EUROPEJSKI TRYBUNAŁ PRAW CZŁOWIEKA

Tërshana v. Albania
48756/14

WYROK ETPCz z dnia 04-08-2020 r.
skład trybunału:

Izba

przedmiot:

Naruszenie aspektu proceduralnego art. 2 oraz art. 13 w związku z art. 2 EKPCz w sytuacji oblania kobiety kwasem na ulicy, w wyniku czego 25% jej ciała uległo poparzeniu

wzorce kontroli:

Art. 2 EKPCz
„1. Prawo każdego człowieka do życia jest chronione przez ustawę. Nikt nie może być umyślnie pozbawiony życia, wyjąwszy przypadki wykonania wyroku sądowego, skazującego za przestępstwo, za które ustawa przewiduje taką karę.

2. Pozbawienie życia nie będzie uznane za sprzeczne z tym artykułem, jeżeli nastąpi w wyniku bezwzględnie koniecznego użycia siły:

a) w obronie jakiejkolwiek osoby przed bezprawną przemocą;

b) w celu wykonania zgodnego z prawem zatrzymania lub uniemożliwienia ucieczki osobie pozbawionej wolności zgodnie z prawem,

c) w działaniach podjętych zgodnie z prawem w celu stłumienia zamieszek lub powstania”

 

Art. 8 EKPCz
„1. Każdy ma prawo do poszanowania swojego życia prywatnego i rodzinnego, swojego mieszkania i swojej korespondencji.
2. Niedopuszczalna jest ingerencja władzy publicznej w korzystanie z tego prawa, z wyjątkiem przypadków przewidzianych przez ustawę i koniecznych w demokratycznym społeczeństwie z uwagi na bezpieczeństwo państwowe, bezpieczeństwo publiczne lub dobrobyt gospodarczy kraju, ochronę porządku i zapobieganie przestępstwom, ochronę zdrowia i moralności lub ochronę praw i wolności innych osób”

 

Art. 13 w związku z art.2 EKPCz
„Każdy, czyje prawa i wolności zawarte w niniejszej konwencji zostały naruszone, ma prawo do skutecznego środka odwoławczego do właściwego organu państwowego także wówczas, gdy naruszenia dokonały osoby wykonujące swoje funkcje urzędowe”

 

Art.14 EKPCz
„Korzystanie z praw i wolności wymienionych w niniejszej konwencji powinno być zapewnione bez dyskryminacji wynikającej z takich powodów, jak płeć, rasa, kolor skóry, język, religia, przekonania polityczne i inne, pochodzenie narodowe lub społeczne, przynależność do mniejszości narodowej, majątek, urodzenie bądź z jakichkolwiek innych przyczyn”

rozstrzygnięcie:

  • Naruszenie art. 2 EKPCz w aspekcie proceduralnym [jednomyślnie]

 

  • Brak naruszenia art. 8 EKPCz [jednomyślnie]

 

  • Naruszenie Art.13 w związku z art.2 EKPCz [jednomyślnie]

 

  • Brak naruszenia art. 14 EKPCz [jednomyślnie]

stan faktyczny:

W dniu 29 lipca 2009 roku, Pani Dhurata Tërshana („Skarżąca”) doznała poważnych obrażeń w wyniku oblania kwasem siarkowym przez niezidentyfikowanego napastnika. W szpitalu stwierdzono, że dwadzieścia pięć procent ciała Skarżącej, głównie twarz i górna część ciała, uległo poparzeniu oraz że była ona w stanie krytycznym.

 

Zgodnie z dokumentacją jej leczenia, w latach 2009–2012 Skarżąca przeszła co najmniej czternaście operacji.

 

Już w dniu wypadku Prokurator wszczął postępowanie karne. Skarżąca złożyła oświadczenie, w którym jasno stwierdziła, że ​​nie rozpoznała swojego napastnika, ale podejrzewała, że ​​atak został zainicjowany przez jej byłego męża (E.A.) jako akt zemsty i kontynuacja przemocy domowej- w przeszłości E.A. m.in. groził Skarżącej śmiercią.

