Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym (art. 267 TFUE) dotyczący wykładni art. 23 ust. 1 lit. e) oraz j) rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólnego rozporządzenia o ochronie danych) (dalej „RODO”), złożony przez  Bundesverwaltungsgericht (Federalny Sąd Administracyjny, Niemcy)

1) Czy art. 23 ust. 1 lit. j) RODO służy również ochronie interesów organów podatkowych?

2) Jeśli tak, to czy sformułowanie „egzekucja roszczeń cywilnoprawnych” obejmuje również obronę organu podatkowego przed roszczeniami cywilnoprawnymi i czy takie roszczenia musiały być już dochodzone na drodze prawnej?

3) Czy przepis art. 23 ust. 1 lit. e) RODO pozwala na ograniczenie prawa dostępu do informacji przysługującego na podstawie art. 15 tego rozporządzenia w celu odparcia cywilnoprawnych roszczeń skierowanych przeciwko organowi podatkowemu, a dotyczących bezskuteczności czynności wobec masy upadłościowej, tak by chronić w ten sposób ważny interes finansowy państwa członkowskiego w zakresie opodatkowania?

Trybunał nie jest właściwy do udzielenia odpowiedzi na pytania zadane przez Bundesverwaltungsgericht (Federalny Sąd Administracyjny, Niemcy) w postanowieniu z dnia 4 lipca 2019 r.

Syndyk masy upadłościowej niemieckiej spółki J & S Service, korzystając z podstawy ustawowej, złożył do organu podatkowego wniosek o przekazanie danych podatkowych dotyczących tej spółki. Wniosek ten umotywowany był chęcią zbadania możliwości wystąpienia z powództwem o stwierdzenie bezskuteczności czynności prawnej w ramach postępowania upadłościowego. Żądane dane obejmowały informacje o zastosowanych środkach egzekucyjnych, otrzymanych płatnościach, a także datach, w których urząd podatkowy dowiedział się o niewypłacalności spółki oraz wyciągach z zapisów na kontach prowadzonych przez urząd podatkowy dla wszystkich rodzajów podatków we wskazanych we wniosku okresach rozliczeniowych.

Wniosek został oddalony, co spowodowało wniesienie przez syndyka sprawy do właściwego sądu administracyjnego, który skargę uwzględnił. W konsekwencji organ podatkowy wniósł apelację, która została oddalona przez sąd II instancji, który wskazał, że prawo dostępu do informacji nie zostało wyłączone przez jakiekolwiek przepisy szczególne w dziedzinie podatków, w wyniku czego nie napotyka jakiegokolwiek wyłączenia.

Organ podatkowy ostatecznie wniósł rewizję do Federalnego Sądu Administracyjnego, który zauważył, że w toczącej się przed nim sprawie RODO, na przepisy którego powołuje się organ podatkowy, nie znajduje bezpośredniego zastosowania, bowiem nie dotyczy danych odnoszących się do innych podmiotów niż osoby fizyczne. Do przepisów tego rozporządzenia odsyłają jednak niemieckie przepisy rangi ustawowej. Wobec zaś tego spostrzeżenia sąd pytający zdecydował się zwrócić do Trybunału z wnioskiem w trybie prejudycjalnym.

• Jedynie do sądu krajowego, przed którym zawisł spór i na którym spoczywa odpowiedzialność za przyszły wyrok, należy, przy uwzględnieniu okoliczności konkretnej sprawy, zarówno ocena, czy dla wydania wyroku jest niezbędne uzyskanie orzeczenia prejudycjalnego, jak również ocena znaczenia pytań, z którymi zwraca się do Trybunału. W związku z tym, jeśli postawione pytania dotyczą wykładni prawa Unii, Trybunał jest co do zasady zobowiązany do wydania orzeczenia. Do Trybunału jednak należy ocena sytuacji, w jakiej sąd krajowy kieruje do niego wniosek, w celu zweryfikowania swojej własnej właściwości. (nb. 31-32)
• Właściwość Trybunału jest ograniczona do badania wyłącznie przepisów prawa Unii. W odpowiedzi udzielonej sądowi krajowemu Trybunał nie może wziąć pod uwagę ogólnej systematyki przepisów prawa krajowego, które – odnosząc się do prawa Unii – określają jednocześnie zakres tego odniesienia. Uwzględnienie ograniczeń, jakie ustawodawca krajowy mógł nałożyć na stosowanie prawa Unii do sytuacji czysto krajowych, do których ma ono zastosowanie wyłącznie za pośrednictwem prawa krajowego, należy do prawa krajowego, a w konsekwencji do wyłącznej właściwości sądów państwa członkowskiego. (nb. 35)
• Jak wynika z art. 1 ust. 1 RODO, rozporządzenie to ustanawia przepisy dotyczące ochrony danych osobowych osób fizycznych i nie obejmuje danych dotyczących osób prawnych. (nb. 41)
• RODO zmierza w szczególności do zagwarantowania poszanowania praw podstawowych przyznanych osobom fizycznym, a jednocześnie do wyważenia tych praw z koniecznością ochrony innych uzasadnionych interesów w społeczeństwie demokratycznym. (nb. 45)
• Pojęcie informacji dotyczących osób prawnych jest całkiem odrębne od pojęcia danych osobowych osób fizycznych zdefiniowanego w prawie Unii. Prawo każdej osoby fizycznej do ochrony danych osobowych, które jej dotyczą, jest jednym z praw podstawowych określonym w art. 8 ust. 1 KPP. W związku z tym ograniczenia tego prawa powinny być przewidziane ustawą, nie naruszać istoty podstawowych praw i wolności oraz być w demokratycznym społeczeństwie środkiem niezbędnym i proporcjonalnym, jak przypomniano w art. 23 ust. 1 RODO. Natomiast informacje dotyczące osób prawnych nie korzystają z porównywalnej ochrony w prawie Unii. (nb. 46)
• Art. 23 ust. 1 RODO ma na celu zapewnienie właściwej równowagi między poszanowaniem praw podstawowych osób fizycznych, na które przetwarzanie danych wywiera wpływ, a potrzebą zabezpieczenia innych uzasadnionych interesów w społeczeństwie demokratycznym. Wykładnia przewidzianych w nim ograniczeń wymaga zatem wyważenia praw podstawowych przyznanych osobom fizycznym i interesów, do których ochrony przyczyniają się te ograniczenia. (nb. 48)
• Wykładni przepisów RODO nie można dokonywać w ten sam sposób w odniesieniu do osób fizycznych i do osób prawnych, których prawo do ochrony danych nie zostało określone w RODO. (nb. 50)

Michala Bobeka

http://curia.europa.eu/orzg_C-620/19…

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólnego rozporządzenia o ochronie danych) (Dz.U. 2016, L 119, s. 1)

https://eur-lex.europa.eu/RODO…

Motywy 2, 4, 14, 73

Art. 1

Art. 4 pkt 1

Art. 15 ust. 1

Art. 23 lit. e) i j)

http://curia.europa.eu/C-620/19…