TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI UNII EUROPEJSKIEJ

Comune di Gesturi
C-670/18

WYROK TSUE
z dnia 02-04-2020 r.
EU:C:2020:272
przedmiot:

Pytanie prejudycjalne dot. wykładni art. 1 i 2 dyrektywy Rady 2000/78/WE z dnia 27 listopada 2000 r. ustanawiającej ogólne warunki ramowe równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy (Dz.U. 2000, L 303, s. 16, dalej jako „dyrektywa 2000/78”), złożony przez Tribunale amministrativo regionale per la Sardegna (regionalny sąd administracyjny dla Sardynii, Włochy).

rostrzygnięcie:

Czy dyrektywę 2000/78 należy interpretować w ten sposób, że stoi ona na przeszkodzie uregulowaniu krajowemu, które zakazuje podmiotom administracji publicznej powierzania osobom emerytowanym zadań związanych z badaniem i doradztwem?

Dyrektywę Rady 2000/78/WE z dnia 27 listopada 2000 r. ustanawiającą ogólne warunki ramowe równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy, a w szczególności jej art. 2 ust. 2, art. 3 ust. 1 i art. 6 ust. 1, należy interpretować w ten sposób, że nie stoi ona na przeszkodzie uregulowaniu krajowemu, które zakazuje podmiotom administracji publicznej powierzania zadań związanych z badaniem i doradztwem osobom emerytowanym, w zakresie, w jakim, po pierwsze, uregulowanie to zmierza do zgodnego z prawem celu polityki zatrudnienia i rynku pracy, a po drugie, wdrożone środki służące realizacji tego celu są właściwe i konieczne. Do sądu odsyłającego należy sprawdzenie, czy tak jest rzeczywiście w sprawie w postępowaniu głównym.

stan faktyczny:

W 2017 r. gmina Gesturi opublikowała zaproszenie do zgłaszania kandydatur dla celów powierzenia zadania związanego z badaniem i doradztwem w odniesieniu do gminnego centrum recyklingu. Wspomniane zaproszenie zawierało klauzulę wymagającą od kandydatów spełnienia następujących warunków: „Dyplom ukończenia studiów wyższych w dziedzinie medycyny i chirurgii – Specjalizacja w zakresie higieny – Udokumentowane, co najmniej pięcioletnie doświadczenie na stanowisku kierowniczym w Servizio Sanitario Nazionale (krajowej służbie zdrowia, Włochy) – Osoba zainteresowana nie może być emerytowanym pracownikiem sektora prywatnego lub publicznego”. Mimo, że skarżący w postępowaniu głównym CO spełniał wszystkie wymagania zawodowe wskazane we wspomnianym zaproszeniu, nie zezwolono mu na udział postępowaniu ze względu na okoliczność, że jest on emerytem sektora publicznego. CO wniósł skargę na rozpatrywane w postępowaniu głównym zaproszenie do zgłaszania kandydatur do Tribunale amministrativo regionale per la Sardegna (regionalnego sądu administracyjnego dla Sardynii, Włochy) podnosząc, że art. 5 ust. 9 dekretu z mocą ustawy nr 95/2012, który zakazuje podmiotom administracji publicznej powierzania zadań związanych z badaniem i doradztwem emerytom sektora prywatnego i publicznego, jest sprzeczny z dyrektywą 2000/78 oraz narusza art. 21 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej. W tych okolicznościach Tribunale amministrativo regionale per la Sardegna postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z pytaniem prejudycjalnym.