 

Prokurator otrzymał również oświadczenie od koleżanki Skarżącej, która była z nią podczas ataku kwasem i która również odniosła ciężkie obrażenia. Ona także stwierdziła, że nie rozpoznała napastnika.

 

Matka Skarżącej oświadczyła, że ​​E.A. był zamieszany w przestępstwa, a w przeszłości zamknął byłą żonę w mieszkaniu na trzy dni, uniemożliwiając jej pójście do pracy w ramach zemsty za grożenie mu policją.

 

E.A. oświadczył jednak, że w dniu 29 lipca 2009 r. przebywał w Durres do godziny 18:00. Ponadto stwierdził, że rozwód przebiegł gładko i od tego czasu nie miał kontaktu ze Skarżącą.

 

Prokurator rejonowy stwierdził, że ​​25% powierzchni twarzy, brzucha i kończyn górnych Skarżącej uległo poparzeniu, a obrażenia rzeczywiście zostały spowodowane przez żrącą substancję. Były one tak poważne, że życie Skarżącej byłoby zagrożone, gdyby nie została udzielona specjalistyczna pomoc medyczna w bardzo szybkim czasie. Po przeanalizowaniu materiału wideo z kamer monitoringu nie udało się zidentyfikować nikogo jako podejrzanego o popełnienie przestępstwa, a przechwycone połączenia telefoniczne nie ujawniły żadnej rozmowy mającej jakiekolwiek znaczenie dla śledztwa. Prokurator rejonowy podjął liczne czynności śledcze, ale nie udało się zidentyfikować sprawcy/sprawców przestępstwa.

 

Ponieważ Skarżąca nie otrzymała żadnego oficjalnego zawiadomienia po wszczęciu postępowania, upoważniła ona Albańskie Centrum Rehabilitacji Traumy i Tortur („Centrum”) do prowadzenia jej sprawy. Prokurator poinformował Centrum, że śledztwo zostało zawieszone, ponieważ nie można było zidentyfikować sprawcy, a akta sprawy przekazano policji – w związku z tym Centrum zwróciło się do Dyrekcji Policji w Tiranie („TPD”) o przekazanie informacji o postępach w śledztwie.

 

Skarżąca złożyła wniosek o odszkodowanie od Państwa. Zwróciła się również o zwolnienie z opłat sądowych z powodu braku środków finansowych. Sąd Rejonowy w Tiranie umorzył postępowanie, gdyż Skarżąca i jej obrońca nie stawili się na rozprawie.

główne tezy:
  • Skuteczne przepisy prawa karnego są niezbędne do zapewnienia odstraszania przed zagrożeniem prawa do życia. Środki cywilne, na które powołuje się Rząd, nie mogą być uważane za wystarczające do wypełnienia zobowiązań Albanii wynikających z artykułu 2 Konwencji w sprawach takich jak niniejsza, ponieważ ich celem jest raczej uzyskanie odszkodowania niż zapobieżenie, tłumienie i karanie naruszeń. (§ 139)

 

  • Trybunał nie widzi, w jaki sposób władze państwowe mogłyby zostać pociągnięte do odpowiedzialności za to, że nie zapobiegły atakowi na Skarżącą. Wynika z tego, że nie doszło do naruszenia Artykułu 2 Konwencji w odniesieniu do pozytywnego obowiązku władz ochrony życia i nietykalności cielesnej skarżącego. (§151)

 

  • ​​Skarżąca nie przedstawiła żadnych wyjaśnień ani żadnych dowodów na to, że przyczyną niestawiennictwa na rozprawie była jej niemożność uiszczenia kosztów sądowych. Nie stwierdziła również, że Sąd Rejonowy odrzucił jej wniosek o zwolnienie z obowiązku uiszczenia wpisu sądowego przed podjęciem decyzji o umorzeniu postępowania. (§ 170)
odszkodowanie:

