Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym, dotyczący wykładni art. 27 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 604/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie ustanowienia kryteriów i mechanizmów ustalania państwa członkowskiego odpowiedzialnego za rozpatrzenie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej złożonego w jednym z państw członkowskich przez obywatela państwa trzeciego lub bezpaństwowca (dalej „rozporządzenie Dublin III”) oraz art. 47 KPP złożony przez Conseil d’État (belgijska Rada Stanu)

Czy art. 27 rozporządzenia Dublin III, rozpatrywany odrębnie oraz w związku z art. 47 KPP, należy interpretować w ten sposób, że w celu zapewnienia prawa do skutecznego środka zaskarżenia sąd krajowy, w stosownym przypadku, powinien uwzględnić okoliczności zaistniałe po wydaniu decyzji w sprawie „przekazania dublińskiego”?

Artykuł 27 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 604/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie ustanowienia kryteriów i mechanizmów ustalania państwa członkowskiego odpowiedzialnego za rozpatrzenie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej złożonego w jednym z państw członkowskich przez obywatela państwa trzeciego lub bezpaństwowca w związku z motywem 19 tego rozporządzenia i art. 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej należy interpretować w ten sposób, że:

-stoją one na przeszkodzie ustawodawstwu krajowemu, które przewiduje, że sąd, do którego wniesiono skargę o stwierdzenie nieważności decyzji o przekazaniu, nie może w ramach badania tej skargi uwzględniać okoliczności zaistniałych po wydaniu tej decyzji, które mają kluczowe znaczenie dla prawidłowego stosowania tego rozporządzenia, chyba że ustawodawstwo to przewiduje szczególny środek zaskarżenia zapewniający rozpatrzenie ex nunc sytuacji zainteresowanej osoby, którego wynik jest wiążący dla właściwych organów, i który można wnieść w następstwie zaistnienia takich okoliczności, a skorzystanie z niego nie może być w szczególności uzależnione od tego, że zainteresowana osoba została pozbawiona wolności, ani od okoliczności, że wykonanie wspomnianej decyzji ma nastąpić wkrótce.

W dniu 22 maja 2017 r. H.A. złożył wniosek o udzielenie azylu w Belgii. Po przesłuchaniu mężczyzny w celu ustalenia państwa członkowskiego odpowiedzialnego za rozpatrzenie jego wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej w ramach stosowania rozporządzenia Dublin III, Office des étrangers (urząd ds. cudzoziemców) zwrócił się 22 czerwca 2017 r. do organów hiszpańskich o jego przejęcie. 4 lipca 2017 r. wniosek został zaakceptowany. 1 sierpnia 2017 r. urząd ds. cudzoziemców odmówił H.A. prawa pobytu i nakazał mu opuszczenie terytorium Belgii. 25 sierpnia 2017 r H.A. zakwestionował tę decyzję przed Conseil du contentieux des étranger (sądem do spraw cudzoziemców) w skardze podnosząc między innymi, że jego brat przybył do Belgii w dniu 22 sierpnia 2017 r. i również złożył w tym państwie wniosek o udzielenie azylu, a więc niezbędne jest, aby – w celu zapewnienia rzetelności postępowania – ich wnioski były rozpatrywane łącznie.

W dniu 30 listopada 2017 r. sąd do spraw cudzoziemców oddalił skargę H.A., argumentując, że okoliczności związane z przybyciem jego brata do Belgii miały miejsce po wydaniu spornej decyzji przez urząd ds. cudzoziemców i z tego względu nie mogły zostać uwzględnione przy ocenie zgodności z prawem tej decyzji.

Następnie, w dniu 28 grudnia 2017 r. H.A. wniósł skargę kasacyjną do sądu pytającego. Na poparcie tej skargi podniósł, że sąd do spraw cudzoziemców naruszył jego prawo do skutecznego środka zaskarżenia wynikające z art. 27 rozporządzenia Dublin III i art. 47 KPP, ponieważ odmówił on uwzględnienia okoliczności zaistniałych po wydaniu decyzji o przekazaniu w celu zbadania zgodności tej decyzji z prawem.