główne tezy:
  • Uregulowanie krajowe, które zakazuje osobom emerytowanym udziału w zaproszeniach do zgłaszania kandydatur dla celów powierzenia przez podmioty administracji publicznej zadań związanych z badaniem i doradztwem, należy uznać za podporządkowujące te osoby traktowaniu mniej przychylnemu niż traktowanie zastrzeżone dla wszystkich osób, które nadal wykonują działalność zawodową. W konsekwencji takie uregulowanie ustanawia dyskryminację pośrednią ze względu na wiek danej osoby. (nb 27 i nb 28)
  • Jednoczesne powoływanie większej liczby celów uzasadniających odmienne traktowanie, które albo są ze sobą powiązane, albo uszeregowane według ważności, nie stanowi przeszkody dla istnienia celu zgodnego z przepisami w rozumieniu art. 6 ust. 1 dyrektywy 2000/78. (nb 33)
  • O ile względy natury budżetowej mogą występować u podstawy wyboru polityki społecznej państwa członkowskiego i wpływać na charakter lub zakres środków ochrony zatrudnienia, które państwo to pragnie przyjąć, o tyle nie mogą one jednakże stanowić same w sobie celu, do którego osiągnięcia zmierza ta polityka. (nb 34)
  • Wspieranie zatrudnienia bez wątpienia stanowi zgodny z prawem cel prowadzonej przez państwa członkowskie polityki społecznej i zatrudnienia, w szczególności gdy chodzi o zwiększenie szans określonych kategorii pracowników na włączenie się do aktywnego życia, a zwłaszcza o ułatwienie osobom młodym dostępu do wykonywania danego zawodu. (nb 37)
  • Zakaz dyskryminacji ze względu na wiek należy interpretować w świetle prawa do wykonywania pracy, uznanego w art. 15 ust. 1 karty praw podstawowych. Z tego wynika, że szczególną uwagę należy poświęcić udziałowi starszych pracowników w życiu zawodowym i tym samym w życiu gospodarczym, kulturalnym i społecznym. Kontynuowanie przez te osoby życia zawodowego sprzyja w szczególności zróżnicowaniu zatrudnienia. Interes, który reprezentuje kontynuowanie przez te osoby życia zawodowego, należy jednak brać pod uwagę przy jednoczesnym uwzględnieniu innych, ewentualnie rozbieżnych z nim interesów. (44)
  • Możliwe jest, że cel polegający ogólnie na zapewnieniu odmłodzenia zatrudnionej populacji czynnej zawodowo nie wykracza poza to, co konieczne, ponieważ można rozsądnie przyjąć wyłączenie zatrudniania lub rekrutacji osób emerytowanych, które zakończyły życie zawodowe i które pobierają emeryturę, w celu wspierania pełnego zatrudniania populacji czynnej zawodowo lub ułatwienia najmłodszym osobom dostępu do rynku pracy. (nb 46)
  • Nie jest pewne, czy środek polegający na zakazywaniu osobom emerytowanym udziału w zgłaszaniu kandydatur dla celów powierzenia zadań związanych z badaniem i doradztwem, rzeczywiście pozwala na zwiększenie szans najmłodszych osób na włączenie do aktywnego życia. Skoro wykonywanie zadań związanych z badaniem i doradztwem może okazać się delikatne i złożone, osoba starsza jest prawdopodobnie lepiej przygotowana, przy uwzględnieniu zdobytego przez nią doświadczenia, do wypełnienia powierzonego jej zadania. (nb 47)
opinia rzecznika generalnego:

Brak

powiązane sprawy:

  • Wyrok z dnia 11 czerwca 2015 , Berlington Hungary iin., C‑98/14, EU:C:2015:386
  • Wyrok z dnia 18 czerwca 2009 r., Hütter, C‑88/08, EU:C:2009:381
  • Wyrok z dnia 21 lipca 2011 , Fuchs iKöhler, C‑159/10 i C‑160/10, EU:C:2011:508
  • Wyrok z dnia 20 czerwca 2013 , Giersch iin, C‑20/12, EU:C:2013:411
  • Wyrok z dnia 16 października 2007 , Palacios de la Villa, C‑411/05, EU:C:2007:604

akty prawne:

Dyrektywa Rady 2000/78/WE z dnia 27 listopada 2000 r. ustanawiająca ogólne warunki ramowe równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy (Dz.U. 2000, L 303, s. 16)

https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32000L0078&from=EN

Art. 2 ust. 1 i 2

„1. Do celów niniejszej dyrektywy »zasada równego traktowania« oznacza brak jakichkolwiek form bezpośredniej lub pośredniej dyskryminacji z przyczyn określonych w art. 1.
Do celów ust. 1:
a) dyskryminacja bezpośrednia występuje w przypadku, gdy osobę traktuje się mniej przychylnie, niż traktuje się, traktowano lub traktowano by inną osobę w porównywalnej sytuacji, z jakiejkolwiek przyczyny wymienionej w art. 1;
b)  dyskryminacja pośrednia występuje w przypadku, gdy przepis, kryterium lub pozornie neutralna praktyka może doprowadzić do szczególnej niekorzystnej sytuacji dla osób danej religii lub przekonań, niepełnosprawności, wieku lub orientacji seksualnej, w stosunku do innych osób, chyba że:
(i)  taki przepis, kryterium lub praktyka jest obiektywnie uzasadniona zgodnym z prawem celem, a środki mające służyć osiągnięciu tego celu są właściwe i konieczne.(…)”

