TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI UNII EUROPEJSKIEJ

Belgische Staat
C-706/18

WYROK TSUE
z dnia 20-11-2019 r.
EU:C:2019:993
przedmiot:

Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym (art. 267 TFUE) dotyczący wykładni dyrektywy Rady 2003/86/WE z dnia 22 września 2003 r. w sprawie prawa do łączenia rodzin (dalej „dyrektywa 2003/86”), złożony przez Raad voor Vreemdelingenbetwistingen (sąd do spraw cudzoziemców, Belgia)

rostrzygnięcie:

Czy dyrektywę 2003/86 należy interpretować w ten sposób, że stoi ona na przeszkodzie uregulowaniu krajowemu, na mocy którego w przypadku niewydania decyzji w terminie sześciu miesięcy od daty złożenia wniosku o łączenie rodziny właściwe organy krajowe powinny z urzędu wydać wnioskodawcy dokument pobytowy, bez konieczności uprzedniego stwierdzenia, że osoba ta rzeczywiście spełnia warunki pobytu w przyjmującym państwie członkowskim zgodnie z prawem Unii?

Dyrektywę Rady 2003/86/WE z dnia 22 września 2003 r. w sprawie prawa do łączenia rodzin należy interpretować w ten sposób, że stoi ona na przeszkodzie uregulowaniu krajowemu, na mocy którego w przypadku niewydania decyzji w terminie sześciu miesięcy od daty złożenia wniosku o łączenie rodziny właściwe organy krajowe powinny z urzędu wydać wnioskodawcy dokument pobytowy, bez konieczności uprzedniego stwierdzenia, że wnioskodawca ten rzeczywiście spełnia warunki pobytu w przyjmującym państwie członkowskim zgodnie z prawem Unii.

stan faktyczny:

W dniu 24 października 2013 r. X, obywatelka afgańska, złożyła w ambasadzie belgijskiej w Islamabadzie (Pakistan) wniosek o wydanie wizy w ramach łączenia rodzin w celu dołączenia do F.S.M., obywatela afgańskiego, który uzyskał w Belgii status uchodźcy i którego wskazała jako swojego małżonka. Gemachtigde van de staatssecretaris voor Asiel en Migratie, Maatschappelijke Integratie en Armoedebestrijding (zastępca sekretarza stanu do spraw azylu i migracji, integracji społecznej i walki z ubóstwem, Belgia) oddalił ten wniosek z uwagi na to, że nie wykazany został związek małżeński pomiędzy X a F.S.M. X wniosła skargę na tę decyzję do sądu pytającego, Raad voor Vreemdelingenbetwistingen. Wyrokiem z dnia 15 lipca 2016 r. sąd oddalił tę skargę. Następnie skarżąca w postępowaniu głównym wniosła skargę kasacyjną na ten wyrok do Raad van State (rada stanu, Belgia). Wyrokiem z dnia 13 marca 2018 r. Raad van State uchyliła wyrok sądu pytającego oraz orzekła, że przekroczenie przewidzianego w art. 12a ustawy z dnia 15 grudnia 1980 r. terminu powoduje bez wyjątku wydanie wnioskodawcy zezwolenia na wjazd i pobyt, w związku z czym X powinna była uzyskać takie zezwolenie mimo wątpliwości co do istnienia jej związku małżeńskiego z F.S.M. Raad van State przekazała następnie sprawę do sądu pytającego do ponownego rozpoznania. Raad voor Vreemdelingenbetwistingen jest związany rozwiązaniem przyjętym przez Raad van State dotyczącym stosowania art. 12a ust. 2 ustawy z dnia 15 grudnia 1980 r., jednak z racji tego, że przepis ten stanowi transpozycję art. 5 ust. 4 dyrektywy 2003/86, a powstały wątpliwości co do zgodności tego rozwiązania z tą dyrektywą, sąd postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z pytaniem prejudycjalnym.

główne tezy:
  • Państwa członkowskie mogą wprowadzać systemy dorozumianego uwzględniania lub zezwalania, lecz systemy te nie mogą naruszać skuteczności (effet utile) prawa Unii. (26)
  • 4 ust. 1 dyrektywy 2003/86 nakłada na państwa członkowskie szczegółowe zobowiązania czynienia, którym odpowiadają jasno określone prawa podmiotowe, gdyż nakazuje im w sytuacjach określonych przez tę dyrektywę zezwolić na łączenie niektórych osób należących do rodziny członka rodziny rozdzielonej, bez możliwości skorzystania z zakresu uznania. (29)
  • Przed udzieleniem zezwolenia na łączenie rodziny na podstawie dyrektywy 2003/86 właściwe organy krajowe są zobowiązane do stwierdzenia istnienia odpowiednich więzi rodzinnych łączących członka rodziny rozdzielonej z obywatelem państwa trzeciego, na rzecz którego złożono wniosek o łączenie rodziny. (34)
  • Właściwe organy krajowe nie mogą wydać zezwolenia na pobyt na podstawie dyrektywy 2003/86 obywatelowi państwa trzeciego, który nie spełnia określonych w tej dyrektywie warunków jego uzyskania. (35)
opinia rzecznika generalnego:

brak

powiązane sprawy:

  • Wyrok z dnia 27 czerwca 2006 r., Parlament/Rada, C‑540/03, EU:C:2006:429
  • Wyrok z dnia 27 czerwca 2018 r., Diallo, C‑246/17, EU:C:2018:499
  • Wyrok z dnia 13 marca 2019 r., E., C‑635/17, EU:C:2019:192

akty prawne:

Dyrektywa Rady 2003/86/WE z dnia 22 września 2003 r. w sprawie prawa do łączenia rodzin (Dz. U. 2003. L 251, s.12)

(https://eur-lex.europa.eu/dyrektywa2003/86,,,)

Art. 1

Art. 2 lit. c), d) i e)

Art. 3 ust. 5

Art. 4 ust. 1 lit. a)

Art. 5 ust. 2 i 4

Art. 11 ust. 2

Art. 13

Ustawa o wjeździe na terytorium, pobycie, osiedlaniu się i wydalaniu cudzoziemców z dnia 15 grudnia 1980 r. (w tekście jako „ustawa z dnia 15 grudnia 1980r.”)

