Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym, dotyczący wykładni art. 13 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/11/UE z dnia 21 maja 2013 r. w sprawie alternatywnych metod rozstrzygania sporów konsumenckich oraz zmiany rozporządzenia (WE) nr 2006/2004 i dyrektywy 2009/22/WE (dyrektywa w sprawie ADR w sporach konsumenckich), (dalej: „dyrektywa 2013/11”), złożony przez Oberlandesgericht Düsseldorf (Wyższy sąd krajowy w Düsseldorfie, Niemcy)

Czy art. 13 ust. 1 i 2 dyrektywy 2013/11 należy interpretować w ten sposób, że przedsiębiorca, który udostępnia na swojej stronie internetowej ogólne warunki umów sprzedaży lub umów świadczenia usług, ale nie zawiera za pośrednictwem tej strony umów z konsumentami, jest zobowiązany do udostępnienia w tych ogólnych warunkach umów informacji dotyczących podmiotu lub podmiotów zajmujących się alternatywnymi metodami rozstrzygania sporów, które to podmioty są właściwe dla tego przedsiębiorcy, jeżeli zobowiązuje się on lub jest zobowiązany do korzystania z takiego podmiotu lub takich podmiotów do celów rozstrzygania sporów z konsumentami, czy też w tym zakresie wystarczy, aby wspomniany przedsiębiorca albo przedstawił te informacje w innych dokumentach dostępnych na rzeczonej stronie lub w innych zakładkach na niej, albo aby udzielił konsumentowi wspomnianych informacji przy zawarciu umowy podlegającej rzeczonym ogólnym warunkom umów, posługując się dokumentem odrębnym od tych ogólnych warunków?

Artykuł 13 ust. 1 i 2 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/11/UE z dnia 21 maja 2013 r. w sprawie alternatywnych metod rozstrzygania sporów konsumenckich oraz zmiany rozporządzenia (WE) nr 2006/2004 i dyrektywy 2009/22/WE (dyrektywy w sprawie ADR w sporach konsumenckich) należy interpretować w ten sposób, że przedsiębiorca, który udostępnia na swojej stronie internetowej ogólne warunki umów sprzedaży lub umów o świadczenie usług, ale który nie zawiera umów z konsumentami za pośrednictwem tej strony, jest zobowiązany do udostępnienia w tych ogólnych warunkach umów informacji dotyczących podmiotu lub podmiotów oferujących alternatywne metody rozstrzygania sporów, które to podmioty są właściwe dla tego przedsiębiorcy, jeżeli zobowiązuje się on lub jest zobowiązany do korzystania z takiego podmiotu lub takich podmiotów w celu rozstrzygania sporów z konsumentami. W tym względzie nie wystarczy, że wspomniany przedsiębiorca albo przedstawi te informacje w innych dokumentach dostępnych na wspomnianej stronie lub w innych zakładkach na niej, albo udzieli konsumentowi wspomnianych informacji przy zawieraniu umowy podlegającej wspomnianym ogólnym warunkom umów, posługując się dokumentem odrębnym od tych ogólnych warunków.

DAÄB, będący bankiem spółdzielczym, prowadzi stronę internetową www.apobank.de,  za pośrednictwem której nie można jednak zawierać żadnych umów. W stopce redakcyjnej strony internetowej zawarto informację, że DAÄB jest gotowy wziąć udział, względnie jest zobowiązany do udziału w postępowaniu w sprawie rozstrzygania sporu prowadzonym przed instytucją zajmującą się pozasądowym rozwiązywaniem sporów konsumenckich. Ponadto z strony tej można pobrać w formacie PDF ogólne warunki umów, które DAÄB zawiera z konsumentami. Nie zawierają one jednak żadnej informacji, która dotyczy gotowości wzięcia udziału, względnie zobowiązania do wzięcia udziału przez DAÄB we wspomnianej procedurze rozstrzygania sporów.

W przypadku, gdy DAÄB zawiera z konsumentem umowę podlegającą rozpatrywanym ogólnym warunkom umów, konsument ten otrzymuje, oprócz dokumentu zawierającego ogólne warunki umów, sporządzony przez DAÄB, wykaz cen i usług, na odwrocie którego znajduje się informacja o gotowości wzięcia udziału w postępowaniu w sprawie rozstrzygania sporu. Bundesverband der Verbraucherzentralen und Verbraucherverbände – Verbraucherzentrale Bundesverband eV (federalny związek centrali oraz stowarzyszeń konsumenckich, Niemcy) (dalej: „Bundesverband”) uważa, że informacja, iż DAÄB zobowiązuje się skorzystać z instytucji zajmujących się pozasądowym rozwiązywaniem sporów konsumenckich, powinna zostać udostępniona w ogólnych warunkach umów oraz, że w związku z tym praktyka handlowa DAÄB jest sprzeczna z § 36 ust. 2 niemieckiej ustawy w sprawie alternatywnych metod rozstrzygania sporów konsumenckich z dnia 19 lutego 2016 r. (dalej: „VSBG”).

