Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym (art. 267 TFUE), dotyczy wykładni art. 56 i 57 TFUE oraz dyrektywy 96/71/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 grudnia 1996 r. dotyczącej delegowania pracowników w ramach świadczenia usług (dalej: „dyrektywa 96/71”), w szczególności art. 1 ust. 3 lit. a) tej dyrektywy. Wniosek został złożony przez Verwaltungsgerichtshof (Trybunał administracyjny w Austrii).

Czy art. 1 ust. 3 lit. a) dyrektywy 96/71 należy interpretować w ten sposób, że obejmuje on świadczenie – w ramach umowy zawartej pomiędzy przedsiębiorstwem mającym siedzibę w jednym państwie członkowskim a przedsiębiorstwem mającym siedzibę w innym państwie członkowskim, związanym umową z przewoźnikiem kolejowym mającym siedzibę w tym samym państwie członkowskim – serwisu w wagonach, usług sprzątania lub usług polegających na zapewnianiu pasażerom posiłków i napojów przez pracowników najemnych pierwszego przedsiębiorstwa lub przez pracowników oddanych mu do dyspozycji przez przedsiębiorstwo również mające siedzibę w tym pierwszym państwie członkowskim, w pociągach międzynarodowych, które przejeżdżają przez terytorium drugiego państwa członkowskiego, w przypadku gdy ci pracownicy wykonują znaczącą część pracy związanej z tymi usługami na terytorium pierwszego państwa członkowskiego, gdzie rozpoczynają lub kończą służbę?

Artykuł 1 ust. 3 lit. a) dyrektywy 96/71/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 grudnia 1996 r. dotyczącej delegowania pracowników w ramach świadczenia usług należy interpretować w ten sposób, że nie obejmuje on świadczenia – w ramach umowy zawartej pomiędzy przedsiębiorstwem mającym siedzibę w jednym państwie członkowskim a przedsiębiorstwem mającym siedzibę w innym państwie członkowskim, związanym umową z przewoźnikiem kolejowym mającym siedzibę w tym samym państwie członkowskim – serwisu w wagonach, usług sprzątania lub usług polegających na zapewnianiu pasażerom posiłków i napojów przez pracowników najemnych pierwszego przedsiębiorstwa lub przez pracowników, oddanych mu do dyspozycji przez przedsiębiorstwo również mające siedzibę w tym pierwszym państwie członkowskim, w pociągach międzynarodowych, które przejeżdżają przez terytorium drugiego państwa członkowskiego, w przypadku gdy ci pracownicy wykonują znaczącą część pracy związanej z tymi usługami na terytorium pierwszego państwa członkowskiego, gdzie rozpoczynają lub kończą służbę.

Spółka Henry am Zug Hungary Kft. (zwana dalej „spółką Henry am Zug”) z siedzibą w Budapeszcie (Węgry) w latach 2012–2016 delegowała pracowników – obywateli węgierskich, którzy zostali jej w większości wypadków postawieni do dyspozycji przez inne węgierskie przedsiębiorstwo – do pracy na terytorium Austrii (do wykonywania serwisu w wagonach – przygotowywania i sprzedaży posiłków i napojów) w pociągach Österreichische Bundesbahnen (austriackich kolei federalnych, zwanych dalej „ÖBB”).

Michael Dobersberger jako członek zarządu spółki został uznany winnym tego, że w dniu 28 stycznia 2016 r., jak okazało się podczas kontroli na dworcu głównym w Wiedniu (Austria), spółka Henry am Zug, działająca jako pracodawca w rozumieniu § 7b ustawy z dnia 9 lipca 1993 r. w sprawie dostosowania ustawodawstwa w dziedzinie umów o pracę (dalej: „AVRAG”), niezgodnie z tym przepisem nie dokonała zgłoszenia zatrudnienia delegowanych pracowników do właściwego organu austriackiego w ciągu tygodnia od ich przyjęcia do pracy w Austrii. Co więcej, w miejscu wykonywania pracy na terytorium Austrii nie zapewniono możliwości zapoznawania się z dokumentami dotyczącymi zgłoszenia pracowników do ubezpieczenia społecznego oraz w powyższym miejscu wykonywania pracy nie zapewniono możliwości zapoznawania się, w języku niemieckim, z umową o pracę, dowodami zapłaty wynagrodzenia i dokumentami dotyczącymi zaszeregowania pracowników.

Zlecenie wykonania powyższych usług zostało udzielone przez ÖBB spółce D. GmbH (z siedzibą w Austrii), która poprzez łańcuch podwykonawców (za pośrednictwem innej spółki z siedzibą w Austrii) udzieliła zlecenia spółce Henry am Zug. Ta ostatnia wykonała usługi za pomocą węgierskich pracowników w pociągach ÖBB jadących do Salzburga oraz Monachium, dla których stacją początkową lub końcową za każdym razem był Budapeszt i które zatrzymywały się na dworcu głównym w Wiedniu.