Art. 3

„1. W granicach kompetencji [Unii Europejskiej] niniejszą dyrektywę stosuje się do wszystkich osób, zarówno sektora publicznego, jak i prywatnego, włącznie z instytucjami publicznymi, w odniesieniu do:
a) warunków dostępu do zatrudnienia, do prowadzenia działalności na własny rachunek oraz uprawiania zawodu, włączając również kryteria selekcji i warunków rekrutacji, niezależnie od rodzaju działalności i na wszystkich szczeblach hierarchii zawodowej, również w odniesieniu do awansu zawodowego; (…)
c)    warunków zatrudnienia i pracy, łącznie z warunkami zwalniania i wynagradzania (…)”

Art. 4

„Niezależnie od przepisów art. 2 ust. 1 i2, państwa członkowskie mogą uznać, że odmienne traktowanie ze względu na cechy związane z jedną z przyczyn wymienionych w art. 1 nie stanowi dyskryminacji w przypadku, gdy ze względu na rodzaj działalności zawodowej lub warunki jej wykonywania dane cechy są istotnym i determinującym wymogiem zawodowym, pod warunkiem że cel jest zgodny z prawem, a wymóg jest proporcjonalny”.

Art. 6

„Niezależnie od przepisów art. 2 ust. 2, państwa członkowskie mogą uznać, że odmienne traktowanie ze względu na wiek nie stanowi dyskryminacji, jeżeli w ramach prawa krajowego zostanie to obiektywnie i racjonalnie uzasadnione zgodnym z przepisami celem, w szczególności celami polityki zatrudnienia, rynku pracy i kształcenia zawodowego, i jeżeli środki mające służyć realizacji tego celu są właściwe i konieczne.

Takie odmienne traktowanie może polegać między innymi na:
a) wprowadzeniu specjalnych warunków dostępu do zatrudnienia i kształcenia zawodowego, zatrudnienia i pracy, włącznie z warunkami zwalniania i wynagradzania, dla ludzi młodych, pracowników starszych i osób mających na utrzymaniu inne osoby, w celu wspierania ich integracji zawodowej lub zapewnienia im ochrony;
b) określeniu warunków dolnej granicy wieku, doświadczenia zawodowego lub stażu pracy wymaganych do zatrudnienia lub niektórych korzyści związanych z zatrudnieniem;
c) określenia górnej granicy wieku przy rekrutacji, z uwzględnieniem wykształcenia wymaganego na danym stanowisku lub potrzeby racjonalnego okresu zatrudnienia przed przejściem na emeryturę”.

Artykuł 5 ust. 9 decreto-legge 6 luglio 2012, n. 95, convertito con modificazioni dalla legge 7 agosto 2012, n. 135 [dekretu z mocą ustawy nr 95 z dnia 6 lipca 2012 r., przekształconego w ustawę, ze zmianami, ustawą nr 135 z dnia 7 sierpnia 2012 r. (dodatek zwyczajny do GURI nr 156 z dnia 6 lipca 2012 r.)], w brzmieniu zmienionym przez art. 6 decreto-legge 24 guigno 2014, n. 90, convertito dalla legge 11 agosto 2014, n. 114 [dekretu z mocą ustawy nr 90 z dnia 24 czerwca 2014 r., przekształconego w ustawę ustawą nr 114 z dnia 11 sierpnia 2014 r. (dodatek zwykły do GURI nr 190 z dnia 18 sierpnia 2014 r.)] (zwanego dalej „dekretem z mocą ustawy nr 95/2012”),

słowa kluczowe:

pytanie prejudycjalne; zasada równości traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy; dyskryminacja pośrednia; Dyrektywa 2000/78/WE; warunki udziału; wyłączenie emerytów sektora publicznego lub prywatnego; zakaz dyskryminacji ze względu na wiek; publiczne zaproszenie do zgłaszania kandydatur

autor omówienia:

Aleksandra Piela