TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI UNII EUROPEJSKIEJ

Friends of the Irish Environment
C-470/19

WYROK TSUE
z dnia 15-04-2021 r.
EU:C:2021:271
przedmiot:

Wniosek o wydanie, na podstawie art. 267 TFUE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczący wykładni art. 2 pkt 2 dyrektywy 2003/4/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2003 r. w sprawie publicznego dostępu do informacji dotyczących środowiska (dalej: „dyrektywa 2003/4”), złożony przez High Court (Wysoki Trybunał, Irlandia)

rostrzygnięcie:

Czy art. 2 pkt 2 akapit drugi zdanie pierwsze dyrektywy 2003/4 należy interpretować w ten sposób, że przyznane w tym przepisie państwom członkowskim uprawnienie do nietraktowania „organów lub instytucji pełniących funkcje o charakterze sądowym” jako „organów władzy publicznej” może być wykonywane tylko w takim zakresie, w jakim dotyczą one informacji zawartych w aktach toczących się postępowań sądowych, z wyłączeniem tych już zakończonych?

Artykuł 2 pkt 2 dyrektywy 2003/4/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2003 r. w sprawie publicznego dostępu do informacji dotyczących środowiska i uchylającej dyrektywę Rady 90/313/EWG należy interpretować w ten sposób, że nie reguluje on kwestii dostępu do informacji o środowisku zawartych w aktach sądowych, ponieważ ani sądy, ani organy lub instytucje pozostające pod ich kontrolą i, co za tym idzie, w ścisłym związku z tymi sądami, nie stanowią „organów władzy publicznej” w rozumieniu tego przepisu i nie wchodzą zatem w zakres zastosowania tej dyrektywy.

stan faktyczny:

Podmiot o nazwie Friends of the Irish Environment zwrócił się na piśmie do Central Office of the High Court (kancelarii głównej Wysokiego Trybunału, Irlandia) z żądaniem kopii pism procesowych, oświadczeń złożonych pod przysięgą, dokumentów i uwag na piśmie złożonych przez wszystkie strony postępowania oraz prawomocnych orzeczeń wydanych w sprawie X&Y przeciwko An Bord Pleanala. Wniosek złożono w zastosowaniu konwencji z Aarhus i dyrektywy 2003/4, transponowanych przez irlandzkie przepisy krajowe.

 

Złożony wniosek został oddalony, gdyż, zdaniem kancelarii, przepisy irlandzkie nie obejmowały postępowań sądowych ani dokumentów przedstawionych w takich postępowaniach. Po powtórnym oddaleniu wniosku, skarżąca wniosła skargę do komisarza ds. informacji o środowisku.

 

Komisarz ds. informacji o środowisku oddalił skargę, wskazując, że służba sądowa posiada akta będące przedmiotem wniosku jako organ pełniący w imieniu wymiaru sprawiedliwości funkcje o charakterze sądowym. Uznał również, że w ramach wykonywania takich funkcji służba sądowa nie działa jako „organ władzy publicznej” w rozumieniu przepisów irlandzkich.

 

Wnioskodawca zaskarżył to rozstrzygnięcie do Wysokiego Trybunału, podnosząc, że odstępstwo przyznane organom lub instytucjom pełniącym „funkcje o charakterze sądowym”, przewidziane w art. 2 pkt 2 dyrektywy 2003/4 i transponowane w przepisach irlandzkich, nie obejmuje swoim zakresem zastosowania akt sądowych dotyczących spraw zakończonych.

 

Wątpliwości co do wykładni art. 2 pkt 2 dyrektywy 2003/4 poskutkowały skierowaniem pytania do TSUE.

