EUROPEJSKI TRYBUNAŁ PRAW CZŁOWIEKA
R.R. i R.D. v. Słowacja
20649/18
Izba
Zastosowanie środków przymusu bezpośredniego jako naruszenie art. 3 EKPCz
Art. 3 EKPCz
„Nikt nie może być poddany torturom ani nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu”
Art. 13 EKPCz
„Każdy, czyje prawa i wolności zawarte w niniejszej konwencji zostały naruszone, ma prawo do skutecznego środka odwoławczego do właściwego organu państwowego także wówczas, gdy naruszenia dokonały osoby wykonujące swoje funkcje urzędowe”
Art. 14 w zw. z art. 3 EKPCz
„Korzystanie z praw i wolności wymienionych w niniejszej konwencji powinno być zapewnione bez dyskryminacji wynikającej z takich powodów, jak płeć, rasa, kolor skóry, język, religia, przekonania polityczne i inne, pochodzenie narodowe lub społeczne, przynależność do mniejszości narodowej, majątek, urodzenie bądź z jakichkolwiek innych przyczyn”
- Naruszenie art. 3 EKPCz w aspekcie formalnym i materialnym [jednomyślnie]
- Naruszenie art. 14 w zw. z art. 3 EKPCz [jednomyślnie]
- Umorzenie postępowania w sprawie naruszenia art. 13 w zw. z art. 3 EKPCz [jednomyślnie]
- Naruszenie art. 3 EKPCz w aspekcie formalnym i materialnym [jednomyślnie]
- Naruszenie art. 14 w zw. z art. 3 EKPCz [jednomyślnie]
- Umorzenie postępowania w sprawie naruszenia art. 13 w zw. z art. 3 EKPCz [jednomyślnie]
Dnia 19.06.2013 r. Policja przeprowadziła szeroko zakrojoną operację, której formalnym celem było przeszukanie pomieszczeń zamieszkiwanych przez mniejszość romską. W akcji w miejscowości Bodvou wzięło udział 63 funkcjonariuszy przy wsparciu 23 pojazdów.
Zdaniem Skarżących funkcjonariusze użyli nadmiernej siły, czego dowód stanowią protokoły obdukcji Skarżących. Lekarze stwierdzili między innymi liczne złamania żeber i kości, rozległe siniaki w okolicach głowy, trwałe uszkodzenia nerwów spowodowane zbyt silnym zaciśnięciem kajdanek.
Zostało wszczęte postępowanie przygotowawcze, do którego na wczesnym etapie dołączył Rzecznik Praw Obywatelskich. Prokuratura umorzyła postępowanie, a Rzecznik Praw Obywatelskich poprzestał na stwierdzeniu, że faktyczne przyczyny przeprowadzenia operacji mogły być inne niż formalnie wskazane.
W wyniku postępowania odwoławczego decyzja o umorzeniu została utrzymana w mocy.
- Brak dochodzenia roszczeń w drodze powództwa cywilnego nie stanowi o braku wyczerpania krajowych środków odwoławczych, w przypadku gdy zarzut braku zapewnienia skutecznego środka odwoławczego dotyczy postępowania karnego. (§ 126, 128, 131)
- Zakaz ustanowiony w art. 3 ma charakter bezwzględny. Nie wyklucza on jednak zastosowania środków przymusu bezpośredniego, jeżeli środek jest niezbędny w celu zatrzymania osoby i jednocześnie stopień dolegliwości zastosowanego środka nie jest nadmierny. (§ 146-147)
- Ciężar dowodu w sprawach o naruszenie art. 3 EKPCz spoczywa na Państwie. (§ 146)
- Czas trwania postępowania jest jednym z kryteriów oceny skuteczności środka odwoławczego. Musi on jednak być wystarczająco długi, aby zapewnić rzetelne zbadanie konkretnej sprawy. (§ 169)
- Brak podjęcia prób ustalenia czy zachowania miało charakter dyskryminacyjny stanowi naruszenie pozytywnego obowiązku ciążącego na Państwie na podstawie art. 14 EKPCz. (§ 207)
20000 EUR dla każdego ze Skarżących
6500 EUR zasądzone na rzecz Skarżących łącznie
Ustawa o Policji
– Art. 50
Funkcjonariusz Policji wykonujący zadania związane z pełnieniem służby może w obronie osobistej zastosować środki w postaci chwytów, uderzeń, kopnięć i skucia w kajdanki. Środki te mogą zostać również wykorzystane jako środek przymusu bezpośredniego w celu przełamania oporu, lub odparcia bezpośredniego ataku. W charakterze środka przymusu bezpośredniego funkcjonariusze Policji mogą również używać pałek policyjnych i paralizatorów.
[The use of coercive measures (donucovacie prostriedky) by a police officer is addressed in Section (oddiel) 5 of Part (hlava) three. Under section 50(1), such measures include, among others, (a) holds (hmaty), grabs (chvaty), blows (údery) and kicks (kopy) in self-defence, (b) means for overcoming resistance and repulsing assault (prostriedky na prekonanie odporu a odvrátenie útoku) and (c) handcuffs.
111. Section 50(2) sets down the means for overcoming resistance and repulsing assault as including, inter alia, batons (obušky) and electroshock weapons (elektrické paralyzátory)]
-Art. 51
Środki wymienione w poprzednim przepisie mogą również zostać wykorzystane w celu zapewnienia bezpieczeństwa osób trzecich, zapobieżenia bójce, zapobieżenia agresywnego zachowania zagrażającego porządkowi publicznemu, doprowadzenia osoby zatrzymanej do aresztu śledczego, więzienia, lub na komisariat Policji
[Under section 51(1) a police officer is empowered to apply the measures defined in section 50(1)(a) and (b) in order to, among other things: (a) ensure the safety of another or his or her own person from an assault; (b) prevent affray, a fight, wilful damage to property or other rough behaviour that disturbs the public peace; and (c) bring a person to a police station or secure, arrest, detain or bring an actively resisting person to jail for being remanded pending trial or for service of a sentence]
Tortury; przemoc; brutalność Policji; Policja; dyskryminacja; Słowacja; mniejszość narodowa; mniejszości etniczne; art. 3 EKPCz; art. 13 EKPCz; art. 14 EKPCz
Michał Macidłowski
Jedynie na marginesie należy zauważyć, że sytuacja mniejszości romskiej w Słowacji jest przedmiotem licznych raportów m. in. Komisji Europejskiej (CRI[2014]37) i ONZ (CAT/C/SVK/CO/3). Wszystkie dokumenty stwierdzają istnienie zinstytucjonalizowanych form przemocy nakierowanych na wskazaną mniejszość, w tym brutalność Policji.