Izba

Odpowiedzialność karna autora posta za komentarz innej osoby na platformie Facebook

Art. 10 EKPCz

„1. Każdy ma prawo do wolności wyrażania opinii. Prawo to obejmuje wolność posiadania poglądów oraz otrzymywania i przekazywania informacji i idei bez ingerencji władz publicznych i bez względu na granice państwowe. Niniejszy przepis nie wyklucza prawa Państw do poddania procedurze zezwoleń przedsiębiorstw radiowych, telewizyjnych lub kinematograficznych.

2. Korzystanie z tych wolności pociągających za sobą obowiązki i odpowiedzialność może podlegać takim wymogom formalnym, warunkom, ograniczeniom i sankcjom, jakie są przewidziane przez ustawę i niezbędne w społeczeństwie demokratycznym w interesie bezpieczeństwa państwowego, integralności terytorialnej lub bezpieczeństwa publicznego ze względu na konieczność zapobieżenia zakłóceniu porządku lub przestępstwu, z uwagi na ochronę zdrowia i moralności, ochronę dobrego imienia i praw innych osób oraz ze względu na zapobieżenie ujawnieniu informacji poufnych lub na zagwarantowanie powagi i bezstronności władzy sądowej.”

W dniu 24 października 2011 r. skarżący zamieścił na ścianie swojego konta na Facebooku, którym osobiście zarządzał i do którego dostęp był otwarty dla publiczności, post dotyczący F.P., o następującej treści:
„Podczas gdy FN uruchomiła swoją nową stronę narodową zgodnie z harmonogramem, warto pomyśleć o europosłance UMP z Nîmes [F.P.], której strona, która miała zostać uruchomiona dzisiaj, wyświetla na pierwszej stronie predestynowane potrójne zero”

Osoba trzecia, S.B., zareagowała tego samego dnia na ten artykuł, dodając następujący komentarz na ścianie konta powódki na Facebooku:
„Ten wielki człowiek przekształcił Nîmes w Algier, nie ma tam ulicy bez kebabu i meczetu, królują dilerzy narkotyków i prostytutki, nic dziwnego, że wybrano go na brukselską stolicę nowego porządku świata, prawa szariatu…. Dzięki UMPS przynajmniej zaoszczędzimy na bilecie lotniczym i noclegach w hotelu…. Uwielbiam darmową wersję Club Med…. Dziękuję [F.] i całuję Leilę ([L.])… Wreszcie blog, który zmienia nasze życie…”

Inny czytelnik, L.R., również napisał następujące trzy komentarze:
„Shisha bary w całym centrum miasta i zawoalowane kobiety …. Takie właśnie jest Nîmes, tzw. rzymskie miasto… UMP i PS są sojusznikami muzułmanów.”
„handel narkotykami prowadzony przez muzułmanów na rue des Lombards, który trwa od lat… z kamerami na ulicy…, inny handel narkotykami na oczach wszystkich na avenue general leclerc, gdzie szumowiny sprzedają swoje narkotyki przez cały dzień bez interwencji policji i przed szkołami wyższymi i średnimi, kamienowanie samochodów należących do „białych” na route d’arles na światłach bez zatrzymywania się… nimes jest stolicą braku bezpieczeństwa w languedoc roussillon”.
„[P.], wybrany urzędnik do spraw rozwoju gospodarczego lol develloppement économique hallal boulevard gambetta et rue de la republique (islamique)”.

W dniu 25 października 2011 r. rano L.T., towarzyszka F.P., dowiedziała się o tych komentarzach. Czując się bezpośrednio i osobiście urażona uwagami, które określiła jako „rasistowskie”, a które wiązały jej imię, które według niej miało „północnoafrykańskie brzmienie”, z polityką F.P., natychmiast udała się do salonu fryzjerskiego prowadzonego przez S.B., którą znała osobiście. S.B., która nie wiedziała o publicznym charakterze strony skarżącej na Facebooku, usunęła swój komentarz natychmiast po wyjściu L.T., co później potwierdziła podczas przesłuchania.

W dniu 26 października 2011 r. L.T. napisała do prokuratora w Nîmes, aby złożyć skargę przeciwko skarżącemu, S.B. i L.R. z powodu komentarzy opublikowanych na ścianie konta Skarżącego na Facebooku. Do swojego pisma załączyła wydruki ekranów potwierdzające treść wpisów.

