Wniosek o wydanie, na podstawie art. 267 TFUE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczący wykładni art. 49 ust. 3 KPP oraz art. 89 i 90 rozporządzenia Rady (WE) nr 1224/2009 z dnia 20 listopada 2009 r. ustanawiającego wspólnotowy system kontroli w celu zapewnienia przestrzegania przepisów wspólnej polityki rybołówstwa (dalej: „rozporządzenie 1224/2009”), złożony przez Court of Appeal (Sąd Apelacyjny, Irlandia)

Czy art. 89 i 90 rozporządzenia nr 1224/2009, w świetle zasady proporcjonalności ustanowionej w art. 49 ust. 3 KPP, należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwiają się one przepisowi prawa krajowego, który w ramach sankcji za naruszenie art. 32 rozporządzenia nr 850/98 przewiduje nie tylko nałożenie grzywny, ale również bezwzględny przepadek znalezionych na pokładzie danego statku połowów oraz zakazanych lub niespełniających przewidzianych prawem kryteriów narzędzi połowowych?

Artykuły 89 i 90 rozporządzenia Rady (WE) nr 1224/2009, w świetle zasady proporcjonalności ustanowionej w art. 49 ust. 3 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej, należy – z zastrzeżeniem ustaleń, których dokonanie jest zadaniem sądu pytającego – interpretować w ten sposób, że nie sprzeciwiają się one przepisowi prawa krajowego, który w ramach sankcji za naruszenie art. 32 rozporządzenia Rady (WE) nr 850/98 z dnia 30 marca 1998 r. w sprawie zachowania zasobów połowowych poprzez środki techniczne dla ochrony niedojrzałych organizmów morskich, zmienionego rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 227/2013, przewiduje nie tylko nałożenie grzywny, ale również bezwzględny przepadek znalezionych na pokładzie danego statku połowów oraz zakazanych lub niespełniających przewidzianych prawem kryteriów narzędzi połowowych.

Statek rybacki zarejestrowany w Zjednoczonym Królestwie, którego kapitanem był K.M., został przechwycony na morzu w wyłącznej strefie ekonomicznej Irlandii przez jednostkę irlandzkiej marynarki wojennej. Podczas kontroli stwierdzono, że na pokładzie znajdujące się urządzenie uzasadniające podejrzenie o prowadzenie przez statek tzw. „selekcji jakościowej”, która polega na wybieraniu najlepszych ryb z połowu i wyrzucaniu reszty z powrotem do morza.

Takiej praktyki zabrania zarówno rozporządzenie unijne, jak i prawo irlandzkie. Decyzją irlandzkiego sądu karnego K.M. uznano winnego zarzucanych mu czynów i nałożono na niego grzywnę oraz orzeczono przepadek połowów, a także przepadek niezgodnego z wymogami prawa narzędzia połowowego.

K.M. wniósł odwołanie od wyroku wydanego w pierwszej instancji do sądu pytającego, kwestionując dotkliwość zastosowanej sankcji w szczególności w odniesieniu do orzeczonego przepadku połowów i niezgodnego z wymogami prawa narzędzia połowowego.

Sąd pytający powziął wątpliwości co do zgodności z rozporządzeniem nr 1224/2009 i wyrażoną w art. 49 ust. 3 KPP zasadą proporcjonalności przepisu prawa krajowego, który przewiduje, jako sankcję za poważne naruszenie przepisów dotyczących wspólnej polityki rybołówstwa, obowiązkowy przepadek znalezionych na pokładzie połowów oraz zakazanych lub niespełniających przewidzianych prawem kryteriów narzędzi połowowych.

Wątpliwości te poskutkowały skierowaniem pytania do Trybunału.

• W przepisach rozporządzenia nr 1224/2009 nie ustanowiono konkretnych sankcji, ale określono pewne kryteria, które państwa członkowskie powinny uwzględnić, w szczególności nałożono na państwa członkowskie obowiązek systematycznego podejmowania odpowiednich środków, łącznie ze wszczynaniem postępowania administracyjnego lub karnego, zgodnie z ich prawem krajowym, przeciwko osobom fizycznym lub prawnym podejrzanym o złamanie przepisów wspólnej polityki rybołówstwa. Sankcje te powinny być skuteczne, proporcjonalne i odstraszające. (nb. 30-31, 35)
• W przypadku braku harmonizacji na poziomie Unii przepisów w dziedzinie mających zastosowanie sankcji, państwa członkowskie zachowują kompetencję do dokonania wyboru sankcji, jakie uznają za odpowiednie. Jednakże państwa członkowskie są zobowiązane do wykonywania swych kompetencji z poszanowaniem prawa Unii i jego ogólnych zasad, i w konsekwencji w poszanowaniu zasady proporcjonalności. O ile dokonanie oceny proporcjonalności sankcji jest zadaniem sądu pytającego, o tyle Trybunał może dostarczyć temu sądowi wszelkich wskazówek interpretacyjnych opartych na prawie Unii, które mu to umożliwią. (nb. 36, 39)
• Należy w szczególności zweryfikować, czy osoby trudniące się rybołówstwem lub inną związaną z nim działalnością będą musiały liczyć się z poważnym prawdopodobieństwem wykrycia i odpowiedniego ukarania wszelkich naruszeń zasad wspólnej polityki rybołówstwa. Bezwzględny przepadek połowów oraz zakazanych lub niespełniających przewidzianych prawem kryteriów narzędzi połowowych może zniechęcać zainteresowane osoby do naruszania zakazu dotyczącego urządzeń sortujących poprzez pozbawienie tych osób niezgodnych z prawem zysków, które w przeciwnym wypadku mogłyby one osiągnąć, oraz możliwości dalszego korzystania z takich urządzeń. Przepadek połowów skutkuje pozbawieniem sprawców nienależnych korzyści gospodarczych wynikających z popełnionego naruszenia, czego sama grzywna nie jest w stanie zapewnić. (nb. 41, 44-45)
• W celu dokonania oceny proporcjonalności sankcji należy m.in. wziąć pod uwagę stosunek między wysokością grzywny, jaka może zostać nałożona, a korzyścią gospodarczą wynikającą z popełnionego naruszenia. Ponadto, jeżeli grzywna zostaje nałożona na kapitana statku rybackiego, który nie jest właścicielem tego statku, to sam właściciel mógłby, po pierwsze, nie odczuć żadnego skutku odstraszającego wynikającego z tej sankcji, a po drugie, nadal czerpać korzyści gospodarcze z połowów uzyskanych z naruszeniem prawa unijnego, a także posiadać i ewentualnie wykorzystywać zakazane przez te przepisy urządzenie. (nb. 49-50)
• Sąd krajowy powinien ocenić ewentualne niekorzystne skutki sankcji po stronie podmiotu odpowiedzialnego za naruszenie, jeśli chodzi o jego uznane prawo do wykonywania zawodu. (nb. 54)
• Wymóg proporcjonalności, który muszą spełniać sankcje wprowadzane przez państwa członkowskie, nie oznacza, że organy te powinny uwzględniać konkretne i szczególne okoliczności każdego przypadku ani że mają one obowiązek wziąć pod uwagę okoliczność, iż naruszenie popełniono umyślnie lub nie po raz pierwszy. (nb. 55)