W tych okolicznościach Bundesverband wniósł do Landgericht Düsseldorf (sądu krajowego w Düsseldorfie, Niemcy) powództwo zmierzające do nakazania DAÄB, pod groźbą zastosowania środków porządkowych, zaniechania niewskazywania w ogólnych warunkach umów, czy jest gotowy wziąć udział, względnie czy jest zobowiązany do udziału w postępowaniu w sprawie rozstrzygania sporu przed instytucją zajmującą się pozasądowym rozwiązywaniem sporów konsumenckich.  Landgericht Düsseldorf oddalił powództwo na tej podstawie, że w § 36 ust. 2 VSBG nałożono na przedsiębiorcę obowiązek udzielenia konsumentowi informacji, o których mowa w § 36 ust. 1 VSBG, wraz z ogólnymi warunkami umów jedynie wówczas, gdy przedsiębiorca ten je stosuje. Tymczasem samo opublikowanie ogólnych warunków umowy na stronie internetowej nie stanowi jeszcze ich stosowania, ponieważ stosowanie zakłada, że dochodzi do przekazania ogólnych warunków umów przy zawieraniu umowy. Ponadto przekazanie wraz ze wspomnianymi dokumentami odrębnego dokumentu informacyjnego, takiego jak rozpatrywany wykaz cen i usług, spełnia wymogi określone w § 36 ust. 2 pkt 2 VSBG. Ogólne warunki umowy mogą bowiem obejmować szereg dokumentów i odrębnych postanowień.

Bundesverband wniósł apelację od tego wyroku do sądu pytającego – Oberlandesgericht Düsseldorf (wyższego sądu krajowego w Düsseldorfie). W związku z powstałymi w sprawie wątpliwościami, mając na uwadze, że rozstrzygnięcie sporu w postępowaniu głównym zależy od wykładni przepisów dyrektywy 2013/11, sąd zwrócił się do Trybunału z pytaniami prejudycjalnymi.

• Brzmienie przepisu art. 13 ust. 2 dyrektywy 2013/11 jest jednoznaczne – przewiduje on, że informacje o podmiocie lub podmiotach zajmujących się alternatywnymi metodami rozstrzygania sporów, które są właściwe dla tego przedsiębiorcy, określone w art. 13 ust. 1, należy udostępniać w sposób jasny, zrozumiały i łatwo dostępny na stronie internetowej przedsiębiorcy, jeśli taka strona istnieje, i, w stosownych przypadkach, „w” ogólnych warunkach umów, jeżeli są one zamieszczone na stronie internetowej przedsiębiorcy, a nie w innych dokumentach dostępnych na tej stronie lub w innych zakładkach na niej. Ten brak dwuznaczności znajduje potwierdzenie w szeregu wersji językowych wspomnianego przepisu. (23 i 24)
• Zgodnie z art. 13 ust. 2 dyrektywy 2013/11 obowiązek informacyjny przewidziany w tym przepisie nie jest spełniony, jeżeli przedsiębiorca, który zamieszcza ogólne warunki umów na swojej stronie internetowej, nie udostępnia tam wspomnianych informacji, ale przedstawia je w innym miejscu na rzeczonej stronie. (30)
• Dyrektywa 2013/11 ma zastosowanie bez uszczerbku dla zawartych w innych aktach prawnych Unii przepisów dotyczących informowania konsumentów o procedurach pozasądowego dochodzenia roszczeń, które to przepisy mają zastosowanie równolegle z przewidzianym w tej dyrektywie obowiązkiem informacyjnym. Z kolei z art. 6 ust. 1 lit. t) Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/83/UE z dnia 25 października 2011 r. w sprawie praw konsumentów, zmieniającej dyrektywę Rady 93/13/EWG i dyrektywę 1999/44/WE Parlamentu Europejskiego i Rady oraz uchylającej dyrektywę Rady 85/577/EWG i dyrektywę 97/7/WE Parlamentu Europejskiego i Rady wynika, że konsument musi zostać poinformowany o możliwości skorzystania z pozasądowych mechanizmów rozpatrywania reklamacji i dochodzenia roszczeń, którym podlega przedsiębiorca, oraz możliwości dostępu do tych procedur „zanim” zostanie on związany umową zawieraną na odległość lub umową zawieraną poza lokalem przedsiębiorstwa, lub jakąkolwiek ofertą w tym zakresie. (31 i 32)
• Aby konsument mógł skorzystać z informacji o warunkach umowy i konsekwencjach jej zawarcia, które mają mu umożliwić podjęcie decyzji, czy zamierza związać się umową z przedsiębiorcą, jak i informacji koniecznych do należytego wykonania tej umowy, a w szczególności w odniesieniu do wykonywania praw konsumenta, powinien je otrzymać we właściwym czasie przed zawarciem umowy, a nie tylko na etapie jej zawierania, ponieważ informacje udzielone przed wspomnianym zawarciem umowy mają dla konsumenta zasadnicze znaczenie. (33 i 34)
• W świetle zarówno art. 13 ust. 2 dyrektywy 2013/11, jak i art. 6 ust. 1 lit. t) dyrektywy 2011/83, nie wystarczy, by konsument otrzymał informacje o pozasądowym rozstrzyganiu sporów, o których to informacjach mowa w tych przepisach, dopiero w momencie zawierania umowy z przedsiębiorcą, czy to jako część ogólnych warunków umowy, czy w odrębnym od nich dokumencie. (35)