W dniu 27 października 2011 r. Skarżący zamieścił wiadomość na ścianie swojego konta na Facebooku, zachęcając współużytkowników do „monitorowania treści [ich] komentarzy”, nie ingerując w swoją ścianę ani w zamieszczone tam komentarze.

L.T. została przesłuchana w dniu 6 grudnia 2011 r. Stwierdziła, że odkryła te komentarze rano w dniu 25 października 2011 r., kiedy przebywała w biurze swojego partnera, posła do Parlamentu Europejskiego i pierwszego zastępcy burmistrza Nîmes. Stwierdziła, że ich związek był publicznie znany i że komentarze na koncie skarżącej na Facebooku, które było dostępne dla wszystkich, łączyły jej imię z imieniem jej partnera i jego polityką, co było związane z rasistowskimi uwagami. Podała, że po stwierdzeniu tych faktów niezwłocznie udała się do salonu fryzjerskiego prowadzonego przez S. B., której wyraziła swoje oburzenie. Według niej, S.B. była bardzo zaskoczona i najwyraźniej nie zdawała sobie sprawy z publicznego charakteru ściany na Facebooku, ale potwierdziła, że mówił o niej, pisząc „Dziękuję [F.] i całuję [L.]”. Dodała, że została odwieziona do ratusza przez żonę prefekta, która akurat przechodziła obok i zauważyła jej rozdrażnienie. Podczas podróży zalogowała się ponownie na Facebooku i odkryła, że komentarz S.B. został już usunięty. Tego samego dnia komentarze L.R. nadal pojawiały się na ścianie, podczas gdy komentarz zamieszczony przez S.B. rzeczywiście zniknął.

Ponadto L.R. został zidentyfikowany jako pracownik miasta Nîmes. Podczas przesłuchania w dniu 23 stycznia 2011 r. oświadczył, że był pełnomocnikiem Skarżącego ds. kampanii wyborczej i zaprzeczył rasistowskiemu charakterowi swoich uwag lub jakiemukolwiek popieraniu nienawiści rasowej. Wyjaśniając, że w żadnym momencie nie miał zamiaru kierować swoich uwag przeciwko L.T., stwierdził, że w międzyczasie usunął komentarze, w których F.P. mógł się rozpoznać lub zostać rozpoznany.

W wyroku z dnia 28 lutego 2013 r. sąd w Nîmes uznał Skarżącego, S.B. i L.R. za winnych zarzucanych im przestępstw i nałożył na każdego z nich grzywnę w wysokości czterech tysięcy euro. Skarżący został skazany na podstawie art. 23 ust. 1 i art. 24 ust. 8 ustawy z dnia 29 lipca 1881 r. oraz art. 93-3 ustawy nr 82-652 z dnia 29 lipca 1982 r. Ponadto zasądzono od niego i S.B. solidarnie na rzecz powódki L.T. kwotę 1.000 EUR tytułem zadośćuczynienia za krzywdę. Z drugiej strony, sąd nie uznał za konieczne wymierzenie wnioskowanej przez oskarżyciela publicznego kary.

W odniesieniu do Skarżącego sąd zauważył, że z art. 93-3 ustawy z dnia 29 lipca 1982 r., zgodnie z wykładnią Rady Konstytucyjnej zawartą w decyzji z dnia 16 września 2011 r., można wywnioskować, że odpowiedzialność karna producenta internetowego portalu komunikacji publicznej udostępniającym publicznie wiadomości przesyłane przez użytkowników Internetu, odpowiada za treść tych wiadomości tylko wtedy, gdy zostanie wykazane, że wiedział o nich przed ich umieszczeniem w Internecie lub że w przeciwnym wypadku zaniechał niezwłocznego działania w celu ich usunięcia, gdy tylko się o nich dowiedział. Odrzuciła ona argumenty skarżącego, że nie miał on czasu na zapoznanie się z uwagami i nie był świadomy tego, co powiedzieli S.B. i L.R, na tej podstawie, że: po pierwsze, komentarze mogły być publikowane na jego ścianie tylko po tym, jak upoważnił swoich „przyjaciół” do dostępu do nich, tj. 1.829 osób na dzień 25 października 2011 r., i że to do niego należało zapewnienie treści ich komentarzy; po drugie, nie mógł nie zdawać sobie sprawy, że na jego koncie mogą pojawić się komentarze o treści politycznej, w istocie polemicznej, które musiał jeszcze dokładniej monitorować. Stwierdził on, że po podjęciu inicjatywy utworzenia elektronicznej usługi komunikacji publicznej w celu wymiany opinii i pozostawieniu spornych komentarzy widocznych jeszcze w dniu 6 grudnia 2011 r. według śledczych, Skarżący nie zaprzestał niezwłocznie tego rozpowszechniania i w związku z tym jest winny jak główny autor.

