Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczący wykładni art. 62 ust. 1 i 2 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 24 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (dalej: „rozporządzenie nr 883/2004”), złożony przez Bundessozialgericht (Federalny Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, Niemcy)

Czy art. 62 ust. 1 i 2 rozporządzenia nr 883/2004 należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie ustawodawstwu państwa członkowskiego, które przewidując, iż obliczenie wysokości zasiłków dla bezrobotnych opiera się na wysokości wcześniejszego wynagrodzenia, nie pozwala, jeżeli okres pobierania wynagrodzenia wypłacanego zainteresowanemu z tytułu ostatniej pracy najemnej wykonywanej na podstawie tego ustawodawstwa jest krótszy od okresu odniesienia przewidzianego przez wspomniane ustawodawstwo w odniesieniu do ustalania wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczenia zasiłków dla bezrobotnych, na uwzględnienie wynagrodzenia otrzymywanego przez zainteresowanego z tytułu tej pracy?

Artykuł 62 ust. 1 i 2 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie ustawodawstwu państwa członkowskiego, które przewidując, iż obliczenie wysokości zasiłków dla bezrobotnych opiera się na wysokości wcześniejszego wynagrodzenia, nie pozwala, jeżeli okres pobierania wynagrodzenia wypłacanego zainteresowanemu z tytułu ostatniej pracy najemnej wykonywanej na podstawie tego ustawodawstwa jest krótszy od okresu odniesienia przewidzianego przez wspomniane ustawodawstwo w odniesieniu do ustalania wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczenia zasiłków dla bezrobotnych, na uwzględnienie wynagrodzenia otrzymywanego przez zainteresowanego z tytułu tej pracy.

Czy art. 62 ust. 1 i 2 rozporządzenia nr 883/2004 należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie ustawodawstwu państwa członkowskiego, które przewidując, iż obliczenie wysokości zasiłków dla bezrobotnych opiera się na wysokości wcześniejszego wynagrodzenia, nie pozwala, jeżeli wynagrodzenie pobierane przez zainteresowanego z tytułu ostatniej pracy najemnej wykonywanej na podstawie tego ustawodawstwa zostało ustalone i wypłacone dopiero po ustaniu stosunku pracy, na uwzględnienie wynagrodzenia otrzymywanego przez zainteresowanego z tytułu tej pracy?

Artykuł 62 ust. 1 i 2 rozporządzenia nr 883/2004 należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie ustawodawstwu państwa członkowskiego, które przewidując, iż obliczenie wysokości zasiłków dla bezrobotnych opiera się na wysokości wcześniejszego wynagrodzenia, nie pozwala, jeżeli wynagrodzenie pobierane przez zainteresowanego z tytułu ostatniej pracy najemnej wykonywanej na podstawie tego ustawodawstwa zostało ustalone i wypłacone dopiero po ustaniu stosunku pracy, na uwzględnienie wynagrodzenia pobieranego przez zainteresowanego z tytułu tej pracy.

ZP jest obywatelem niemieckim mieszkającym w Niemczech. Od lipca 1990 r. do października 2014 r. pracował jako pracownik przygraniczny w przedsiębiorstwie usytuowanym w Szwajcarii. Od dnia 1 listopada 2014 r. wykonywał pracę najemną w Niemczech, lecz pracodawca rozwiązał z nim umowę ze skutkiem od dnia 24 listopada 2014r. Wynagrodzenie zostało ustalone i wypłacone ZP w grudniu 2014 r. Decyzją z dnia 2 stycznia 2015 r. agencja pracy przyznała ZP na okres dwóch lat, począwszy od dnia 25 listopada 2014 r., zasiłek dla bezrobotnych w wysokości 29,48 EUR dziennie, obliczony na podstawie fikcyjnego dziennego wynagrodzenia odniesienia w wysokości 73,73 EUR. Ponieważ wynagrodzenie otrzymywane przez ZP z tytułu pracy najemnej wykonywanej w Szwajcarii nie zostało uznane za podstawę obliczenia tego zasiłku dla bezrobotnych, złożył on do agencji pracy zażalenie, które zostało oddalone. W celu stwierdzenia, że ZP nabył prawo do zasiłku dla bezrobotnych, agencja uwzględniła okresy zatrudnienia ukończone na mocy ustawodawstwa szwajcarskiego, zgodnie z art. 61 ust. 1 rozporządzenia nr 883/2004 w związku z USPO. W odniesieniu do obliczenia wysokości tego zasiłku dla bezrobotnych agencja pracy przyjęła za wynagrodzenie odniesienia, na podstawie art. 152 ust. 1 SGB III, wynagrodzenie fikcyjne, uznając, że skarżący w postępowaniu głównym nie może powołać się na „okres odniesienia” w rozumieniu mającego zastosowanie prawa krajowego, to jest okres zatrudnienia podlegający obowiązkowemu ubezpieczeniu na podstawie art. 150 ust. 1 SGB III, który wynosi przynajmniej 150 dni z prawem do wynagrodzenia za pracę w Niemczech. Ponadto agencja pracy uznała, że wynagrodzenie otrzymane w grudniu 2014 r. za pracę najemną wykonaną w Niemczech w listopadzie 2014 r. nie mogło zostać uwzględnione, ponieważ przepis ten dotyczył jedynie wynagrodzeń, które zostały już wykazane w chwili ustania stosunku pracy. ZP wniósł odwołanie od wspomnianych decyzji agencji.