Art. 10

Z zastrzeżeniem przepisów art. 9 i 12 z mocy prawa posiadają zezwolenie na pobyt w Królestwie [Belgii] przez okres dłuższy niż trzy miesiące:

[…]

4º następujący członkowie rodziny cudzoziemca, który od co najmniej 12 miesięcy posiada zgodę lub zezwolenie na pobyt w Królestwie [Belgii] na czas nieokreślony lub od co najmniej 12 miesięcy posiada zezwolenie na osiedlenie się. Ten dwunastomiesięczny termin nie obowiązuje, jeżeli związek małżeński lub zarejestrowany związek partnerski istniały już, zanim cudzoziemiec, który pragnie skorzystać z prawa do łączenia rodzin, przybył do Królestwa [Belgii], lub w przypadku posiadania wspólnego małoletniego dziecka. Powyższe warunki dotyczące rodzaju i okresu pobytu nie mają zastosowania w odniesieniu do członków rodziny cudzoziemca, który zgodnie z art. 49 ust. 1 akapity drugi i trzeci albo art. 49/2 ust. 2 lub 3 uzyskał zgodę na pobyt w Królestwie [Belgii] jako osoba korzystająca z ochrony międzynarodowej:

– będący cudzoziemcem małżonek albo cudzoziemiec, z którym zawarł on zarejestrowany związek partnerski, uznawany w Belgii za równoważny małżeństwu, który będzie wspólnie z nim zamieszkiwać, pod warunkiem, że obydwie te osoby ukończyły 21 lat. Minimalna granica wieku zostaje obniżona do 18 lat w przypadku, gdy związek małżeński lub zarejestrowany związek partnerski zostały zawarte przed przybyciem cudzoziemca, który pragnie skorzystać z prawa do łączenia rodzin, do Królestwa [Belgii];

[…].

Art. 12a ust. 2

W przypadku, gdy cudzoziemiec, o którym mowa w ust. 1, składa wniosek do właściwego ze względu na swoje miejsce zamieszkania lub pobytu za granicą belgijskiego przedstawicielstwa dyplomatycznego lub konsularnego, razem z wnioskiem muszą zostać złożone dokumenty potwierdzające, że spełnia on wymogi określone w art. 10 ust. 1–3, między innymi zaświadczenie lekarskie, z którego wynika, że nie cierpi on na żadną z wymienionych w załączniku do niniejszej ustawy chorób, jak również, jeżeli ukończył on osiemnasty rok życia, wyciąg z rejestru karnego lub równorzędny dokument.

Za datę złożenia wniosku uważa się datę, w której złożono wszystkie te dokumenty, zgodne z art. 30 ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. prawo międzynarodowe prywatne lub konwencjami międzynarodowymi regulującymi te kwestie.

Decyzję dotyczącą zezwolenia na pobyt wydaje się i doręcza w możliwie najkrótszym terminie i nie później niż w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym został złożony wniosek, o którym mowa w akapicie drugim. Decyzja zostaje podjęta z uwzględnieniem całości materiału zgromadzonego w aktach.

W przypadku, gdy nie jest spełniony warunek dotyczący posiadania wystarczających środków, o którym mowa w art. 10 ust. 5, minister lub jego zastępca w oparciu o osobiste potrzeby cudzoziemca, który pragnie skorzystać z prawa łączenia rodzin, i członków jego rodziny ustala, jakie środki są niezbędne dla zaspokojenia ich potrzeb bez powodowania obciążeń dla organów publicznych. Minister lub jego zastępca może w tym celu zobowiązać cudzoziemca do przedłożenia wszelkich dowodów i informacji, które posłużą do określenia tej kwoty.

W wyjątkowych okolicznościach związanych ze złożonością procesu rozpatrywania wniosku, jak również w kontekście badania kwestii małżeństwa, o którym mowa w art. 146a kodeksu cywilnego lub warunków związku partnerskiego, o którym mowa w art. 10 ust. 1 akapit pierwszy, pkt 5°, minister lub jego zastępca może dwukrotnie przedłużyć ten termin o trzy miesiące, w drodze zawierającej uzasadnienie decyzji, o której powiadamia się wnioskodawcę.

Jeżeli żadna decyzja nie zostanie wydana po upływie terminu sześciu miesięcy od złożenia wniosku, ewentualnie przedłużonego zgodnie z akapitem piątym, należy wydać zezwolenie na pobyt.

słowa kluczowe:

prawo do łączenia rodzin; polityka imigracyjna; dyrektywa 2003/86/WE; skutki nieprzestrzegania terminu wydania decyzji; automatyczne wydanie dokumentu pobytowego; pytanie prejudycjalne

autor omówienia:

Aleksandra Piela