Droga odwoławcza nie przyniosła rozstrzygnięcia korzystnego dla Skarżącego.

• Prawo do wyrażania opinii gwarantowane przez art. 10 EKPCz nie ma charakteru absolutnego. Możliwe jest jego ograniczenie, jeżeli ingerencja jest:
  a) przewidziana przez prawo,
  b) uzasadniona w obliczu celu przewidzianego przez prawo,
  c) konieczna w demokratycznym państwie prawa. (§ 68)

• Trybunał zauważa, że odpowiedzialność posiadacza konta na Facebooku za komentarze zamieszczone na jego ścianie nie była jeszcze przedmiotem orzecznictwa krajowego. Okoliczność, iż zagadnienie prawne jest nowe, w szczególności w świetle skąpego orzecznictwa, nie stanowi sama w sobie naruszenia wymogów dostępności i przewidywalności prawa, ponieważ przyjęte rozwiązanie było jedną z możliwych i racjonalnie przewidywalnych interpretacji. (§ 72)

• Przymiotnik „konieczny” w art. 10 ust. 2 EKPCz oznacza istotną potrzebę społeczną. „Konieczność” ingerencji w korzystanie z wolności słowa musi być przekonująco wykazana przez Państwo. (§ 77)

Ustawa z dnia 29 lipca 1881 w sprawie wolności prasy (sur la liberté de la presse)

– Art. 23

„Kto przez przemówienia, okrzyki lub groźby wygłaszane w miejscach publicznych lub na zebraniach, albo przez pisma, druki, rysunki, ryciny, obrazy, emblematy, wizerunki lub jakiekolwiek inne materiały pisane, mówione lub obrazkowe sprzedawane lub rozpowszechniane, albo przez afisze lub plakaty wystawiane w miejscach publicznych lub na zebraniach, albo przez jakiekolwiek inne środki komunikacji, jest karany jako współsprawca czynu zakwalifikowanego jako przestępstwo lub wykroczenie”, sprzedawane lub wystawiane w miejscach publicznych lub na zgromadzeniach, lub za pomocą afiszy lub plakatów wystawionych na widok publiczny, lub za pomocą wszelkich środków przekazu publicznego drogą elektroniczną, bezpośrednio sprowokowały sprawcę lub sprawców do popełnienia tego czynu, jeżeli po prowokacji nastąpił jej skutek.

Przepis ten stosuje się również wtedy, gdy po prowokacji nastąpiło jedynie usiłowanie popełnienia przestępstwa przewidzianego w art. 2 kodeksu karnego”

[„Seront punis comme complices d’une action qualifiée crime ou délit ceux qui, soit par des discours, cris ou menaces proférés dans des lieux ou réunions publics, soit par des écrits, imprimés, dessins, gravures, peintures, emblèmes, images ou tout autre support de l’écrit, de la parole ou de l’image vendus ou distribués, mis en vente ou exposés dans des lieux ou réunions publics, soit par des placards ou des affiches exposés au regard du public, soit par tout moyen de communication au public par voie électronique, auront directement provoqué l’auteur ou les auteurs à commettre ladite action, si la provocation a été suivie d’effet.

Cette disposition sera également applicable lorsque la provocation n’aura été suivie que d’une tentative de crime prévue par l’article 2 du code pénal. ”]

– Art. 24 ust. 8, 10-12

„Kto, za pomocą jednego ze środków określonych w artykule 23, wywołuje dyskryminację, nienawiść lub przemoc wobec osoby lub grupy osób ze względu na ich pochodzenie albo przynależność lub brak przynależności do określonej grupy etnicznej, narodu, rasy lub religii, podlega karze roku pozbawienia wolności i grzywny w wysokości 45 000 euro albo tylko jednej z tych dwóch kar.

