EUROPEJSKI TRYBUNAŁ PRAW CZŁOWIEKA

Mironescu v. Rumunia
17504/18

WYROK ETPCz z dnia 30-11-2021 r.
skład trybunału:

Izba

przedmiot:

Niemożność oddania głosu w wyborach podczas pobytu w zakładzie karnym

wzorce kontroli:

Art. 3 Protokołu nr 1 do EKPCz

„Wysokie Układające się Strony zobowiązują się organizować w rozsądnych odstępach czasu wolne wybory, oparte na tajnym głosowaniu, w warunkach zapewniających swobodę wyrażania opinii ludności w wyborze ciała ustawodawczego”.

rozstrzygnięcie:

  • Naruszenie art. 3 Protokołu nr 1 do EKPCz [jednomyślnie]

stan faktyczny:

Skarżący został skazany w lutym 2016 r. na 15 lat pozbawienia wolności za udział w zorganizowanej grupie przestępczej. Nie został jednak pozbawiony wyrokiem sądu czynnego prawa wyborczego. Skarżący był zameldowany w Bukareszcie, a następnie w Piatra Neamţ, natomiast karę pozbawienia wolności odbywał w zakładzie karnym w Jassach. Skarżący nie mógł głosować w wyborach parlamentarnych w grudniu 2016 r. z powodu tego, że zakład karny w Jassach nie znajdował się na terenie tego samego okręgu wyborczego, co miejsce zameldowania Skarżącego.

główne tezy:
  • Nawet jeżeli Skarżący zmienił swoje miejsce zameldowania na krótko przed wyborami, to trudno uważać to za nadużycie prawa do skargi. Zmiana miejsca zameldowania z Bukaresztu na Piatra Neamţ była uzasadniona tym, że Skarżący urodził się w Piatra Neamţ i jego konkubina tam zamieszkiwała. Nic zatem nie uzasadnia zarzutu strony rządowej o złej wierze Skarżącego. Skarżący nie wprowadził także w błąd Trybunału. (§ 22–27)

 

  • W zakresie prawa z art. 3 Protokołu nr 1 do EKPCz państwa-strony dysponują szerokim marginesem oceny. (§ 35) Ostatecznie jednak to na stronie rządowej ciąży obowiązek wykazania, iż ograniczenie prawa do głosowania nie naruszało istoty tego prawa, realizowało uprawniony cel i było proporcjonalne. (§ 36) Co do zasady, wprowadzenie obowiązku posiadania domicylu na terenie okręgu wyborczego jest uprawnioną ingerencją w prawo do głosowania. (§ 37, 39)

 

  • W realiach sprawy doszło do ingerencji w prawo Skarżącego do głosowania. (§ 38) Choć obowiązek posiadania domicylu jest ingerencją uprawnioną, należy jednak sprawdzić proporcjonalność oraz niearbitralność takiej ingerencji. (§ 39–40) Przy ocenie proporcjonalności ingerencji należy mieć wzgląd na to, że Skarżący nie mógł swobodnie oddać głosu w miejscu zameldowania (z powodu przebywania w zakładzie karnym). (§ 42) Ponadto istnieje europejski konsensus, w ramach którego umożliwia się więźniom głosowanie niezależnie od ich miejsca zameldowania. (§ 43–44)

 

  • W Rumunii zakłady karne znajdują się na terenie tylko 30 (z 42) okręgów wyborczych. Posiadanie miejsca zameldowania na terenie pozostałych 12 oznacza automatyczne pozbawienie prawa do głosowania, co nie jest zgodne z Konwencją, która ma zapewniać prawa efektywne i praktyczne, a nie teoretyczne i iluzoryczne. (§ 45) Strona rządowa wprawdzie zasugerowała możliwość przeniesienia adresu zameldowania do okręgu wyborczego w Jassach, natomiast w sytuacji Skarżącego prawdopodobnie nie byłby on w stanie spełnić surowych wymogów prawa meldunkowego. (§ 47) Warto także zauważyć, że obywatele rumuńscy żyjący za granicą mogli korzystać ze specjalnych udogodnień bez obowiązku wykazywania domicylu. (§ 50)
odszkodowanie:

koszty postępowania:

powiązane sprawy:

Ždanoka v. Łotwa (58278/00)

Shindler v. Zjednoczone Królestwo (19840/09)

akty normatywne:

Przepisy rumuńskiego kodeksu wyborczego przewidują szereg rozwiązań, pozwalających na dopisanie do spisu wyborców w miejscu zamieszkania lub faktycznego przebywania. Art. 85 tej ustawy przewiduje także możliwość skorzystania ze specjalnej, „mobilnej” urny wyborczej w miejscu zamieszkania (przede wszystkim dla osób chorych). Ta sama procedura znajduje zastosowanie do osób pozbawionych wolności i niepozbawionych czynnego prawa wyborczego, jednakże w tym przypadku szczegóły procedury są określane przez Państwową Komisję Wyborczą. [§ 11] W przypadku wyborów parlamentarnych z 2016 r., Państwowa Komisja Wyborcza wydała zarządzenie, że głosować mogą tylko więźniowie, którzy mają miejsce zamieszkania na terenie tego samego okręgu wyborczego, w którym znajduje się zakład karny. [§ 13]

słowa kluczowe:

prawo do głosowania; prawo do wolnych wyborów; czynne prawo wyborcze; domicyl

autor omówienia:

Emil Śliwiński