brak

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/83/UE z dnia 25 października 2011 r. w sprawie praw konsumentów, zmieniająca dyrektywę Rady 93/13/EWG i dyrektywę 1999/44/WE Parlamentu Europejskiego i Rady oraz uchylająca dyrektywę Rady 85/577/EWG i dyrektywę 97/7/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (Dz.U. 2011, L 304, s. 64)

https://eur-lex.europa.eu/dyrektywa 2011/83…

Art. 6 ust. 1 pkt. t

Zanim konsument zostanie związany umową zawieraną na odległość lub umową zawieraną poza lokalem przedsiębior­stwa, lub jakąkolwiek ofertą w tym zakresie, przedsiębiorca w jasny i zrozumiały sposób udziela konsumentowi następujących informacji w przypadku gdy ma to zastosowanie – możliwość skorzys­tania z pozasądowych mechanizmów rozpatrywania rekla­macji i dochodzenia roszczeń, którym podlega przedsię­ biorca, oraz możliwości dostępu do tych procedur.

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/11/UE z dnia 21 maja 2013 r. w sprawie alternatywnych metod rozstrzygania sporów konsumenckich oraz zmiany rozporządzenia (WE) nr 2006/2004 i dyrektywy 2009/22/WE (dyrektywa w sprawie ADR w sporach konsumenckich), (Dz.U. 2013, L 165, s. 63)

https://eur-lex.europa.eu/dyrektywa 2013/11…

Art. 1

Art. 3

Art. 13

Prawo niemieckie:

§  36 Gesetz über die alternative Streitbeilegung in Verbrauchersachen (Verbraucherstreitbeilegungsgesetz) – VSBG (ustawy w sprawie alternatywnych metod rozstrzygania sporów konsumenckich) z dnia 19 lutego 2016 r. (BGBl. 2016 I, s.254), zatytułowany „Ogólny obowiązek informacyjny”

1. Przedsiębiorca, który prowadzi stroną internetową lub stosuje ogólne warunki umów, powinien przekazać konsumentom w sposób łatwo dostępny, jasny i zrozumiały informacje, umożliwiając im dowiedzenie się o tym:

1) czy i w jakim zakresie wyraża zgodę na udział lub jest zobowiązany do udziału w postępowaniach w sprawie rozstrzygania sporów prowadzonych przed instytucją zajmującą się pozasądowym rozwiązywaniem sporów konsumenckich; oraz

2) jaka jest właściwa instytucja zajmująca się pozasądowym rozwiązywaniem sporów konsumenckich, w przypadku gdy przedsiębiorca zobowiązał się do udziału w postępowaniu w sprawie rozstrzygania sporu prowadzonym przed instytucją zajmującą się pozasądowym rozwiązywaniem sporów konsumenckich lub gdy na podstawie przepisów prawa zobowiązany jest do udziału w takim postępowaniu; takie wskazanie musi zawierać dane dotyczące adresu i strony internetowej instytucji zajmującej się pozasądowym rozwiązywaniem sporów konsumenckich oraz oświadczenie przedsiębiorcy o udziale w postępowaniu w sprawie rozstrzygania sporu prowadzonym przed tą instytucją zajmującą się pozasądowym rozwiązywaniem sporów konsumenckich.

2. Informacje, o których mowa w ust. 1, podlegają obowiązkom:

1) publikacji na stronie internetowej przedsiębiorcy, jeżeli prowadzi on stronę internetową;

2) udostępnienia wraz z ogólnymi warunkami umów przedsiębiorcy, jeżeli stosuje on ogólne warunki umów.

[…].

http://curia.europa.eu/C-380/19…