(…)

W przypadku skazania za jeden z czynów przewidzianych w dwóch poprzednich ustępach, sąd może również nakazać :

– Z wyjątkiem sytuacji, gdy odpowiedzialność sprawcy jest utrzymana na podstawie art. 42 i art. 43 akapit pierwszy niniejszej ustawy lub trzech pierwszych akapitów art. 93-3 ustawy nr 82-652 z dnia 29 lipca 1982 r. o komunikacji audiowizualnej, pozbawienie praw wymienionych w art. 131-26 kodeksu karnego w punktach 2o i 3o na okres do pięciu lat;

– Zamieszczenie lub rozgłaszanie orzeczenia wydanego w warunkach przewidzianych w art. 131-135 Kodeksu karnego”

[„Ceux qui, par l’un des moyens énoncés à l’article 23, auront provoqué à la discrimination, à la haine ou à la violence à l’égard d’une personne ou d’un groupe de personnes à raison de leur origine ou de leur appartenance ou de leur non appartenance à une ethnie, une nation, une race ou une religion déterminée, seront punis d’un an d’emprisonnement et de 45 000 euros d’amende ou de l’une de ces deux peines seulement.

(…)

En cas de condamnation pour l’un des faits prévus par les deux alinéas précédents, le tribunal pourra en outre ordonner :

– Sauf lorsque la responsabilité de l’auteur de l’infraction est retenue sur le fondement de l’article 42 et du premier alinéa de l’article 43 de la présente loi ou des trois premiers alinéas de l’article 93-3 de la loi no 82-652 du 29 juillet 1982 sur la communication audiovisuelle, la privation des droits énumérés aux 2o et 3o de l’article 131-26 du code pénal pour une durée de cinq ans au plus ;

– L’affichage ou la diffusion de la décision prononcée dans les conditions prévues par l’article 131-135 du code pénal.”]

– Art. 65
„W odniesieniu do przestępstw przewidzianych w art. 24 akapit szósty i ósmy, art. 24 bis, art. 32 akapit drugi i art. 33 akapit trzeci, okres przedawnienia przewidziany w art. 65 przedłuża się do jednego roku”
[„Pour les délits prévus par les sixième et huitième alinéas de l’article 24, l’article 24 bis, le deuxième alinéa de l’article 32 et le troisième alinéa de l’article 33, le délai de prescription prévu par l’article 65 est porté à un an.”]

Ustawa nr 82-652 z dnia 29 lipca 1982 r. w sprawie komunikacji audiowizualnej (sur la communication audiovisuelle)

– Art. 93

„W przypadku, gdy jedno z przestępstw przewidzianych w rozdziale IV ustawy z dnia 29 lipca 1881 r. o wolności prasy zostało popełnione za pomocą środka publicznego komunikowania drogą elektroniczną, redaktor pisma lub, w przypadku przewidzianym w art. 93-2 akapit drugi niniejszej ustawy, współredaktor pisma jest ścigany jako główny autor, jeżeli obraźliwa wiadomość została utrwalona przed jej publicznym komunikowaniem.

W przeciwnym razie autor, a w przypadku braku autora – producent, jest ścigany jako główny autor.

Jeśli w toku publikacji brał udział redaktor lub współredaktor pisma, autor będzie ścigany jako współwinny.

Każda osoba, do której ma zastosowanie art. 121-7 kodeksu karnego, może być również ścigana jako współsprawca.

