Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczący wykładni art. 13 ust. 2 w związku z art. 10 i art. 7 pkt 2 i 5 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1215/2012 z dnia 12 grudnia 2012 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych (dalej: „rozporządzenie nr 1215/2012”), złożony przez Sąd Rejonowy w Białymstoku

Czy art. 13 ust. 2 rozporządzenia nr 1215/2012 w związku z art. 10 tego rozporządzenia należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie temu, by w przypadku sporu między z jednej strony przedsiębiorcą, który nabył wierzytelność pierwotnie przysługującą poszkodowanemu wobec zakładu ubezpieczeń odpowiedzialności cywilnej, a z drugiej strony tymże zakładem ubezpieczeń samodzielną podstawę jurysdykcji stanowił, stosownie do okoliczności, art. 7 pkt 2 lub art. 7 pkt 5 tego rozporządzenia?

Artykuł 13 ust. 2 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1215/2012 z dnia 12 grudnia 2012 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych w związku z art. 10 tego rozporządzenia należy interpretować w ten sposób, że nie znajduje on zastosowania do sporu między z jednej strony przedsiębiorcą, który nabył wierzytelność pierwotnie przysługującą poszkodowanemu wobec zakładu ubezpieczeń odpowiedzialności cywilnej, a z drugiej strony tymże zakładem ubezpieczeń, a tym samym nie stoi on na przeszkodzie oparciu jurysdykcji do rozpoznania takiego sporu, stosownie do okoliczności, na art. 7 pkt 2 lub art. 7 pkt 5 tego rozporządzenia.

Czy art. 7 pkt 5 rozporządzenia nr 1215/2012 należy interpretować w ten sposób, że spółkę, która wykonuje w jednym państwie członkowskim, na podstawie umowy zawartej z zakładem ubezpieczeń mającym siedzibę w innym państwie członkowskim, w jego imieniu i na jego rzecz, działalność obejmującą likwidację szkód w ramach ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, należy uznać za filię, agencję lub inny oddział w rozumieniu tego przepisu?

Artykuł 7 pkt 5 rozporządzenia nr 1215/2012 należy interpretować w ten sposób, że spółkę, która wykonuje w jednym państwie członkowskim na podstawie umowy zawartej z zakładem ubezpieczeń mającym siedzibę w innym państwie członkowskim, w jego imieniu i na jego rzecz, działalność obejmującą likwidację szkód w ramach ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, należy uznać za filię, agencję lub inny oddział w rozumieniu tego przepisu, jeżeli spółka ta:

– sprawia wrażenie trwałości, jako przedłużenie zakładu ubezpieczeń, oraz

– posiada kierownictwo i jest wyposażona materialnie w sposób umożliwiający prowadzenie interesów z osobami trzecimi, tak by nie musiały one zwracać się bezpośrednio do zakładu ubezpieczeń.

W dniu 28 lutego 2018 r. w Polsce doszło do wypadku drogowego, w którym zderzyły się dwa pojazdy. Sprawca wypadku zawarł uprzednio z Gefion, zakładem ubezpieczeń z siedzibą w Danii, umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego. W marcu 2018 r. poszkodowany wynajął odpłatnie pojazd zastępczy od warsztatu naprawczego, któremu został powierzony jego uszkodzony pojazd. W ramach rozliczenia tej usługi najmu poszkodowany, na podstawie umowy przelewu wierzytelności, przelał wierzytelność wobec Gefion na warsztat naprawczy. W czerwcu 2018 r., na podstawie nowej umowy przelewu wierzytelności, warsztat naprawczy przelał tę samą wierzytelność na CNP sp.  z o.o. z siedzibą w Polsce. CNP wezwała Gefion do zapłaty kwoty zafakturowanej z tytułu wynajmu pojazdu zastępczego. Wezwanie to zostało wysłane na adres Polins sp. z o.o.(zwanej dalej „Polins”), z siedzibą w Żychlinie (Polska) która, jak wynika z postanowienia sądu pytającego, reprezentuje w Polsce interesy Gefion.

