Wniosek o wydanie, na podstawie art. 267 TFUE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczący wykładni art. 14 pkt 2 lit. b) rozporządzenia Rady (EWG) nr 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971 r. w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek i do członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie, w wersji zmienionej i uaktualnionej rozporządzeniem Rady (WE) nr 118/97 z dnia 2 grudnia 1996 r., zmienionym rozporządzeniem Rady (WE) nr 1606/98 z dnia 29 czerwca 1998 r. (dalej: „rozporządzenie nr 1408/71”), złożony przez Sąd Najwyższy (Polska)

Czy art. 14 pkt 2 rozporządzenia nr 1408/71 należy interpretować w ten sposób, że przepis ten obejmuje swym zakresem stosowania sytuację osoby, która w ramach jednej i tej samej umowy o pracę zawartej z jednym i tym samym pracodawcą, przewidującej wykonywanie działalności zawodowej w kilku państwach członkowskich, podczas kilku kolejnych miesięcy pracuje wyłącznie na terytorium każdego z tych państw członkowskich?

Artykuł 14 pkt 2 rozporządzenia Rady (EWG) nr 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971 r. w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek i do członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie, w wersji zmienionej i uaktualnionej rozporządzeniem Rady (WE) nr 118/97 z dnia 2 grudnia 1996 r., zmienionym rozporządzeniem Rady (WE) nr 1606/98 z dnia 29 czerwca 1998 r., należy interpretować w ten sposób, że przepis ten nie obejmuje swym zakresem stosowania sytuacji osoby, która w ramach jednej i tej samej umowy o pracę zawartej z jednym i tym samym pracodawcą, przewidującej wykonywanie działalności zawodowej w kilku państwach członkowskich, podczas kilku kolejnych miesięcy pracuje wyłącznie na terytorium każdego z tych państw członkowskich, jeżeli długość nieprzerwanych okresów pracy wykonywanej w każdym z tych państw członkowskich przekracza 12 miesięcy, czego ustalenie należy do sądu pytającego.

Obywatel polski został zatrudniony w spółce Format, mającej siedzibę w Polsce, na podstawie umowy o pracę na czas określony. W trakcie okresu obowiązywania tej umowy pracownik pracował we Francji oraz Zjednoczonym Królestwie.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie odmówił wydania zainteresowanemu zaświadczenia potwierdzającego, że w okresie obowiązywania umowy podlegał on polskiemu systemowi zabezpieczenia społecznego z tytułu pracy świadczonej na rzecz spółki Format. Urząd zaznaczył, że pracownik podlega przepisowi art. 13 ust. 2 lit. a rozporządzenia nr 1408/71, który stanowi, że w zakresie zabezpieczenia społecznego pracownik najemny zatrudniony na terytorium jednego państwa członkowskiego podlega ustawodawstwu tego państwa, nawet jeżeli zamieszkuje na terytorium innego państwa członkowskiego lub jeżeli przedsiębiorstwo lub pracodawca, który go zatrudnia, ma swoją zarejestrowaną siedzibę lub miejsce prowadzenia działalności na terytorium innego państwa członkowskiego.

Tymczasem spółka jak i pracownik podnoszą, że pracownik podlega przepisowi z art. 14 pkt 2 lit. b) rozporządzenia nr 1408/71, który stanowi, że osoba zwykle zatrudniona na terytorium dwóch lub więcej państw członkowskich podlega ustawodawstwu państwa członkowskiego, na którego terytorium przedsiębiorstwo lub pracodawca, który ją zatrudnia, ma zarejestrowaną siedzibę lub miejsce prowadzenia działalności, jeżeli nie zamieszkuje na terytorium jednego z państw członkowskich, gdzie wykonuje swoją działalność.

Spółka Format jak i sam pracownik zaskarżyli decyzję do Sądu Okręgowego, który oddalił odwołanie. Oddalona została również apelacja. Spółka Format wniosła od wyroku kasację do sądu pytającego.

Sąd Najwyższy wskazuje na wątpliwości w interpretacji art. 14 pkt 2 rozporządzenia nr 1408/71. Sąd ten zastanawia się, czy pracownik w postępowaniu głównym może być uznany za „osobę zwykle zatrudnioną na terytorium dwóch lub więcej państw członkowskich”, a tym samym podlegać art. 14 pkt  2 lit. b) rozporządzenia nr 1408/71, w sytuacji, gdy pracował on kolejno w dwóch różnych krajach jednocześnie jednej i w ramach tej samej umowy o pracę zawartej z jednym i tym samym pracodawcą.