Sozialgericht Konstanz (sąd ds. zabezpieczenia społecznego w Konstancji, Niemcy) uwzględnił częściowo odwołanie i nakazał agencji pracy obliczenie wysokości zasiłku dla bezrobotnych w oparciu o wynagrodzenie odniesienia w wysokości 93,03 EUR.
Landessozialgericht Baden-Württemberg (krajowy sąd pracy i ubezpieczeń społecznych dla Badenii‑Wirtembergii, Niemcy) oddalił odwołania wniesione przez ZP i agencję od tego wyroku. Zdaniem tego sądu obliczenie wysokości zasiłku dla bezrobotnych powinno opierać się, zgodnie z art. 62 rozporządzenia nr 883/2004, jedynie na wysokości wynagrodzenia otrzymanego przez skarżącego w postępowaniu głównym z tytułu ostatniego zatrudnienia w Niemczech, a nie na fikcyjnym wynagrodzeniu takim jak to, które zostało obliczone na podstawie przepisów prawa krajowego, ponieważ rozporządzenie to ma pierwszeństwo przed tymi ostatnimi przepisami.

Agencja wniosła rewizję od tego wyroku do Bundessozialgericht. Zauważając, że zarówno art. 48 TFUE, jak i rozporządzenie nr 883/2004 przewidują koordynację, a nie harmonizację prawa państw członkowskich w dziedzinie zabezpieczenia społecznego. Sąd rozpatrujący sprawę postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z pytaniami prejudycjalnymi.

• Z art. 62 ust. 2 rozporządzenia nr 883/2004 wynika, że o ile ustawodawstwo państwa członkowskiego może definiować okres odniesienia w celu określenia wynagrodzenia służącego za podstawę do obliczania wysokości świadczeń, o tyle okresy, w których zainteresowany podlegał ustawodawstwu innego państwa członkowskiego, powinny zostać uwzględnione dla celów tego okresu odniesienia. (30)
• Z art. 62 ust. 1 i2 rozporządzenia nr 883/2004 wynika, że po pierwsze, gdy ustawodawstwo państwa członkowskiego przewiduje, że obliczenie wysokości świadczeń opiera się na wysokości wcześniejszego wynagrodzenia, należy uwzględnić wyłącznie wynagrodzenie otrzymywane przez zainteresowanego za ostatnią pracę najemną, którą wykonywał na podstawie tego ustawodawstwa, a po drugie, jeśli przewiduje ono i definiuje okres odniesienia do celów określenia wynagrodzenia służącego za podstawę obliczeń, to ten okres odniesienia powinien obejmować okresy zatrudnienia ukończone zarówno na podstawie tegoż ustawodawstwa, jak i ustawodawstwa innych państw członkowskich. (32)
• Uwzględnienie do celów obliczania wysokości zasiłku dla bezrobotnych, do którego zainteresowany ma prawo na podstawie ustawodawstwa państwa członkowskiego ostatniego miejsca zatrudnienia, wyłącznie ostatniego otrzymywanego przez niego na podstawie tego ustawodawstwa wynagrodzenia ma na celu zagwarantowanie skutecznego korzystania ze swobody przepływu pracowników, w szczególności, jak wynika z motywu 32 rozporządzenia nr 883/2004, poprzez ułatwienie poszukiwania pracy w tym państwie członkowskim. (36)
• Nieuwzględnienie ostatniego otrzymywanego przez zainteresowanego na podstawie danego ustawodawstwa wynagrodzenia ze względu na to, że przez część okresu odniesienia przewidzianego przez dane państwo członkowskie do celów obliczenia wysokości zasiłku dla bezrobotnych zainteresowany podlegał ustawodawstwu innych państw członkowskich, skutkuje tym, że pracownik, który skorzystał z przysługującego mu prawa do swobodnego przemieszczania się, jest traktowany mniej korzystnie niż pracownik, którego cała kariera zawodowa przebiegała tylko w jednym państwie członkowskim. (37)
• Sformułowania użytego w jednej z wersji językowych przepisu prawa Unii nie można traktować jako jedynej podstawy jego wykładni lub przyznawać mu w tym zakresie pierwszeństwa względem innych wersji językowych. Przepisy prawa unijnego należy interpretować i stosować w sposób jednolity w świetle wersji sporządzonych we wszystkich językach urzędowych Unii. W przypadku rozbieżności pomiędzy różnymi wersjami językowymi tekstu prawa Unii dany przepis należy interpretować z uwzględnieniem ogólnej systematyki i celu uregulowania, którego stanowi on część. (48)
• Nie można uznać, że przepis art. 62 ust. 1 rozporządzenia nr 883/2004 uzależnia uwzględnienie wynagrodzenia za ostatnią pracę najemną zainteresowanego od okoliczności, że wynagrodzenie to zostało ustalone i otrzymane przez zainteresowanego najpóźniej w ostatnim dniu wykonywania tej pracy. (49)
• Data, wktórej wynagrodzenie jest wypłacane zainteresowanemu, nie ma żadnego wpływu na realizację celu, jakim jest zapewnienie temu zainteresowanemu świadczeń, które uwzględniają, w możliwie najszerszym zakresie, warunki zatrudnienia, a w szczególności warunki wynagrodzenia, z których korzystał on na podstawie ustawodawstwa państwa członkowskiego ostatniego miejsca zatrudnienia. (50)

