Izba

Zmuszenie do cewnikowania przez Policję w celu pozyskania dowodu na obecność alkoholu i narkotyków w organizmie podejrzanego

Art. 3 EKPCz

„Nikt nie może być poddany torturom ani nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu”

Art. 8 EKPCz

„Korzystanie z praw i wolności wymienionych w niniejszej konwencji powinno być zapewnione bez dyskryminacji wynikającej z takich powodów, jak płeć, rasa, kolor skóry, język, religia, przekonania polityczne i inne, pochodzenie narodowe lub społeczne, przynależność do mniejszości narodowej, majątek, urodzenie bądź z jakichkolwiek innych przyczyn”

Skarżący R.S. wdał się – najpewniej pod wpływem alkoholu i narkotyków – w bójkę w klubie nocnym. Został zatrzymany przez policję kilka godzin później w stojącym na poboczu samochodzie. Policjanci przewieźli go na przesłuchanie, a następnie – używając różnych środków przymusu w związku z wyzywającym zachowaniem – do szpitala, gdzie miał zostać poddany badaniu krwi i moczu na obecność narkotyków. W związku z niemożnością oddania moczu skarżący został poddany cewnikowaniu przez lekarza. W późniejszym postępowaniu lekarz zeznał, że zinterpretował krzyczenie przez skarżącego „zróbcie cewnikowanie” i rozebranie się bez przymusu za zgodę. W policyjnych notatkach stwierdzono, że skarżący stawiał dość poważny opór w stosunku do zabiegu, dlatego też było konieczne użycie siły, aby pobrać próbkę moczu. Później pobrano także krew do badań.
W postępowaniu karnym przeciwko skarżącemu za niepoddanie się poleceniom Policji sąd umorzył postępowanie ze względu na uzyskanie dowodu z badania moczu bez pisemnej zgody skarżącego (czego wymagała według sądu ustawa o opiece zdrowotnej). W innym postępowaniu karnym przeciwko skarżącemu sąd stwierdził, że skarżący zgodził się na użycie cewnika, ale wycofał zgodę w trakcie zabiegu; mimo to został skazany ze względu na moc pozostałych dowodów.
Skarżący zawiadomił prokuraturę o możliwości popełnienia przestępstwa przez policję. Prokurator (a następnie prokurator nadrzędny) umorzył postępowanie z braku dowodów.
Skarżący równolegle zawiadomił także niezależną komisję ds. skarg na policję. W postępowaniu prowadzonym przez komisję lekarz zeznał, że zinterpretował rozebranie się skarżącego jako zgodę, a opór pojawił się już w trakcie cewnikowania. Biegły natomiast stwierdził, że wprawdzie nie ma jednolitej praktyki dotycząca tego, czy zgoda na taki zabieg powinna być pisemna czy też nie, jednakże cewnikowanie było nieuzasadnione w kontekście pobrania także krwi. W konsekwencji komisja stwierdziła w swojej opinii naruszenie prawa skarżącego do godności, integralności cielesnej, zdrowia i rzetelnego procesu.
Opinia komisji została przekazana do komendanta głównego policji, w którego kompetencji było uznanie środka zastosowanego przez policję za bezprawny. Komendant stwierdził, że działania policji były proporcjonalne, a sam skarżący wyraził zgodę na zabieg. Skarżący złożył skargę do budapesztańskiego sądu administracyjnego i pracy, a następnie węgierskiego sądu najwyższego – obydwa skargi skarżącego oddaliły.

1. Dla wyczerpania drogi krajowej nie ma potrzeby wnoszenia prywatnego aktu oskarżenia, jeżeli postępowanie przygotowawcze prowadzone przez prokuratora w sprawie tego samego czynu zostało zakończone umorzeniem (§ 38).

2. Art. 3 Konwencji nie stanowi przeszkody dla przymusowej interwencji medycznej w postępowaniu karnym. Taka interwencja musi być jednak uzasadniona realiami sprawy (przestępstwem, o które dana osoba jest oskarżona) oraz mieć na względzie alternatywne, mniej inwazyjne metody, a także eliminować na tyle, na ile jest to możliwe, ryzyko dla zdrowia oskarżonego (§ 57).

3. W okolicznościach sprawy nie można mówić o świadomej zgodzie na zabieg leczniczy, skoro oskarżony był pod wpływem alkoholu oraz opierał się, gdy zabieg już się zaczął (§ 65–66) .

4. Prowadzi do naruszenia art. 3 Konwencji (jako nieludzkie i poniżające traktowanie) przymusowe cewnikowanie, gdy pobrano także krew dla tych samych celów, tj. uzyskania dowodów na obecność alkoholu w organizmie (§ 70).

Ustawa o Policji Węgier
-Art. 15 ust. 2

„Jeżeli jest możliwość użycia więcej niż jednego środka przymusu, Policja powinna wybrać ten, który gwarantuje rezultat, ale również powoduje jak najmniejszą szkodę dla osoby, przeciwko której środek przymusu się stosuje.
[In the event that there are more appropriate police measures … available, [the police] should choose the one which, while guaranteeing results, causes the least restriction, injury or harm to the person concerned.]
– Art. 44 ust. 1 lit. c

„(1) Policjant podczas wypełniania obowiązków związanych z ruchem drogowym może:
…
(c) zobowiązać kierującego pojazdem do oddania krwi, moczu lub innej tkanki, jeżeli nie wiąże się to z interwencją chirurgiczną i w obecności służb medycznych, jeżeli istnieje podejrzenie, że kierowca popełnił przestępstwo, wykroczenie lub wykroczenie drogowe zagrożone karą administracyjną pod wpływem alkoholu lub innych substancji upośledzających zdolność do prowadzenia pojazdów”
[„(1) A police officer may, while fulfilling his or her role of managing traffic,
…
(c) …oblige the driver of a vehicle to give blood, urine or any other sample not classified as a surgical intervention, with the assistance of medical services, in the event that there is a suspicion that the driver has committed a criminal offence, a minor offence, or any traffic-related minor offence punishable by an administrative fine under the influence of substances negatively influencing driving skills or owing to alcohol consumption„]

przymusowa interwencja medyczna; przymusowe uzyskanie dowodu; przymusowe cewnikowanie

http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-194233