• Aby ustalić, czy dana osoba wykonuje zwykle pracę najemną na terytorium dwóch lub więcej państw członkowskich, czy też przeciwnie, wykonuje pracę na terytorium kilku państw członkowskich jedynie okazjonalnie, należy w szczególności uwzględnić długość okresów działalności i charakter pracy, określone w dokumentach umownych oraz w danym wypadku rzeczywisty charakter wykonywania tej działalności, co obejmuje między innymi ustalenie sposobu wykonywania w praktyce umów o pracę zawartych między pracodawcą a pracownikiem w przeszłości, okoliczności zawarcia owych umów oraz, ogólnie rzecz ujmując, charakterystykę i zasady prowadzenia działalności przez dane przedsiębiorstwo. (nb. 22)
• Art. 14 pkt 2 rozporządzenia nr 1408/71 nie ustanawia żadnych granic czasowych w odniesieniu do ewentualnie następujących po sobie okresów pracy na terytorium więcej niż jednego państwa członkowskiego. Jednakże, jeżeli wykonywanie pracy najemnej na terytorium tylko jednego państwa członkowskiego stanowi zwykłą sytuację zainteresowanej osoby, osoba ta nie może podlegać zakresowi wspomnianego art. 14 pkt 2. (nb. 26-27)
• Przepisy tytułu II rozporządzenia nr 1408/71, do których zalicza się art. 14 pkt 2, stanowią kompletny i jednolity system norm kolizyjnych, którego celem jest zapewnienie, by pracownicy przemieszczający się w Unii podlegali systemowi zabezpieczenia społecznego tylko jednego państwa członkowskiego po to, aby zapobiec stosowaniu ustawodawstwa więcej niż jednego państwa członkowskiego i uniknąć wynikających z tego komplikacji. (nb. 30)
• Na użytek odstępstwa przewidzianego w art. 14 pkt 1 lit. a) rozporządzenia nr 1408/71 prawodawca Unii w sposób oczywisty przyjął, że tymczasowe i krótkotrwałe oddelegowanie pracownika do innego państwa członkowskiego na okres do 12 miesięcy uzasadnia stosowanie wyjątku od reguły państwa członkowskiego zatrudnienia przewidzianej w art. 13 ust. 2 lit. a) tego rozporządzenia. (nb. 34)
• Tylko przedsiębiorstwo, które zwykle prowadzi znaczącą część swojej działalności na terytorium państwa członkowskiego swojej siedziby, może być beneficjentem korzyści wynikających z przewidzianego odstępstwa w przepisie art. 14 pkt 1 lit. a) rozporządzenia nr 1408/71. (nb. 37)

brak

Rozporządzenie Rady (EWG) nr 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971 r. w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek i do członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie, w wersji zmienionej i uaktualnionej rozporządzeniem Rady (WE) nr 118/97 z dnia 2 grudnia 1996 r. (Dz.U. 1997, L 28, s. 1), zmienionym rozporządzeniem Rady (WE) nr 1606/98 z dnia 29 czerwca 1998 r. (Dz.U. 1998, L 209, s. 1)

https://eur-lex.europa.eu/rozporządzenie nr 1408/71…

Art. 13

1. Z zastrzeżeniem art. 14c i 14f osoby, do których stosuje się niniejsze rozporządzenie, podlegają ustawodawstwu tylko jednego państwa członkowskiego. Ustawodawstwo określa się zgodnie z przepisami niniejszego tytułu.

2. Z zastrzeżeniem przepisów art. 14–17:

a) pracownik najemny zatrudniony na terytorium jednego państwa członkowskiego podlega ustawodawstwu tego państwa, nawet jeżeli zamieszkuje na terytorium innego państwa członkowskiego lub jeżeli przedsiębiorstwo lub pracodawca, który go zatrudnia, ma swoją zarejestrowaną siedzibę lub miejsce prowadzenia działalności na terytorium innego państwa członkowskiego (…).

Art.14

Art. 13 ust. 2 lit. a) stosuje się z uwzględnieniem następujących wyjątków i sytuacji szczególnych:

1) pracownik najemny zatrudniony na terytorium państwa członkowskiego przez przedsiębiorstwo, w którym jest zwykle zatrudniony i przez które został skierowany (delegowany) do wykonywania pracy na terytorium innego państwa członkowskiego, podlega nadal ustawodawstwu pierwszego państwa członkowskiego, pod warunkiem że przewidywany okres wykonywania tej pracy nie przekracza 12 miesięcy i że nie został on skierowany (delegowany) w miejsce innej osoby, której okres skierowania (delegowania) upłynął (…)

2) osoba zwykle zatrudniona na terytorium dwóch lub więcej państw członkowskich podlega ustawodawstwu określonemu w następujący sposób:

a) osoba, która stanowi część personelu drogowego lub latającego, która jest zatrudniona w przedsiębiorstwie wykonującym, na własny lub cudzy rachunek, międzynarodowe przewozy osób i rzeczy koleją, drogą lądową, powietrzną lub wodną śródlądową, mającym swoją zarejestrowaną siedzibę lub miejsce prowadzenia działalności na terytorium państwa członkowskiego, podlega ustawodawstwu tego państwa członkowskiego (…);

b) osoba inna niż określona w lit. a) podlega:

(i) ustawodawstwu państwa członkowskiego, na którego terytorium zamieszkuje, jeżeli wykonuje część swojej działalności na tym terytorium lub jeżeli jest związana z kilkoma przedsiębiorstwami lub z kilkoma pracodawcami mającymi zarejestrowaną siedzibę lub miejsca prowadzenia działalności na terytorium różnych państw członkowskich;

(ii) ustawodawstwu państwa członkowskiego, na którego terytorium przedsiębiorstwo lub pracodawca, który ją zatrudnia, ma zarejestrowaną siedzibę lub miejsce prowadzenia działalności, jeżeli nie zamieszkuje na terytorium jednego z państw członkowskich, gdzie wykonuje swoją działalność (…).

https://curia.europa.eu/C-879/19…