Pismem z dnia 16 sierpnia 2018 r. Crawford Polska sp. z o.o., z siedzibą w Polsce, której Gefion powierzyła likwidację szkody, częściowo uznała fakturę dotyczącą wynajmu pojazdu zastępczego i przyznała CNP część kwoty zafakturowanej za ten wynajem. W końcowej części tego pisma Crawford Polska wskazała, że możliwe jest złożenie reklamacji do niej jako podmiotu uprawnionego przez Gefion lub wytoczenie powództwa bezpośrednio przeciwko Gefion „zgodnie z zasadami jurysdykcji ogólnej albo przed sądem miejsca zamieszkania lub siedziby ubezpieczającego, ubezpieczonego, uposażonego lub uprawnionego na mocy umowy ubezpieczenia”.

W sierpniu 2018 r. CNP wniosła pozew przeciwko Gefion do Sądu Rejonowego w Białymstoku (Polska). W odniesieniu do jurysdykcji międzynarodowej tego sądu CNP powołała się na podane do publicznej wiadomości przez Gefion informacje, że jej głównym przedstawicielem w Polsce jest Polins. CNP wniosła o dokonywanie doręczeń przeznaczonych dla Gefion na adres Polins. W grudniu 2018 r. sąd ten wydał nakaz zapłaty.

Gefion wniósł sprzeciw od nakazu zapłaty, kwestionując jurysdykcję sądów polskich do rozpoznania sporu. Stwierdziwszy, że CNP prowadzi działalność gospodarczą polegającą na nabywaniu wierzytelności w ramach umów ubezpieczenia, Gefion wywnioskowała z tego, że CNP nie jest ubezpieczającym, ubezpieczonym ani uposażonym z tytułu ubezpieczenia w rozumieniu art. 11 ust. 1 lit. b) rozporządzenia nr 1215/2012, a zatem nie ma możliwości wytoczenia powództwa w sprawach dotyczących ubezpieczeń przed sądem państwa członkowskiego innego niż to, w którym ma siedzibę ubezpieczyciel. Gefion powołał się ponadto na wyrok z dnia 31 stycznia 2018 r., Hofsoe (C‑106/17), aby stwierdzić, że ze względu na funkcję ochronną art. 13 ust. 2 rozporządzenia nr 1215/2012 osoba wykonująca działalność zawodową w zakresie dochodzenia roszczeń odszkodowawczych od ubezpieczycieli, w charakterze cesjonariusza umownego owych roszczeń, nie może korzystać ze szczególnej ochrony, jaką stanowi możliwość odwołania się do przepisów jurysdykcji szczególnej przewidzianych w sekcji 3 rozdziału II tego rozporządzenia.

Wobec powyższego, sąd pytający postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z pytaniami prejudycjalnymi.

