Izba

Wypadek powodujący ciężkie kalectwo dziecka wywołany przez nieodpowiednie zabezpieczenie inwestycji budowlanej

Art. 2 EKPCz
„1. Prawo każdego człowieka do życia jest chronione przez ustawę. Nikt nie może być umyślnie pozbawiony życia, wyjąwszy przypadki wykonania wyroku sądowego, skazującego za przestępstwo, za które ustawa przewiduje taką karę.
2. Pozbawienie życia nie będzie uznane za sprzeczne z tym artykułem, jeżeli nastąpi w wyniku bezwzględnie koniecznego użycia siły:
a) w obronie jakiejkolwiek osoby przed bezprawną przemocą;
b) w celu wykonania zgodnego z prawem zatrzymania lub uniemożliwienia ucieczki osobie pozbawionej wolności zgodnie z prawem,
c) w działaniach podjętych zgodnie z prawem w celu stłumienia zamieszek lub powstania”

Art. 13 EKPCz w zw. z art. 2 EKPCz
„Każdy, czyje prawa i wolności zawarte w niniejszej konwencji zostały naruszone, ma prawo do skutecznego środka odwoławczego do właściwego organu państwowego także wówczas, gdy naruszenia dokonały osoby wykonujące swoje funkcje urzędowe”

Skarżący urodził się w 1993 r. W 2008 r. skarżący uległ wypadkowi na terenie niezabezpieczonej przed wstępem osób trzecich budowy obok szkoły, do której uczęszczał. Doznał między innymi poważnego urazu czaszki, powodującego trwałą niepełnosprawność. Nadto był w śpiączce 70 dni, a lekarze oceniali jego szanse przeżycia na 50%.

W toku postępowania przygotowawczego ustalono, że nie było żadnych przeszkód w dostaniu się na teren budowy z terenu szkoły. Budowa została zlecona przez burmistrza Togliatti. Prokurator jednak umorzył postępowanie przygotowawcze, stwierdzając, że nikomu nie można przypisać jakiegokolwiek przestępstwa, a Skarżący doznał urazu tylko z powodu własnego zachowania. Ścieżka odwoławcza w ramach postępowania karnego okazała się nieskuteczna.

Matka skarżącego wniosła w jego imieniu powództwo cywilne, żądając 1 mln rubli (ok. 60.000 zł) odszkodowania. W 2010 r. Centralny Sąd Dzielnicowy w Togliatti przyznał roszczenie jedynie w nieznacznej części, zasądzając 45.000 rubli (ok. 3.000 zł). Stwierdzono, że chociaż istnieje związek przyczynowy między zaniedbaniem urzędu miejskiego w Togliatti a wypadkiem, to jednak samo przyczynienie się Skarżącego oraz brak wystarczającej kontroli skarżącego przez jego matkę, uzasadnia wypłacenie odszkodowania w mniejszej wysokości. Orzeczenie to zostało podtrzymane w ramach kontroli instancyjnej.

• Obowiązek materialny pozytywny z art. 2 EKPCz obejmuje konieczność ustanowienia regulacji nakładających na instytucje – prywatne lub publiczne – obowiązek ochrony życia ludzi w kontekście określonej działalności wykonywanej przez te instytucje (co także dotyczy inwestycji budowlanych). Regulacje te powinny być odpowiednie do rodzaju aktywności wykonywanych przez daną instytucję, jednakże nie mogą nakładać na władze nieproporcjonalnego ciężaru (§ 25–28).

• Obowiązek materialny proceduralny z art. 2 EKPCz obejmuje konieczność istnienia niezależnego systemu sądownictwa zdolnego do ustalania istotnych faktów, przypisania odpowiedzialności oraz zaoferowania stosownego naprawienia szkody ofierze. Jego głównym celem jest odpowiednie odstraszanie (deterrence) przed naruszeniami prawa do życia (§ 29, 37, 47).

• Nie ma wątpliwości, że w przypadku ciężkich obrażeń, w szczególności doznanych przez dziecko na budowie, nawet mimo braku zgonu, art. 2 EKPCz znajduje zastosowanie jako near-death situation (§ 30).

• W przypadku nieumyślnego spowodowania śmierci lub narażenia na śmierć państwo-strona musi zapewnić w zasadzie tylko drogę postępowania cywilnego. Wyjątek dotyczy rażącej lekkomyślności władz publicznych, które miały świadomość zagrożeń dla życia, a jednak nie reagowały – wówczas konieczna jest również droga postępowania karnego. Brak odpowiednio głębokiego uzasadnienia decyzji o umorzeniu postępowania karnego może prowadzić do naruszenia art. 2 EKPCz (§ 32–33, 39–41).

• W razie śmierci (lub near-death situation) władze powinny przeprowadzić szybkie dochodzenie, wraz z odpowiednim zabezpieczeniem śladów i dowodów. Nawet jeżeli później okaże się, że postępowanie karne nie jest konieczne, błędy w dochodzeniu nie mogą utrudniać późniejszego dochodzenia odpowiedzialności cywilnej (§ 34–35, 42).

• Państwo-strona może sprostać obowiązkowi pozytywnemu proceduralnemu z art. 2 EKPCz także przez istnienie kilku środków prawnych w prawie krajowym, jednakże w realiach sprawy brak odpowiednio głębokiego uzasadnienia decyzji o umorzeniu postępowania karnego oraz zbyt niskie odszkodowanie otrzymane w postępowaniu cywilnym, przesądzają o tym, że obowiązek pozytywny nie został spełniony (§ 36, 43–47).

Wypadek; prawo do życia; near-death situation; obowiązek pozytywny

http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-200546