• Swoboda przepływu usług w branży przewozowej nie podlega art. 56 TFUE, który dotyczy swobody świadczenia usług w ogólności, ale podlega przepisowi szczególnemu zawartemu w art. 58 ust. 1 TFUE. (24)
• Z art. 1 ust. 3 lit. a) dyrektywy 96/71 wynika, że dyrektywa ta ma zastosowanie w szczególności do sytuacji, w której przedsiębiorstwo mające siedzibę w państwie członkowskim deleguje pracowników w celu transgranicznego świadczenia usług, w jego imieniu i pod jego kierownictwem, na terytorium innego państwa członkowskiego, na podstawie umowy zawartej między przedsiębiorstwem wysyłającym a odbiorcą usług działającym w tym ostatnim państwie członkowskim, pod warunkiem istnienia stosunku pracy między tym przedsiębiorstwem, o ile istnieje stosunek pracy pomiędzy tym przedsiębiorstwem a pracownikiem w ciągu okresu delegowania. (29)
• Pracownicy, będący przedmiotem postępowania głównego, wykonujący znaczną część swojej pracy w państwie członkowskim, w którym ma siedzibę przedsiębiorstwo, które powierzyło im świadczenie usług w pociągach międzynarodowych, to znaczy wszystkie zadania związane z tą pracą, z wyjątkiem serwisu w wagonach wykonywanego podczas podróży pociągami, i którzy rozpoczynają lub kończą swą służbę w tym państwie członkowskim, nie mają wystarczającego związku z terytorium państwa członkowskiego lub państw członkowskich, przez które przejeżdżają te pociągi, tak aby można było ich uznać za „delegowanych” w rozumieniu dyrektywy 96/71. Co więcej, nie ma w tym względzie znaczenia okoliczność, że świadczenie przedmiotowych usług jest objęte umową zawartą między tym przedsiębiorstwem a przedsiębiorstwem mającym siedzibę w tym samym państwie członkowskim co przewoźnik kolejowy i które zawarło z tymże przewoźnikiem umowę, ani to że przedsiębiorstwo oferujące usługi powierza to świadczenie usług nie swoim własnym pracownikom, lecz pracownikom udostępnionym mu przez przedsiębiorstwo mające siedzibę w tym samym co ono państwie członkowskim. (33-34)

Macieja Szpunara

http://curia.europa.eu/orzg_C-16/18…

Traktat o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz. U. UE 2016 C 202, s. 1)

https://eur-lex.europa.eu/TFUE…

Art. 56

Art. 57

Dyrektywa 96/71/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 grudnia 1996 r. dotycząca delegowania pracowników w ramach świadczenia usług (Dz.U. 1997, L 18, s. 1)

https://eur-lex.europa.eu/dyrektywa96/71…

Art. 1

Art. 2

Art. 3

Arbeitsvertragsrechts-Anpassungsgesetz (ustawa w sprawie dostosowania prawa stosowanego do umów o pracę)

§ 7b

Działania skierowane przeciwko pracodawcom zagranicznym mającym siedzibę w państwie członkowskim Unii lub w państwie członkowskim Europejskiego Obszaru Gospodarczego:

1. Pracownik delegowany do pracy w Austrii przez pracodawcę, który ma swoją siedzibę w państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w państwie członkowskim Europejskiego Obszaru Gospodarczego innym niż Austria, ma automatycznie prawo, w okresie delegowania i bez uszczerbku dla przepisów ustawowych i wykonawczych mających zastosowanie do stosunku pracy, do:

1) co najmniej ustawowego wynagrodzenia, ustalonego w drodze rozporządzenia lub układu zbiorowego, które w miejscu pracy musi być wypłacane porównywalnym pracownikom przez porównywalnych pracodawców

[…].

Osobę mającą siedzibę w państwie członkowskim Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego innym niż Austria, w zakresie ust. 3–5 i 8, [a także] § 7d ust. 1, […] uznaje się za pracodawcę w odniesieniu do pracowników pozostawionych do jej dyspozycji, którzy są delegowani do Austrii w celu wykonywania pracy.

[…].

3. Pracodawcy w rozumieniu ust. 1 są zobowiązani do zgłoszenia, co najmniej tydzień przed rozpoczęciem danej pracy, faktu korzystania z pracowników delegowanych do pracy w Austrii do centralnego urzędu koordynacji ds. kontroli nielegalnego zatrudnienia […].

4. Zgłoszenie, o którym mowa w ust. 3, dokonywane jest oddzielnie dla każdego oddelegowania i zawiera następujące informacje:

1) nazwa, adres i licencja zawodowa lub cel działalności pracodawcy w rozumieniu ust. 1 […],

6) całkowity okres objęty oddelegowaniem, jak również datę rozpoczęcia i przewidywany okres zatrudnienia różnych pracowników w Austrii, normalny czas pracy i warunki miejsca pracy uzgodnione dla różnych pracowników,

7) wysokość wynagrodzenia należnego poszczególnym pracownikom na mocy austriackich przepisów oraz datę rozpoczęcia stosunku pracy z pracodawcą,

8) miejsce (dokładny adres) zatrudnienia w Austrii (również inne miejsca interwencji w Austrii),

9) rodzaj działalności i korzystania z pracownika, z uwzględnieniem odpowiedniej austriackiej umowy zbiorowej,

[…]

5. Gdy nie istnieje obowiązek przystąpienia pracowników delegowanych do systemu zabezpieczenia społecznego w Austrii, pracodawcy w rozumieniu ust. 1 są zobowiązani do przechowywania dostępnych dokumentów dotyczących zgłoszenia pracownika do zabezpieczenia społecznego [dokument dotyczący zabezpieczenia społecznego E 101 zgodnie z rozporządzeniem Rady (EWG) nr 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971 r. w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych i ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie (Dz.U. 1971, L 149, s. 2), dokument dotyczący zabezpieczenia społecznego A1 zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 883/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz.U. 2004, L 166, s. 1)], jak również kopii zgłoszenia o oddelegowaniu, o którym mowa w ust. 3 i 4 w miejscu wykonywania pracy (lub interwencji) na terytorium kraju, lub do bezpośredniego udostępnienia ich w formie elektronicznej służbom organu odpowiedzialnego za pobieranie składek […]”.

http://curia.europa.eu/C-16/18…