczęły egzekucję kwoty około 296 tysięcy euro, na którą oprócz zobowiązania głównego składało się także około 36 tysięcy euro dodatkowego zobowiązania podatkowego oraz około 84 tysiące euro odsetek. Władze podatkowe zajęły taką kwotę z konta Skarżącego.

Skarżący wniósł do sądu dwa wnioski: jeden o stwierdzenie nadpłaty należności głównej, a drugi – dodatkowego zobowiązania podatkowego oraz odsetek. Podniósł , że wyrok sądu z 1999 r. o stwierdzeniu wygaśnięcia zobowiązania podatkowego za 1991 r. pozostał w mocy, a w konsekwencji egzekucja nie mogła być prowadzona. W postępowaniu co do należności głównej stwierdzono, że w istocie zobowiązanie podatkowe Skarżącego wygasło. W drugim postępowaniu (co do odsetek oraz dodatkowego zobowiązania podatkowego) z kolei stwierdzono, że zobowiązanie podatkowe Skarżącego nie wygasło. Skarżący wniósł skargę do Sądu Krajowego, podnosząc m.in. że skoro główne zobowiązanie podatkowe wygasło, to także odsetki i dodatkowe zobowiązanie podatkowe – jako świadczenia uboczne – nie są należne. Wyrokiem z 19 czerwca 2017 r. Sąd Krajowy oddalił skargę; w odniesieniu do uboczności świadczeń stwierdzono jedynie, że ta kwestia powinna zostać podniesiona przez Skarżącego wcześniej. Jednocześnie w sprawie o identycznym stanie faktycznym rodzeństwo Skarżącego, które przeszło dokładnie tę samą ścieżkę prawną, wniosło skargę do Sądu Krajowego tego samego dnia., Wyrokiem z dnia 28 września 2017 r. (w tym samym składzie, ale z innym sprawozdawcą) Sąd Krajowy uwzględnił skargę i uznał, że wygasło także dodatkowe zobowiązanie podatkowe oraz odsetki, jako świadczenia uboczne wobec nienależnego świadczenia głównego. Dalsze środki zaskarżenia składane przez Skarżącego w swojej sprawie okazały się nieskuteczne.

• Art. 6 ust. 1 EKPCz w części cywilnej nie ma zastosowania do sporów podatkowych. Skoro jednak Skarżącemu wymierzono dodatkowe zobowiązanie podatkowe, to zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, sprawa ma charakter karny, co przesądza zastosowanie art. 6 ust. 1 EKPCz w części karnej. (§ 24–25)

W zakresie pewności prawa

• Trybunał nie może zastępować sądów państw-stron w stosowaniu i wykładni prawa krajowego. Istnienie różnych rozstrzygnięć w podobnych sprawach jest naturalne i wynika z niezawisłości sądów. Różnice w orzecznictwie mogą jednak prowadzić do naruszenia zasady pewności prawa wynikającej z art. 6 EKPCz. Trybunał wówczas ocenia, czy różnica była głęboka i utrwalona, czy istniał mechanizm usuwania takich różnic oraz czy został zastosowany i z jakim efektem. (§ 29) Niekiedy jednak Trybunał uznawał, że sprzeczne orzeczenia w takich samych sprawach wydawane przez ten sam sąd mogą prowadzić do naruszenia art. 6 ust. 1 EKPCz. (§ 30)

• W realiach sprawy jedyną różnicą wskazaną przez Skarżącego jest ta między wyrokiem w jego sprawie, a wyrokiem w sprawie jego rodzeństwa. Nie wykazano, aby orzeczenie w sprawie Skarżącego było odmienne od dotychczasowej linii orzeczniczej lub należało do jednej z dwóch sprzecznych linii orzeczniczych. Skarżący nie udowodnił zatem, aby różnice w orzecznictwie krajowym były głębokie i utrwalone, co w konsekwencji przekłada się na brak naruszenia zasady pewności prawa. (§ 35–36)

W zakresie braku należytego uzasadnienia

• Obowiązkiem sądów krajowych jest należyte uzasadnianie swoich rozstrzygnięć. Zakres tego obowiązku może być jednak różny w zależności od realiów sprawy. Sądy krajowe nie są zobowiązane do odnoszenia się do każdego argumentu strony, jednakże powinny przedstawić zasadnicze powody rozstrzygnięcia sporu w określony sposób. (§ 31)

• W realiach sprawy kwestia tego, czy odsetki i dodatkowe zobowiązania podatkowe były świadczeniami ubocznymi i czy wygasły wraz z zobowiązaniem głównym, mogła mieć istotny wpływ na wynik sprawy Skarżącego. Sąd Krajowy, orzekający w tej sprawie, odniósł się do tej kwestii jednym zdaniem, a zatem nie dopełnił wymogu należytego uzasadnienia swojego orzeczenia. (§ 38–44)

Ordynacja podatkowa Królestwa Hiszpanii

– Art. 25 ust. 1

„Należnościami ubocznymi są zobowiązania […] do zapłaty sumy pieniężnej na rzecz administracji podatkowej w związku z innym zobowiązaniem podatkowym.

Zobowiązanie do wniesienia odsetek oraz dodatkowe zobowiązanie podatkowe związane z opóźnieniem w złożeniu deklaracji podatkowej, związane z przymusowym wykonaniem [zobowiązania podatkowego] oraz inne określone przez prawo stanowią należności uboczne”.

[Ancillary tax obligations are the obligations […] that consist of monetary payments to be made to the Tax Administration and whose payment is ordered in connection with another tax obligation.

Obligations to settle default interest, and surcharges for late declaration and those relating to the enforcement period as well as others imposed by law, shall have the nature of ancillary tax obligations.]

pewność prawa; dostateczne uzasadnienie; prawo do sądu; linia orzecznicza

https://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-214033