Izba

Kara wykroczeniowa nałożona bez podstawy prawnej

Art. 7 EKPCz
„1. Nikt nie może być uznany za winnego popełnienia czynu polegającego na działaniu lub zaniechaniu działania, który według prawa wewnętrznego lub międzynarodowego nie stanowił czynu zagrożonego karą w czasie jego popełnienia. Nie będzie również wymierzona kara surowsza od tej, którą można było wymierzyć w czasie, gdy czyn zagrożony karą został popełniony.
2. Niniejszy artykuł nie stanowi przeszkody w sądzeniu i karaniu osoby winnej działania lub zaniechania, które w czasie popełnienia stanowiły czyn zagrożony karą według ogólnych zasad uznanych przez narody cywilizowane.”

Art. 2 Protokołu nr 7 do EKPCz
„1. Każdy, kto został uznany przez sąd za winnego popełnienia przestępstwa, ma prawo do rozpatrzenia przez sąd wyższej instancji jego sprawy, tak w przedmiocie orzeczenia o winie, jak i co do kary. Korzystanie z tego prawa, a także jego podstawy, reguluje ustawa.
2. Wyjątki od tego prawa mogą być stosowane w przypadku drobnych przestępstw, określonych w ustawie, lub w przypadkach, gdy dana osoba była sądzona w pierwszej instancji przez Sąd Najwyższy lub została uznana za winną i skazana w wyniku zaskarżenia wyroku uniewinniającego sądu pierwszej instancji.”

14 września 2009 r. Skarżący wracał do Chorwacji z Bośni i Hercegowiny. Na granicy został zatrzymany przez służbę celną. Podczas przeszukania pojazdu ujawniono w jego bagażu kuszę do strzelania podwodnego. Celnicy tymczasowo zatrzymali kuszę i wystąpiono z wnioskiem o ukaranie do sądu grodzkiego za przewożenie broni przez granicę bez stosownego zgłoszenia (art. 92 ust. 1 pkt 27 chorwackiej ustawy o broni).

Sąd grodzki po przeprowadzeniu postępowania uznał Skarżącego za winnego zarzucanego mu wykroczenia, wymierzył mu karę w wysokości 1000 kun (ok. 600 zł) oraz orzekł przepadek kuszy. W apelacji Skarżący powoływał się na art. 4 chorwackiej ustawy o broni, który wyłącza broń do strzelania podwodnego z definicji „broni”, ale sąd II instancji uznał, że zgodnie z art. 5[1] pkt 16 kusza jest bronią, a zatem Skarżący popełnił wykroczenie. Żaden z sądów orzekających nie dokonał oględzin broni, aby ustalić jej właściwości. Skarga konstytucyjna także okazała się nieskuteczna.

• Względy systemowe przemawiają za tym, aby pojęcie „czynu zagrożonego karą” (art. 7 EKPCz) interpretować przy uwzględnieniu wykładni wyrażenia „sprawa karna” (art. 6 ust. 1 EKPCz), tj. przy użyciu kryteriów Engel: przynależności sprawy w prawie krajowym, natury zarzucanego czynu oraz surowości kary. (§ 27–29) Chociaż sprawa miała charakter wykroczeniowy, zarzucany czyn miał charakter „kryminalny” (za czym przemawia szerokie zastosowanie do całości populacji, a nie wydzielonej grupy), a potencjalna kara była wystarczająco surowa. (§ 30–32) Art. 7 EKPCz ma zatem zastosowanie. (§ 33)

• Jeżeli Skarżący doznał szkody w wysokości swojego miesięcznego dochodu, to z pewnością doznaje znaczącego uszczerbku w rozumieniu art. 35 ust. 3 lit. b EKPCz (§ 35).

• Art. 7 EKPCz wymaga nie tylko zakazu retrospektywności prawa karnego, lecz także istnienia podstawy prawnej skazania. Chociaż Trybunał nie jest sądem czwartej instancji i nie może rozstrzygać kwestii winy i niewinności, musi jednak stwierdzić, że istniała odpowiednio przewidywalna podstawa skazania. (§ 46–49)

• W realiach sprawy o naruszeniu art. 7 EKPCz przesądziły następujące czynniki: kusze do strzelania podwodnego zostały explicite wyłączone z definicji broni (a strona rządowa nie przedstawiła żadnego orzeczniczego przykładu, aby interpretowano ten przepis inaczej, a i tego typu przyrządy są szeroko dostępne w Chorwacji bez konieczności posiadania zezwolenia i można je kupić w dowolnym sklepie wędkarskim), a sądy orzekające nie przeprowadziły dowodu z oględzin broni, aby ustalić, jakiego mechanizmu używa i czy jest to „zakazana” kusza, czy raczej „dozwolona” kusza do strzelania podwodnego. (§ 51)

• Należy odrzucić argument strony rządowej, że Skarżący powinien zgłosić broń „na wszelki wypadek”. Żadna osoba nie powinna być bowiem zmuszana pod groźbą skazania do poddania się procedurze „sprawdzenia” przez władze, czy jej zachowanie jest legalne, czy nie. (§ 53)

• Skoro Skarżący miał do dyspozycji środek zaskarżenia w postaci apelacji, art. 2 Protokołu nr 7 nie ma zastosowania i to nawet jeżeli sąd odwoławczy nie odniósł się w żaden sposób do argumentów przedstawianych w apelacji. (§ 59)

Ustawa o broni (Republiki Chorwacji), obowiązująca w latach 2007–2018
– Art. 4
Przepisy ustawy nie dotyczą: … kusz do strzelania podwodnego i innych urządzeń przeznaczonych wyłącznie do łowienia ryb, które za pomocą sprężyny, napiętej cięciwy lub gazu wystrzeliwują strzały lub harpuny (broń do strzelania podwodnego).
[For the purposes of this Act, the following shall not be considered a weapon: … spearguns and other implements which, by force of a spring, taut rubber-bands or compressed gas shoot spears or harpoons which are exclusively intended for fishing (underwater weapons).]

– Art. 5[1] pkt 16
Przez wyrażenie „broń cięciwowa” należy rozumieć łuki, kusze oraz inne urządzenia, które za pomocą napiętej cięciwy wystrzeliwują strzały lub inne pociski.
[Certain notions used in this Act have the following meaning: … Bowstring weapons are bows, crossbows and other devices which by force of a taut bowstring shoot an arrow or other projectile.]

– Art. 54 ust. 1
Przy przekraczaniu granicy państwowej, obywatele Chorwacji i cudzoziemcy są zobowiązani do zgłoszenia policji granicznej i służbie celnej posiadanej broni i amunicji.
[When crossing the State border, Croatian nationals and foreigners are obliged to declare weapons and ammunition to the border police and customs.]

– Art. 92 ust. 1 pkt 27
Kto nie zgłasza broni i amunicji policji granicznej i służbie celnej na granicy państwowej stosownie do art. 54 ust. 1, podlega karze grzywny od 3000 do 15000 kun.
[Natural persons shall be fined between 3000 and 15000 kunas for a minor offence … if they do not declare a weapon and ammunition to the border police and customs when crossing the State border (section 54(1)).]

Broń; przewidywalność prawa karnego; art. 7 EKPCz; nullum crimen sine lege; nulla poena sine lege

http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-206160