Izba

Skazanie strażnika więziennego za ujawnianie prasie informacji z zakładu karnego

Art. 7 EKPCz
„1. Nikt nie może być uznany za winnego popełnienia czynu polegającego na działaniu lub zaniechaniu działania, który według prawa wewnętrznego lub międzynarodowego nie stanowił czynu zagrożonego karą w czasie jego popełnienia. Nie będzie również wymierzona kara surowsza od tej, którą można było wymierzyć w czasie, gdy czyn zagrożony karą został popełniony.
2. Niniejszy artykuł nie stanowi przeszkody w sądzeniu i karaniu osoby winnej działania lub zaniechania, które w czasie popełnienia stanowiły czyn zagrożony karą według ogólnych zasad uznanych przez narody cywilizowane.”

Art. 10 EKPCz
„1. Każdy ma prawo do wolności wyrażania opinii. Prawo to obejmuje wolność posiadania poglądów oraz otrzymywania i przekazywania informacji i idei bez ingerencji władz publicznych i bez względu na granice państwowe. Niniejszy przepis nie wyklucza prawa Państw do poddania procedurze zezwoleń przedsiębiorstw radiowych, telewizyjnych lub kinematograficznych.
2. Korzystanie z tych wolności pociągających za sobą obowiązki i odpowiedzialność może podlegać takim wymogom formalnym, warunkom, ograniczeniom i sankcjom, jakie są przewidziane przez ustawę i niezbędne w społeczeństwie demokratycznym w interesie bezpieczeństwa państwowego, integralności terytorialnej lub bezpieczeństwa publicznego ze względu na konieczność zapobieżenia zakłóceniu porządku lub przestępstwu, z uwagi na ochronę zdrowia i moralności, ochronę dobrego imienia i praw innych osób oraz ze względu na zapobieżenie ujawnieniu informacji poufnych lub na zagwarantowanie powagi i bezstronności władzy sądowej.”

Skarżący był strażnikiem więziennym. W latach 2006–2011 Skarżący – w zamian za pieniądze – przekazywał informacje dotyczących życia więziennego brytyjskim tabloidom. W toku szerszego postępowania przeciwko redakcjom tabloidów dotyczących środków pieniężnych przekazywanych przez dziennikarzy urzędnikom, redakcja gazety dobrowolnie przekazała nazwisko Skarżącego wraz z informacją o jego „wynagrodzeniu”. Skarżący został oskarżony o niedopełnienie obowiązków. W 2015 r. Skarżący został skazany na 20 miesięcy pozbawienia wolności. Uznano, że Skarżący działał z niskich pobudek niezwiązanych z interesem publicznym, tj. z pobudek materialnych oraz niechęci do naczelnika więzienia. Apelacja Skarżącego okazała się nieskuteczna.

Zarzucane naruszenie art. 7 EKPCz

• Art. 7 EKPCz zapewnia ochronę przed arbitralnym oskarżeniem i skazaniem poprzez wymóg dostępności, jasności i przewidywalności prawa karnego. Jednostka musi mieć – czasami przy skorzystaniu z pomocy prawnej lub orzecznictwa – możliwość stwierdzenia, jakie czyny są zakazane, a jakie dozwolone w świetle prawa karnego. (§ 59) Dookreślanie zakresu zakazów karnych poprzez orzecznictwo jest dozwolone, o ile interpretacja sądowa jest przewidywalna. (§ 60) Nie jest jednak rolą Trybunału dokonywanie oceny, w jaki sposób sądy krajowe stosowały prawo, o ile jest to rozsądne i zgodne z Konwencją. (§ 61)

• W sprawach brytyjskich Trybunał zaakceptował fakt ukształtowania znamion przestępstw przez precedensy. (§ 62) Skoro zasadnicze znamiona przestępstwa zostały wyjaśnione przez wyrok Attorney General’s Reference (no. 3 of 2003) w 2004 r., to Skarżący – podejmując w 2006 r. działalność związaną z przekazywaniem informacji prasie – powinien mieć świadomość, że może być to uznane za przestępstwo. (§ 63–70)

Zarzucane naruszenie art. 10 EKPCz

• W realiach sprawy dane Skarżącego zostały przekazane organom ścigania dobrowolnie, a Skarżący nie wykazał, aby wynikało to z nacisku policji na prasę. W konsekwencji ewentualnego naruszenia nie można przypisać państwu, a zatem skarga podlega odrzuceniu jako niezgodna z jurysdykcją Trybunału ratione personae. (§ 75–77)

• Przy ocenie ingerencji w wolność przekazywania informacji, Trybunał sprawdza, czy państwa-strony przedstawiły wystarczające i relewantne powody dla ingerencji. (§ 83) W sprawach, w które jest zaangażowana prasa, margines oceny jest wąski (§ 84). Także sygnaliści, którzy przekazują opinii publicznej ważne informacje o nieprawidłowościach, muszą być chronieni w specjalny sposób. Trybunał wówczas musi oceniać, czy istniały alternatywne (w tym wewnętrzne) metody zasygnalizowania nieprawidłowości. (§ 85)

• Ingerencja w prawo Skarżącego była oparta na wystarczająco jasnej i przewidywalnej podstawie prawnej. Trzeba zaakceptować twierdzenie strony rządowej, że taka ingerencja miała uprawnione cele (bezpieczeństwo publiczne, zapobieganie przestępstwom, ochrona zdrowia i moralności, ochrona praw innych oraz tajnych informacji). (§ 86–87) Należało przyjąć, że naruszenie przez Skarżącego swoich obowiązków było bardzo poważne. Jak prawidłowo ocenił sąd krajowy, motywem Skarżącego nie była ochrona interesu publicznego. Informacje, które przekazywał, nie dotyczyły spraw o znaczeniu publicznym. Skarżącego nie można uznać za sygnalistę, zwłaszcza wobec faktu, że jako działacz związków zawodowych mógł informować o nieprawidłowościach poprzez organizację związkową. (§ 88–89)

Przestępstwo niedopełnienia obowiązków nie jest określone ustawowo, zostało wytworzone przez precedensy (najnowszym i istotnym orzeczeniem było Attorney General’s Reference (no. 3 of 2003), 2004 EWCA Crim 868). Przestępstwo to składa się z czterech elementów: statusu funkcjonariusza publicznego, niedopełnienia obowiązku, wagi naruszenia, która narusza zaufanie do funkcjonariusza publicznego oraz braku usprawiedliwienia. Element wagi naruszenia był wielokrotnie analizowany w orzecznictwie sądów angielskich.

Zgodnie z art. 67 ust. 1 kodeksu karnego wykonawczego funkcjonariusze służby więziennej powinni powstrzymać się od ujawniania przedstawicielom prasy jakichkolwiek informacji uzyskanych w trakcie służby. Zgodnie z art. 4 ust. 8 ustawy o służbie cywilnej funkcjonariusze publiczni nie powinni otrzymywać jakichkolwiek przysporzeń majątkowych, które mogłyby ograniczyć ich bezstronność.

Nullum crimen sine lege; whistleblowing; sygnalista; wolność słowa; niedopełnienie obowiązków; nadużycie funkcji

http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-210874