Rząd belgijski utrzymywał, że postępowanie w sprawie wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym należy umorzyć twierdząc, że H.A. nie ma już interesu prawnego w złożeniu skargi kasacyjnej, ponieważ w dniu 28 sierpnia 2019 r. władze belgijskie przyznały mu azyl na podstawie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej. Jednakże, Sąd pytający, wezwany przez Trybunał do wskazania, czy uważa, że odpowiedź na jego pytanie jest nadal konieczna do rozstrzygnięcia sporu w postępowaniu głównym, podtrzymywał wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym.

• Zgodnie z art. 267 TFUE wyłącznie do sądu krajowego, przed którym zawisł spór i który powinien przyjąć na siebie odpowiedzialność za mające zapaść orzeczenie sądowe, należy dokonanie oceny, w świetle szczególnych okoliczności sprawy, zarówno o konieczności wydania orzeczenia w trybie prejudycjalnym jak i znaczenia dla sprawy pytań zadanych Trybunałowi. W związku z tym, jeśli postawione pytania dotyczą wykładni prawa Unii, Trybunał jest zobowiązany do wydania orzeczenia. Ponadto, Trybunał jest zobowiązany uwzględnić, zgodnie z podziałem kompetencji między sądami Unii a sądami krajowymi, kontekst faktyczny i prawny, w jaki wpisują się pytania prejudycjalne, w takiej postaci, w jakiej został on opisany w orzeczeniu zawierającym pytanie prejudycjalne. Zatem badania pytania prejudycjalnego nie można dokonywać z punktu widzenia wykładni prawa krajowego. (nb. 22, 26)
• Skuteczny środek zaskarżenia, przewidziany w art. 27 ust. 1 rozporządzenia Dublin III, powinien obejmować zbadanie stosowania samego rozporządzenia, jak i sytuacji prawnej oraz faktycznej w państwie członkowskim, do którego wnioskodawca jest przekazywany. Ponadto, artykuł ten należy interpretować w ten sposób, że przewidziane w nim odwołanie od decyzji o przekazaniu powinno umożliwiać odniesienie się do przestrzegania zarówno zasad przypisania odpowiedzialności za zbadanie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej, jak i przewidzianych w nim gwarancji proceduralnych. (nb. 33-34)
• Biorąc pod uwagę cel wynikający z motywu 19 rozporządzenia Dublin III polegający na zapewnieniu skutecznej ochrony zainteresowanych osób zgodnie z art. 47 Karty praw podstawowych oraz cel wynikający z motywu 5 wspomnianego rozporządzenia, czyli szybkie ustalenie państwa członkowskiego odpowiedzialnego za rozpatrzenie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej, wnioskodawcy powinien przysługiwać skuteczny i szybki środek zaskarżenia, umożliwiający mu powołanie się na okoliczności zaistniałe po wydaniu decyzji o przekazaniu, jeżeli uwzględnienie tych okoliczności ma kluczowe znaczenie dla prawidłowego stosowania wspomnianego rozporządzenia. Uregulowanie krajowe, które umożliwia danej osobie ubiegającej się o udzielenie ochrony międzynarodowej, w ramach odwołania od tej decyzji, powoływanie się na okoliczności zaistniałe po wydaniu względem niej decyzji o przekazaniu, spełnia wspomniany wymóg ustanowienia skutecznego i szybkiego środka zaskarżenia (nb. 35-36)
• Brak harmonizacji zasad proceduralnych powoduje, że państwa członkowskie nie muszą organizować systemu środków zaskarżenia w taki sposób, aby w ramach rozpatrywania środka zaskarżenia umożliwiającego podważenie zgodności z prawem decyzji o przekazaniu zapewnić dochowanie wymogu uwzględnienia okoliczności o kluczowym znaczeniu zaistniałych po wydaniu decyzji o przekazaniu. Art. 27 rozporządzenia Dublin III nie precyzuje, czy przewidziane w nim prawo do wniesienia środka zaskarżenia oznacza w sposób konieczny, że sąd rozpatrujący sprawę może przeprowadzić badanie ex nunc zgodności z prawem decyzji o przekazaniu. (nb. 37- 40)
• W przypadku braku uregulowań Unii w danej dziedzinie, na mocy zasady autonomii proceduralnej do wewnętrznego porządku prawnego każdego państwa członkowskiego należy ustanowienie szczegółowych przepisów proceduralnych dotyczących środków prawnych mających na celu ochronę uprawnień przysługujących podmiotom prawa, mając przy tym na uwadze zasadę równoważności, zasadę skuteczności oraz zasadę skutecznej ochrony sądowej. (nb. 42-43)
• Zasada równoważności wymaga, by całość uregulowań dotyczących środka prawnego znajdowała zastosowanie jednakowo do środków prawnych opartych na naruszeniu prawa Unii oraz do podobnych środków opartych na naruszeniu prawa wewnętrznego. Natomiast z zasady skuteczności wynika, że skarga o stwierdzenie nieważności decyzji o przekazaniu, w ramach której sąd rozpatrujący sprawę nie może uwzględniać okoliczności zaistniałych po wydaniu tej decyzji, które mają kluczowe znaczenie dla prawidłowego stosowania rozporządzenia Dublin III, nie zapewnia wystarczającej ochrony sądowej, pozwalającej zainteresowanej osobie na wykonywanie praw, wynikających z owego rozporządzenia i z art. 47 KPP. W celu realizacji tej zasady powinien istnieć szczególny środek zaskarżenia, który gwarantować będzie, że właściwe organy wnioskującego państwa członkowskiego nie będą mogły – w sytuacji, gdy okoliczność, która zaistniała po wydaniu decyzji o przekazaniu, stanowi przeszkodę w wykonaniu tej decyzji – dokonać przekazania wspomnianej osoby do innego państwa członkowskiego. Jeżeli okoliczność, która zaistniała po wydaniu decyzji o przekazaniu, pociąga za sobą odpowiedzialność wnioskującego państwa członkowskiego, to środek ten powinien również zapewniać by jego właściwe organy były zobowiązane do podjęcia wszelkich środków koniecznych do przyjęcia odpowiedzialności i rozpoczęcia bez zwłoki badania wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej złożonego przez tę osobę. Wniesienie szczególnego środka zaskarżenia pozwalającego na uwzględnienie okoliczności zaistniałych po wydaniu decyzji o przekazaniu, które mają kluczowe znaczenie dla prawidłowego stosowania rozporządzenia Dublin III, powinno być możliwe, przy czym skorzystanie z prawa do wniesienia takiego środka nie może być uzależnione od tego, że zainteresowana osoba została pozbawiona wolności, lub od tego, że wykonanie odnośnej decyzji o przekazaniu ma nastąpić wkrótce. (nb. 44-48)

