Izba

Oddalenie skargi kasacyjnej z powodu spóźnionego uzupełnienia zarzutów, których nie można było powołać wcześniej

Art. 6 ust. 1 EKPCz
„Każdy ma prawo do sprawiedliwego i publicznego rozpatrzenia jego sprawy w rozsądnym terminie przez niezawisły i bezstronny sąd ustanowiony ustawą przy rozstrzyganiu o jego prawach i obowiązkach o charakterze cywilnym albo o zasadności każdego oskarżenia w wytoczonej przeciwko niemu sprawie karnej. Postępowanie przed sądem jest jawne, jednak prasa i publiczność mogą być wyłączone z całości lub części rozprawy sądowej ze względów obyczajowych, z uwagi na porządek publiczny lub bezpieczeństwo państwowe w społeczeństwie demokratycznym, gdy wymaga tego dobro małoletnich lub gdy służy to ochronie życia prywatnego stron albo też w okolicznościach szczególnych, w granicach uznanych przez sąd za bezwzględnie konieczne, kiedy jawność mogłaby przynieść szkodę interesom wymiaru sprawiedliwości.”

Skarżący jest rolnikiem, który w 1992 r. wniósł o pozwolenie na rozbudowę swojej fermy świń. Zgodę uzyskał jedynie w części. Odmowa w stosunku do pozostałej części została podtrzymana w mocy przez ministra środowiska w lipcu 1996 r. Skarżący wniósł skargę o stwierdzenie nieważności decyzji do Rady Stanu w październiku 1996 r. We wrześniu 2004 r. Rada Stanu stwierdziła nieważność decyzji ministra.

W styczniu 2005 r. Skarżący pozwał Skarb Państwa o odszkodowanie za wydanie nieważnej decyzji administracyjnej (na około 368 tys. euro). Sąd I instancji oddalił powództwo, uznając, że przedawnienie roszczeń nastąpiło po pięciu latach od wydania decyzji; skarga o stwierdzenie nieważności do Rady Stanu nie miała charakteru zawieszającego lub wstrzymującego bieg przedawnienia. Apelacja Skarżącego okazała się nieskuteczna. Skarżący złożył także – w dniu 29 maja 2008 r. – skargę kasacyjną. W toku postępowania kasacyjnego (1 września 2008 r.) weszła w życie nowa ustawa, przewidująca retrospektywne uznanie, że wniesienie skargi o stwierdzenie nieważności do Rady Stanu zawiesza bieg przedawnienia roszczeń cywilnoprawnych wobec państwa. 10 października 2008 r. Skarżący uzupełnił swoje stanowisko, żądając zastosowania nowej ustawy. Sąd kasacyjny wydał jednak wyrok, w którym uznał, że pismo wniesione 10 października 2008 r. nie może być uwzględnione przy rozpatrywaniu skargi kasacyjnej, albowiem zostało wniesione po upływie piętnastodniowego terminu ustawowego na uzupełnienie skargi kasacyjnej. Skarga kasacyjna została oddalona.

• Prawo do sądu musi być prawem efektywnym. Chociaż prawo dostępu do sądu nie jest prawem absolutnym, to jego ograniczenie musi mieć charakter przewidywalny, proporcjonalny i dążący do uprawnionego celu. (§ 57–59) Z drugiej strony to do sądów krajowych należy interpretacja i stosowanie przepisów (w szczególności procesowych, w tym dotyczących terminów na wnoszenie środków zaskarżenia), a rolą Trybunału jest tylko sprawdzenie, czy skutek stosowania prawa jest zgodny z Konwencją. (§ 60)

• W czasie wniesienia skargi o stwierdzenie nieważności aktu administracyjnego, nie było jasne, czy wpływa to na zawieszenie biegu przedawnienia roszczenia cywilnoprawnego. (§ 67–68) Wobec niepewności w orzecznictwie Skarżący mógł jednak – z ostrożności procesowej – wytoczyć powództwo odpowiednio wcześniej. (§ 72)

• Z drugiej strony ustawa nowelizująca (przewidująca retroaktywne uznanie, że postępowanie przed Radą Stanu zawiesza bieg przedawnienia) weszła w życie w trakcie postępowania kasacyjnego. (§ 75) Sąd kasacyjny miał zatem obowiązek ją zastosować, zwłaszcza wobec faktu, że Skarżący wykazał należytą staranność i powołał się na nowe prawo. (§ 77, 82) Chociaż reguły proceduralne zasadniczo służą pewności prawa i dobrej organizacji wymiaru sprawiedliwości, to restrykcyjne podejście – ignorujące szczególne okoliczności sprawy – może sprawić, że wartości te nie będą realizowane, a zatem dojdzie do naruszenia istoty prawa do sądu. (§ 86–88)

Art. 100 ustawy o rachunkowości państwowej przewiduje, że wszelkie roszczenia przeciwko państwu wygasają w ciągu 5 lat od początku roku budżetowego, w którym owe roszczenia powstały. Art. 101 ust. 2 przewidywał zawieszenie biegu przedawnienia na okres „postępowania sądowego”. Istniał spór w orzecznictwie i doktrynie, czy wniesienie skargi na nieważność aktu administracyjnego do Rady Stanu stanowi „postępowanie sądowe”; poczynając od 2006 r., sąd kasacyjny przychylał się do poglądu, że wniesienie takiej skargi nie zawiesza biegu przedawnienia. [§ 16–21]

Ustawa z dnia 25 lipca 2008 r. (weszła w życie 1 września 2008 r.) miała na celu zmodyfikowanie zasad rządzących terminem przedawnienia. W art. 2 ustawy nowelizującej wprost przewidziano, że „wezwanie do sądu” zawiesza termin przedawnienia, a wniesienie skargi o stwierdzenie nieważności do Rady Stanu stanowi „wezwanie do sądu”. Art. 4 przewidywał, że ustawa ma zastosowanie do skarg do Rady Stanu wniesionych przed wejściem ustawy w życie, ale nie ma zastosowania, gdy powództwo cywilne zostało oddalone prawomocnym wyrokiem, od którego nie wniesiono skargi kasacyjnej. [§ 24–27]

Zgodnie z art. 1073 kodeksu sądowego skarga kasacyjna może być wniesiona w terminie trzech miesięcy od daty doręczenia orzeczenia. Art. 1087 przewiduje z kolei, że skargę kasacyjną można uzupełnić w terminie 15 dni od daty wniesienia skargi. [§ 32, 34]

Bezpieczeństwo prawne; skarga kasacyjna; przedawnienie; pewność prawa; delikt; władza publiczna; dostęp do sądu

http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-207921