12000 EUR

koszty postępowania:

2720 EUR

powiązane sprawy:

Radomilja i Inni v. Chorwacja (37685/10 i 22768/12)

Yotova v. Bułgaria (43606/04)

Soare i Inni v. Rumunia (24329/02)

Opuz v. Turcja (33401/02)

akty normatywne:

Konstytucja Republiki Albanii
-Art. 25
„Nikt nie może podlegać torturom, nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu bądź karaniu”
[No one shall be subject to torture, or to inhuman or degrading punishment or treatment]
-Art. 44
„Każdy prawo do rehabilitacji i / lub odszkodowania zgodnie z prawem w przypadku, gdy doznał szkody w wyniku niezgodnego z prawem działania lub zaniechania władz państwowych”
[Everyone has the right to rehabilitation and/or compensation in compliance with the law in the event that he has experienced damage owing to an unlawful act, action or the omission of the State authorities]

 

Kodeks Postępowania Karnego Republiki Albanii
-Art. 326
„Jeżeli sprawca przestępstwa jest nieznany (…), prokurator może postanowić o zawieszeniu postępowania karnego. Śledztwo może zostać zawieszone po przeprowadzeniu wszystkich możliwych czynności. Zawieszone postępowanie karne może zostać wznowione postanowieniem prokuratora”
[When the perpetrator of the offence is unknown (…), the prosecutor may decide to stay the criminal investigation. The criminal investigation may be stayed once all possible actions have been carried out.
The stayed criminal investigation may re-commence by a decision of the prosecutor]

 

Kodeks Cywilny Republiki Albanii
-Art. 608
„Każdy, kto bezprawnie wyrządza szkodę innej osobie lub jej mieniu, jest obowiązany do naprawienia szkody. Nie ponosi odpowiedzialności, jeśli udowodni, że nie jest winny”
[Anyone who unlawfully and wrongfully causes damage to another person or to that person’s property is obliged to pay compensation for the damage. He is not liable if he proves that he was not at fault]
-Art. 625
„Osobie, która doznała szkody niemajątkowej przysługuje odszkodowanie, jeżeli doszło do uszczerbku na jej zdrowiu lub została naruszona jej nietykalność cielesna lub psychiczna lub jeżeli naruszono jej honor, cześć , dobre imię lub prawo do poszanowania życia prywatnego”
[A person who suffers non-pecuniary damage is entitled to compensation if there has been damage to his health or physical or mental integrity or if his honour, personality or reputation have been infringed or if his right to respect for his private life has been infringed]
-Art. 641
„Osoba, która powoduje uszczerbek na zdrowiu innej osoby, jest obowiązana do wypłaty odszkodowania, uwzględniając utratę lub ograniczenie zdolności do pracy, koszty leczenia i inne wydatki poniesione w związku z wyrządzoną szkodą”
[A person who causes damage to someone else’s health must pay compensation, regard being had to the loss or reduction of ability to work, medical expenses and other expenses incurred in connection with the damage caused]

słowa kluczowe:

Szkoda niemajątkowa; oblanie kwasem; leczenie specjalistyczne; art. 2 EKPCz; art. 13 ETPCz; stosunki małżeńskie; poparzenie ciała

autor omówienia:

Wiktoria Dzioba

Komentarz:

Wiele judykatów Sądu Najwyższego w Polsce porusza temat poparzenia ciała kwasem. Warto w tym kontekście zwrócić uwagę na orzeczenia z pierwszej połowy XX wieku, które w mojej opinii są ciekawe także w kontekście historycznym:
– wyrok SN o sygn. K 13/21 z dnia 24 kwietnia 1921r.
– wyrok SN o sygn. I K 138/35 z dnia 3 kwietnia 1935r.