brak

Umowa między Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi, z jednej strony, a Konfederacją Szwajcarską, z drugiej strony, w sprawie swobodnego przepływu osób podpisana w Luksemburgu w dniu 21 czerwca 1999 r. (Dz.U.2009, L 353/71, w tekście: „USPO”)
https://eur-lex.europa.eu/UmowaUE-Szwajcaria…

Art. 8

Załącznik II do USPO, zmieniony decyzją nr 1/2012 Wspólnego Komitetu utworzonego na podstawie USPO z dnia 31 marca 2012 r. (Dz.U. 2012, L 103, s. 51)

https://eur-lex.europa.eu/zał.II do USPO…

Art. 1

1. Umawiające się strony zgadzają się, w odniesieniu do koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, na stosowanie między sobą aktów prawnych Unii Europejskiej, o których mowa i które są zmieniane w sekcji A niniejszego załącznika, lub równoważnych im zasad.

2. Określenie “państwo członkowskie (państwa członkowskie)” zawarte w aktach prawnych, o których mowa w sekcji A niniejszego załącznika, oprócz państw objętych odpowiednimi aktami prawnymi Unii Europejskiej obejmuje również Szwajcarię.

Rozporządzenie parlamentu europejskiego i rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz.U. L 166 z 30.4.2004)

https://eur-lex.europa.eu/rozporządzenie nr 883/2004…

Motyw 4, 32 i 45
Art. 2 ust. 1

Art. 61 ust. 1

Art. 62 ust. 1 i 2

Drittes Buch Sozialgesetzbuch (kodeks zabezpieczenia społecznego, księga trzecia), w wersji z dnia 20 grudnia 2011 r. (BGBl. 2011 I, s. 2854, w tekście:„SGB III”)

Art. 149

Zasiłek dla bezrobotnych wynosi: (…)

2. W przypadku pozostałych bezrobotnych – 60% (ogólna stawka świadczenia) zryczałtowanego wynagrodzenia netto (“wynagrodzenie za pracę”), które wynika z wynagrodzenia brutto, jakie osoba bezrobotna uzyskała w okresie odniesienia (“wynagrodzenie odniesienia”).

Art. 150

(1) Okres odniesienia obejmuje okresy rozliczenia wynagrodzenia z tytułu zatrudnienia podlegającego obowiązkowemu ubezpieczeniu w ramach odniesienia wykazane w chwili ustania danego stosunku pracy. Ramy odniesienia obejmują okres jednego roku, który kończy się ostatniego dnia trwania ostatniego stosunku podlegającego obowiązkowemu ubezpieczeniu przed powstaniem prawa do zasiłku dla bezrobotnych.

[…]

(3) Ramy odniesienia wydłuża się do dwóch lat, jeżeli:

Okres odniesienia obejmuje mniej niż 150 dni z prawem do wynagrodzenia za pracę (…).
Art. 151

Wynagrodzenie odniesienia stanowi przypadające średnio na jeden dzień oskładkowane wynagrodzenie za pracę, które osoba bezrobotna uzyskała w okresie odniesienia […].

Art. 152

(1) Jeżeli w ramach odniesienia wydłużonych do dwóch lat nie da się stwierdzić okresu odniesienia obejmującego przynajmniej 150 dni z prawem do wynagrodzenia za pracę, za wynagrodzenie odniesienia należy przyjąć fikcyjne wynagrodzenie za pracę […].

(2) Dla potrzeb określenia fikcyjnego wynagrodzenia za pracę należy przyporządkować osobę bezrobotną do grupy kwalifikacji, która odpowiada kwalifikacjom zawodowym wymaganym w przypadku zatrudnienia, na którym Agentur für Arbeit [agencja pracy, Niemcy] ma przede wszystkim skupić swoje wysiłki w zakresie pośrednictwa w znalezieniu pracy dla osoby bezrobotnej […].

http://curia.europa.eu/C-29/19…