Jeżeli przestępstwo wynika z treści wiadomości przesłanej przez użytkownika Internetu do publicznego serwisu komunikacyjnego online i udostępnionej publicznie przez ten serwis w oznaczonym jako taki miejscu przeznaczonym do osobistej wypowiedzi, dyrektor lub współdyrektor publikacji nie może zostać pociągnięty do odpowiedzialności karnej jako główny autor, jeżeli zostanie ustalone, że nie posiadał on rzeczywistej wiedzy o wiadomości przed jej umieszczeniem w Internecie lub że niezwłocznie po uzyskaniu wiedzy o niej podjął działania w celu jej wycofania”

[„Au cas où l’une des infractions prévues par le chapitre IV de la loi du 29 juillet 1881 sur la liberté de la presse est commise par un moyen de communication au public par voie électronique, le directeur de la publication ou, dans le cas prévu au deuxième alinéa de l’article 93-2 de la présente loi, le codirecteur de la publication sera poursuivi comme auteur principal, lorsque le message incriminé a fait l’objet d’une fixation préalable à sa communication au public.

À défaut, l’auteur, et à défaut de l’auteur, le producteur sera poursuivi comme auteur principal.

Lorsque le directeur ou le codirecteur de la publication sera mis en cause, l’auteur sera poursuivi comme complice.

Pourra également être poursuivie comme complice toute personne à laquelle l’article 121-7 du code pénal sera applicable.

Lorsque l’infraction résulte du contenu d’un message adressé par un internaute à un service de communication au public en ligne et mis par ce service à la disposition du public dans un espace de contributions personnelles identifié comme tel, le directeur ou le codirecteur de publication ne peut pas voir sa responsabilité pénale engagée comme auteur principal s’il est établi qu’il n’avait pas effectivement connaissance du message avant sa mise en ligne ou si, dès le moment où il en a eu connaissance, il a agi promptement pour retirer ce message. ”]

Decyzją z dnia 16 września 2011 r. (nr 2011-164 QPC) Rada Konstytucyjna uznała art. 93-3 ustawy nr 82-652 z dnia 29 lipca 1982 r. o komunikacji audiowizualnej za zgodny z konstytucją, z następującym zastrzeżeniem:

„7.  Uznając w konsekwencji, że biorąc pod uwagę z jednej strony szczególny reżim odpowiedzialności, z którego korzysta kierownik publikacji na mocy art. 93-3 akapit pierwszy i ostatni, a z drugiej strony cechy Internetu, które w stanie zasad i techniki pozwalają autorowi wiadomości rozpowszechnianej w Internecie na zachowanie anonimowości, zaskarżone przepisy nie mogły zostać wydane, nie ustanawiając niewzruszalnego domniemania odpowiedzialności karnej z naruszeniem wyżej wymienionych wymogów konstytucyjnych, należy interpretować w ten sposób, że twórca lub administrator publicznego serwisu komunikacyjnego online udostępniającego publicznie wiadomości przesyłane przez użytkowników Internetu może zostać pociągnięty do odpowiedzialności karnej jako producent wyłącznie za treść wiadomości, o której nie wiedział przed jej umieszczeniem w Internecie; że z tym zastrzeżeniem zaskarżone przepisy nie są sprzeczne z artykułem 9 Deklaracji z 1789 r.” [§ 27]

Wyrokiem z dnia 30 października 2012 r. (10-88825), Sądu Najwyższy orzekł, co następuje:

„Z art. 93-3 ustawy z dnia 29 lipca 1982 r. można wywnioskować, że odpowiedzialność karna producenta publicznego serwisu komunikacyjnego online udostępniającego publicznie wiadomości przesyłane przez użytkowników Internetu jest zaangażowana, ze względu na treść tych wiadomości, tylko wtedy, gdy zostanie ustalone, że wiedział on o nich przed ich umieszczeniem w Internecie lub, w przeciwnym razie, że powstrzymał się od podjęcia natychmiastowych działań w celu ich wycofania od momentu, gdy się o nich dowiedział;

(…)

Ale mając na uwadze, że podejmując taką decyzję, bez zbadania, czy jako producent, pan X… znał treść spornego przekazu przed jego zamieszczeniem w Internecie lub że – jeśli nie – zaniechał niezwłocznego działania w celu jego wycofania, gdy tylko się o tym dowiedział, Sąd Apelacyjny nie zastosował prawidłowo art. 93-3 znowelizowanej ustawy z dnia 29 lipca 1982 r. o komunikacji audiowizualnej w świetle wspomnianego zastrzeżenia Rady Konstytucyjnej” [§ 28]

Art. 10 EKPCz; Facebook; komentarz; post; odpowiedzialność; autor wpisu; wolność słowa

http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-211599