Athanasiosa Rantosa

https://curia.europa.eu/orzg_C-194/19…

Dyrektywa 2013/32/UE z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie wspólnych procedur udzielania i cofania ochrony międzynarodowej (Dz.U. 2013, L 180, s. 60)

https://eur-lex.europa.eu/dyrektywa 2013/32…

Art. 46 ust. 1 i 3

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 604/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie ustanowienia kryteriów i mechanizmów ustalania państwa członkowskiego odpowiedzialnego za rozpatrzenie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej złożonego w jednym z państw członkowskich przez obywatela państwa trzeciego lub bezpaństwowca (Dz.U. 2013, L 180, s. 31)

https://eur-lex.europa.eu/rozporządzenie nr 604/2013…

Motywy 4, 5 i 19

Art. 2

Art. 10

Art. 17

Art. 27

Prawo belgijskie

Ustawa z dnia 15 grudnia 1980 r. w sprawie wjazdu na terytorium, pobytu, osiedlania się i wydalenia cudzoziemców

Art. 39/2 ust. 2

Sąd do spraw cudzoziemców orzeka o stwierdzeniu nieważności, w drodze wyroków, w przedmiocie pozostałych skarg opartych na zarzucie naruszenia istotnych wymogów proceduralnych lub wymogów proceduralnych przewidzianych pod rygorem nieważności, zarzucie przekroczenia uprawnień lub nadużycia władzy.

https://curia.europa.eu/C-194/19…