Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczący wykładni art. 5, 13 i 14 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/115/WE z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie wspólnych norm i procedur stosowanych przez państwa członkowskie w odniesieniu do powrotów nielegalnie przebywających obywateli państw trzecich (dalej: „dyrektywa 2008/115”), złożony przez Cour du travail de Liège (trybunał pracy, Belgia)

Czy art. 5, 13 i 14 dyrektywy 2008/115 w związku z art. 7, art. 19 ust. 2 oraz art. 21 i 47 karty praw podstawowych należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie obowiązywaniu ustawodawstwa krajowego, które nie przewiduje zaspokojenia, tak dalece jak to możliwe, podstawowych warunków bytowych obywatela państwa trzeciego, jeżeli:

• obywatel ten zaskarżył wydaną wobec niego decyzję nakazującą powrót;
• pełnoletnie dziecko tego obywatela państwa trzeciego cierpi na ciężką chorobę;
• obecność wspomnianego obywatela państwa trzeciego u boku tego pełnoletniego dziecka jest dla tego dziecka niezbędna; oraz
• na rachunek owego pełnoletniego dziecka został wniesiony środek odwoławczy od wydanej wobec niego decyzji nakazującej powrót, której wykonanie mogłoby narazić to dziecko na poważne ryzyko istotnego i nieodwracalnego pogorszenia stanu zdrowia?

Artykuły 5, 13 i 14 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/115/WE z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie wspólnych norm i procedur stosowanych przez państwa członkowskie w odniesieniu do powrotów nielegalnie przebywających obywateli państw trzecich w związku art. 7, art. 19 ust. 2 oraz art. 21 i 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie obowiązywaniu ustawodawstwa krajowego, które nie przewiduje zaspokojenia, tak dalece jak to możliwe, podstawowych warunków bytowych obywatela państwa trzeciego, jeżeli:

• obywatel ten zaskarżył wydaną wobec niego decyzję nakazującą powrót;

• pełnoletnie dziecko tego obywatela państwa trzeciego cierpi na ciężką chorobę;

• obecność wspomnianego obywatela państwa trzeciego u boku tego pełnoletniego dziecka jest niezbędna;

• na rachunek owego pełnoletniego dziecka został wniesiony środek odwoławczy od wydanej wobec niego decyzji nakazującej powrót, której wykonanie mogłoby narazić to dziecko na poważne ryzyko istotnego i nieodwracalnego pogorszenia stanu zdrowia;
  a

• ów obywatel państwa trzeciego jest pozbawiony środków umożliwiających mu samodzielne zaspokojenie swoich potrzeb.

W dniu 20 sierpnia 2012 r. LM złożył we własnym imieniu oraz w imieniu R, swojej w tym czasie nieletniej córki, wnioski o zezwolenie na pobyt ze względów medycznych, uzasadnione tym, że cierpi ona na wiele poważnych chorób. Wniosek ten został uznany za dopuszczalny i w związku z tym LM otrzymał pomoc społeczną z Centre public d’action sociale de Seraing (publicznego ośrodka pomocy społecznej w Seraing, Belgia, dalej jako „CPAS”). Następnie, właściwy organ wydał i kolejno cofnął trzy decyzje oddalające złożone przez LM wnioski o zezwolenie na pobyt. W dniu 8 lutego 2016 r. wydano czwartą decyzję o oddaleniu tych wniosków. Decyzji tej towarzyszył nakaz opuszczenia terytorium Belgii.

LM wniósł do Conseil du contentieux des étrangers (sądu do spraw cudzoziemców, Belgia) skargę o stwierdzenie nieważności i zawieszenie wykonania ostatniej decyzji oddalającej jego wnioski oraz nakazu opuszczenia terytorium.

CPAS odebrał LM prawo do korzystania z pomocy społecznej ze skutkiem od dnia 26 marca 2016 r., w którym to dniu upłynął termin dobrowolnego wyjazdu wyznaczony LM w nakazie opuszczenia terytorium belgijskiego. Przyznano natomiast LM prawo do opieki zdrowotnej w nagłych wypadkach, począwszy od dnia 22 marca 2016 r.

Na skutek postępowania w przedmiocie środka tymczasowego, o zastosowanie którego wniósł LM, Tribunal du travail de Liège (sąd pracy w Liège, Belgia) przywrócił zainteresowanemu prawa do pomocy społecznej.