główne tezy:
  • Tylko podmioty stanowiące „organy władzy publicznej” w rozumieniu art. 2 pkt 2 dyrektywy 2003/4 są objęte zakresem stosowania tej dyrektywy. (nb. 25)
  • Prawo dostępu zagwarantowane dyrektywą 2003/4 występuje wyłącznie wtedy, gdy żądane informacje objęte są przewidzianymi w tej dyrektywie wymogami dotyczącymi publicznego dostępu, co zakłada w szczególności, że stanowią one „informacje o środowisku” w rozumieniu tej dyrektywy, co powinien zweryfikować sąd pytający w odniesieniu do zawisłego przed nim sporu. (nb. 28)
  • Treści przepisu prawa Unii, który nie zawiera wyraźnego odesłania do prawa państw członkowskich w celu określenia jego znaczenia i zakresu, należy zwykle nadawać w całej Unii Europejskiej autonomiczną i jednolitą wykładnię, dokonaną z uwzględnieniem kontekstu tego przepisu i celu danego uregulowania. (nb. 29)
  • Z całokształtu regulacji zawartej w art. 2 pkt 2 dyrektywy 2003/4 wynika, że dana państwom członkowskim możliwość wyłączenia z zakresu pojęcia „organu władzy publicznej” organów lub instytucji „pełniących funkcje o charakterze sądowym”, która powinna być przedmiotem wykładni funkcjonalnej, może dotyczyć jedynie tych organów lub instytucji, które odpowiadają instytucjonalnej definicji pojęcia „organu władzy publicznej” zawartej w dyrektywie. Zgodność z tą definicją stanowi bowiem warunek wstępny niezbędny do skorzystania z możliwości wprowadzenia odstępstwa, przewidzianej w art. 2 pkt 2 akapit drugi zdanie pierwsze dyrektywy 2003/4. Zarówno z samej konwencji z Aarhus, jak i z dyrektywy 2003/4, której zadaniem jest wdrożenie tej konwencji do prawa Unii, wynika, że mówiąc o „organach władzy publicznej”, ich autorzy mieli na myśli nie organy władzy sądowniczej, a w szczególności sądy, lecz jedynie organy administracyjne, gdyż normalnie to one – w ramach wykonywania swoich zadań – posiadają w państwach informacje o środowisku. (nb. 33-34)
  • O ile realizacja celów dyrektywy 2003/4 wiąże się z tym, że organy administracyjne udzielają społeczeństwu dostępu do posiadanych przez nie informacji o środowisku, aby przedstawić podejmowane w tym zakresie decyzje i umożliwić uczestnictwo obywateli w procesie decyzyjnym, o tyle inaczej jest w przypadku pism procesowych i innych dokumentów znajdujących się w aktach postępowań sądowych w sprawach dotyczących środowiska, gdyż prawodawca Unii nie zamierzał wspierać informowania społeczeństwa w dziedzinie sądowniczej, jak również zwiększać jego udziału w podejmowaniu rozstrzygnięć w tej dziedzinie. Prawodawca Unii wziął bowiem pod uwagę różnorodność istniejących w państwach członkowskich przepisów dotyczących dostępu obywateli do informacji zawartych w aktach sądowych, i możliwość odstąpienia od zasady dostępu obywateli do informacji o środowisku, które znajdują się w posiadaniu „organów władz publicznych”, w sytuacji gdy ujawnienie tych informacji mogłoby zagrozić prawidłowemu przebiegowi postępowania sądowego, szansom jakiejkolwiek osoby na sprawiedliwy proces lub zdolności organu władzy publicznej do prowadzenia dochodzenia karnego lub dyscyplinarnego. (nb. 37-38)
  • Do sądu pytającego należy ustalenie, czy dany podmiot należy uznać za „organ władzy publicznej” w rozumieniu art. 2 pkt 2 akapit pierwszy dyrektywy 2003/4, w którym to przypadku dostęp do informacji o środowisku zawartych w znajdujących się w jego posiadaniu aktach sprawy jest objęty zakresem stosowania tej dyrektywy, czy też, ze względu na to, że pozostaje on w ścisłym związku z sądami irlandzkimi, pod których kontrolą się znajduje, należy uznać, że stanowi on, tak jak te sądy, organ sądowy, a zatem nie wchodziłby w zakres zastosowania tej dyrektywy. (nb. 43)
opinia rzecznika generalnego:
powiązane sprawy:

  • Wyrok z dnia 21 września 2010 r., Szwecja i in./API i Komisja, C‑514/07 P, C‑528/07 P, C‑532/07 P, EU:C:2010:541
  • Wyrok z dnia 14 lutego 2012 r., Flachglas Torgau, C‑204/09, EU:C:2012:71
  • Wyrok z dnia 18 lipca 2017 r., Komisja/Breyer, C‑213/15 P, EU:C:2017:563
  • Wyrok z dnia 20 stycznia 2021 r., Land Baden-Württemberg (materiały przeznaczone do wewnętrznego komunikowania się), C‑619/19, EU:C:2021:35

akty prawne:

Konwencja o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do wymiaru sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska, podpisana w Aarhus w dniu 25 czerwca 1998 r. i zatwierdzona w imieniu Wspólnoty Europejskiej decyzją Rady 2005/370/WE z dnia 17 lutego 2005 r.

http://isap.sejm.gov.pl/konwencja…

Art. 2 ust. 2

Art. 4 ust. 4

 

Dyrektywa 2003/4/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2003 r. w sprawie publicznego dostępu do informacji dotyczących środowiska i uchylająca dyrektywę Rady 90/313/EWG (Dz.U. 2003, L 41, s. 26)

https://eur-lex.europa.eu/dyrektywa 2003/4…

Art. 2 ust. 2

Art. 3 ust. 1

Art. 4

 

 

Prawo irlandzkie

European Communities (Access to Information on the Environment) Regulations 2007–2018 (regulacje wspólnotowe dotyczące dostępu do informacji o środowisku z lat 2007–2018, transponujące przepisy dyrektywy 2003/4 do irlandzkiego porządku prawnego)

Art. 3 ust. 2

Z zakresu definicji „organu władzy publicznej” został wyłączony „jakikolwiek organ, w sytuacji gdy pełni funkcję o charakterze sądowym lub ustawodawczym.

słowa kluczowe:

Pytanie prejudycjalne; Konwencja z Aarhus; Dyrektywa 2003/4/WE; prawo dostępu do informacji o środowisku będących w posiadaniu organów władzy publicznej; pojęcie „organu władzy publicznej”; informacje zawarte w aktach zakończonego postępowania sądowego

autor omówienia:

Jakub Dziadur