• Sekcja 3 rozdziału II rozporządzenia nr 1215/2012 reguluje jurysdykcję w sposób autonomiczny w sprawach dotyczących ubezpieczeń tak, że oprócz podstaw jurysdykcji przewidzianych w samej sekcji 3 są wyłączone w tej dziedzinie podstawy jurysdykcji inne niż te, do których wyraźnie odsyła art. 10 tego rozporządzenia, czyli podstawy jurysdykcji określone w art. 6 i art. 7 pkt5 wspomnianego rozporządzenia.  Zatem w zakresie, w jakim art. 10 rozporządzenia nr 1215/2012 nie odsyła do art. 7 pkt 2 tego rozporządzenia, ten ostatni przepis nie może mieć zastosowania, gdy spór, jeżeli chodzi o jurysdykcję, jest objęty zakresem stosowania sekcji 3 rozdziału II tego rozporządzenia. (nb. 34-35)
• Zgodnie z art. 13 ust. 2 rozporządzenia nr 1215/2012, jego art. 10-12 mają zastosowanie do powództw wytoczonych przez poszkodowanego bezpośrednio przeciwko ubezpieczycielowi, jeżeli takie bezpośrednie powództwo jest dopuszczalne. Dokonane w ten sposób odesłanie do art. 13 ust. 2 tego rozporządzenia ma na celu dodanie do wykazu powodów, o którym mowa w art. 11 ust. 1 lit. b) tego rozporządzenia osób, które poniosły szkodę. przy czym krąg tych osób nie jest ograniczony do osób, które poniosły szkodę bezpośrednio. (nb. 37-38)
• O ile cesjonariusz praw poszkodowanego, który sam może zostać uznany za słabszą stronę, powinien mieć możliwość skorzystania ze szczególnych przepisów jurysdykcyjnych określonych w art. 11 ust. 1 lit. b) rozporządzenia nr 1215/2012 w związku z jego art. 13 ust. 2, o tyle żadna szczególna ochrona nie jest uzasadniona w stosunkach między profesjonalnymi uczestnikami obrotu w sektorze ubezpieczeń, spośród których żadnego nie można uznać za znajdującego się w słabszej pozycji w stosunku do drugiego. (nb. 40)
• W przypadku gdy sekcja 3 rozdziału II rozporządzenia nr 1215/2012 nie ma zastosowania do roszczenia ze względu na brak występowania strony słabszej w stosunku do drugiej strony, roszczenie to może być objęte zakresem przepisów sekcji 2 tego rozdziału, a w szczególności art. 7 pkt2 lub art. 7 pkt 5 tego rozporządzenia, nawet w wypadku sporu w dziedzinie ubezpieczeń, o ile spełnione są ustanowione w tychże przepisach przesłanki ich stosowania. (nb. 46)
• Dwa kryteria umożliwiają ustalenie, czy spór dotyczy działalności filii, agencji lub innego oddziału w rozumieniu art. 7 pkt5 rozporządzenia nr 1215/2012. Po pierwsze, pojęcia „filii”, „agencji” oraz „innego oddziału” w rozumieniu tego przepisu zakładają istnienie ośrodka działalności sprawiającego wrażenie trwałości, jako przedłużenie głównego przedsiębiorstwa. Ośrodek ten musi posiadać kierownictwo oraz być wyposażony materialnie w sposób umożliwiający prowadzenie interesów z osobami trzecimi, tak by nie musiały one zwracać się bezpośrednio do głównego przedsiębiorstwa. Po drugie, spór powinien dotyczyć albo działań związanych z działalnością filii, albo zobowiązań podjętych przez nią w imieniu przedsiębiorstwa głównego, jeżeli mają one zostać wykonane w państwie położenia tej filii. (nb. 51-52)
• Art. 7 pkt 5 rozporządzenia nr 1215/2012 należy interpretować w sposób autonomiczny, w ramach systematyki oraz celów tego przepisu i zgodnie ze szczególnymi kryteriami wypracowanymi w orzecznictwie w odniesieniu do tego przepisu. (nb. 60)

Manuela Camposa Sáncheza-Bordony

https://curia.europa.eu/orzg_C-913/19…

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1215/2012 z dnia 12 grudnia 2012 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych (Dz.U. 2012, L 351, s. 1)

https://eur-lex.europa.eu/rozporządzenie nr 1215/2012…

Art. 4 ust. 1

Art. 5 ust. 1

Art. 7

Art. 10

Art. 11 ust. 1

Art. 12

Art. 13 ust. 1 i 2

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/138/WE z dnia 25 listopada 2009 r. w sprawie podejmowania i prowadzenia działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (Wypłacalność II) (Dz.U. 2009, L 335, s. 1)

https://eur-lex.europa.eu/dyrektywa 2009/138…

Art. 145 ust. 1

Art. 151

Art. 152

Prawo polskie:

Zgodnie z art. 1099 Kodeksu postępowania cywilnego brak jurysdykcji krajowej sąd bierze pod rozwagę z urzędu w każdym stanie sprawy, a w razie stwierdzenia braku jurysdykcji krajowej odrzuca pozew. Brak jurysdykcji krajowej stanowi przyczynę nieważności postępowania.

https://curia.europa.eu/C-913/19…