Dwiema decyzjami z dnia 16 maja 2017 r. CPAS ponownie odebrał LM prawa do pomocy społecznej ze skutkiem od dnia 11 kwietnia 2017 r., w którym to dniu córka LM osiągnęła pełnoletność. LM zaskarżył te decyzje do Tribunal du travail de Liège. Sąd ten orzekł, że odebranie praw do pomocy społecznej jest prawnie uzasadnione od dnia, w którym R osiągnęła pełnoletność. LM wniósł apelację od tego wyroku do sądu pytającego.

• Obowiązek wstrzymania wydalenia przewidziany w art. 9 ust. 1 lit. b) dyrektywy 2008/115 ma zastosowanie we wszystkich sytuacjach, w których państwo członkowskie jest zobowiązane zawiesić wykonanie decyzji nakazującej powrót w następstwie skorzystania ze środka odwoławczego od tej decyzji. (nb. 30)
• Na podstawie art. 13 ust. 1 i2 dyrektywy 2008/115 obywatel państwa trzeciego powinien otrzymać możliwość skorzystania ze skutecznego środka odwoławczego, aby zaskarżyć wydaną wobec niego decyzję nakazującą powrót, jednak wniesienie takiego środka niekoniecznie musi wywoływać skutek zawieszający. (nb. 33)
• Środkowi odwoławczemu wniesionemu od decyzji nakazującej powrót powinien – w celu zapewnienia wobec danego obywatela państwa trzeciego poszanowania wymogów wynikających z zasady non-refoulement oraz z art. 47 KPP – towarzyszyć skutek zawieszający z mocy prawa, jeżeli wykonanie tej decyzji może narazić tego obywatela na realne ryzyko, że zostanie on poddany traktowaniu sprzecznemu z art. 19 ust. 2 KPP. (nb. 35)
• W przypadku wykonania decyzji nakazującej powrót rodzic obywatela państwa trzeciego cierpiącego na ciężką chorobę nie jest, wyłącznie z racji tego statusu, bezpośrednio narażony na ryzyko traktowania sprzecznego z art. 19 ust. 2 KPP. (nb. 37)
• Aby zapewnić skuteczność ochrony do której dziecko, które ze względu na swój stan zdrowia jest całkowicie zależne od rodzica, jest uprawnione na mocy art. 5 i 13 dyrektywy 2008/115 w związku z art. 19 ust. 2 i art. 47 KPP, rodzicowi tego dziecka na podstawie powyższych przepisów powinien przysługiwać od wydanej wobec niego decyzji nakazującej powrót środek odwoławczy wywołujący skutek zawieszający z mocy prawa. (nb. 38, 39, 40 i 41)
• Okoliczność, czy dane dziecko było pełnoletnie w dniu wydania wobec jego rodzica decyzji nakazującej powrót lub osiągnęło pełnoletność w trakcie postępowania, nie ma znaczenia, o ile zostanie ustalone, że niezależnie od faktu pełnoletności tego dziecka jego zależność od rodzica nadal istnieje. (nb. 42)
• Obywatel państwa trzeciego będący rodzicem ciężko chorego pełnoletniego dziecka, które jest od niego zależne i wobec którego wydano decyzję nakazującą powrót, której wykonanie mogłoby narazić to pełnoletnie dziecko na poważne ryzyko istotnego i nieodwracalnego pogorszenia stanu zdrowia, powinien korzystać z gwarancji w oczekiwaniu na powrót, przewidzianych w art. 14 dyrektywy 2008/115. (nb. 50)

Priita Pikamäe

http://curia.europa.eu/orzg_C-402/19…

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/115/WE z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie wspólnych norm i procedur stosowanych przez państwa członkowskie w odniesieniu do powrotów nielegalnie przebywających obywateli państw trzecich (Dz.U. 2008, L 348, s. 98; sprostowanie Dz.U. 2020, L 67, s. 141).

https://eur-lex.europa.eu/dyrektywa 2008/115…

Art. 3

Art. 5

Art. 8 ust. 3

Art. 9

Art. 13 ust. 1 i 2

Art. 14 ust. 1

Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej

https://eur-lex.europa.eu/KPP…

Art. 7

Art. 19 ust. 2

Art. 21

Art. 47

Prawo belgijskie:

Art. 57 ust. 2 loi organique du 8 juillet 1976 des centres publics d’action sociale (ustawy organicznej z dnia 8 lipca 1976 r. o publicznych ośrodkach opieki społecznej) w brzmieniu znajdującym zastosowanie do sporu w postępowaniu głównym stanowi:

„W drodze odstępstwa od innych przepisów niniejszej ustawy misja publicznego ośrodka pomocy społecznej ogranicza się do:

1. Udzielenia cudzoziemcowi przebywającemu nielegalnie w Królestwie opieki zdrowotnej w nagłych wypadkach; […]”.

http://curia.europa.eu/C-402/19…