brak

Rozporządzenie Rady (WE) nr 1224/2009 z dnia 20 listopada 2009 r. ustanawiające wspólnotowy system kontroli w celu zapewnienia przestrzegania przepisów wspólnej polityki rybołówstwa, zmieniające rozporządzenia (WE) nr 847/96, (WE) nr 2371/2002, (WE) nr 811/2004, (WE) nr 768/2005, (WE) nr 2115/2005, (WE) nr 2166/2005, (WE) nr 388/2006, (WE) nr 509/2007, (WE) nr 676/2007, (WE) nr 1098/2007, (WE) nr 1300/2008, (WE) nr 1342/2008 i uchylającego rozporządzenia (EWG) nr 2847/93, (WE) nr 1627/94 oraz (WE) nr 1966/2006 (Dz.U. 2009, L 343, s. 1)

https://eur-lex.europa.eu/rozporządzenie nr 1224/2009…

Motyw 38

Należy odstraszać obywateli państw członkowskich od naruszania przepisów wspólnej polityki rybołówstwa. Jako że działania podejmowane wskutek naruszania tych przepisów różnią się znacznie w zależności od państwa członkowskiego, powoduje to dyskryminację i nierówne warunki konkurencji dla rybaków, a biorąc pod uwagę fakt, że brak skutecznych, proporcjonalnych i odstraszających sankcji w niektórych państwach członkowskich zmniejsza skuteczność kontroli, należy wprowadzić system sankcji administracyjnych w połączeniu z systemem punktów karnych za poważne naruszenia, aby stworzyć środek rzeczywiście odstraszający.

Art. 89. Środki zapewniające przestrzeganie przepisów

1. Państwa członkowskie zapewniają systematyczne podejmowanie odpowiednich środków, łącznie ze wszczynaniem postępowania administracyjnego lub karnego, zgodnie z ich prawem krajowym, przeciwko osobom fizycznym lub prawnym podejrzanym o złamanie przepisów wspólnej polityki rybołówstwa.

2. Łączny poziom kar i kar dodatkowych oblicza się – zgodnie z odpowiednimi przepisami prawa krajowego – w taki sposób, by zadbać o skuteczne pozbawienie podmiotów, które są odpowiedzialne za naruszenia, korzyści ekonomicznych uzyskanych w wyniku dopuszczenia się tych naruszeń, bez uszczerbku dla uznanego prawa do wykonywania zawodu. Kary te mają również powodować skutki proporcjonalne do wagi takiego naruszenia przepisów i mają skutecznie odstraszać od dopuszczania się tego rodzaju naruszeń przepisów.

3. Państwa członkowskie mogą stosować system, zgodnie z którym grzywna jest proporcjonalna do obrotów osoby prawnej lub do uzyskanej lub oczekiwanej korzyści finansowej płynącej z naruszenia przepisów.

Art. 90. Kary w przypadku poważnych naruszeń przepisów

1. W uzupełnieniu art. 42 rozporządzenia Rady (WE) nr 1005/2008 następujące działania są również uznawane za poważne naruszenia:

c) niewyładowanie gatunków objętych kwotą złowionych podczas operacji połowowej, chyba że taki wyładunek byłby sprzeczny z obowiązkami przewidzianymi w przepisach wspólnej polityki rybołówstwa, na łowiskach lub w strefach połowowych, w których mają zastosowanie te przepisy.

2. Państwa członkowskie dbają o to, by osoba fizyczna, która dopuściła się poważnego naruszenia przepisów, lub osoba prawna uznana za odpowiedzialną za poważne naruszenie przepisów podlegała skutecznym, proporcjonalnym i odstraszającym karom administracyjnym, zgodnie z wykazem kar i środków, o którym mowa w rozdziale IX rozporządzenia (WE) nr 1005/2008.

3. Bez uszczerbku dla art. 44 ust. 2 rozporządzenia (WE) nr 1005/2008 państwa członkowskie nakładają karę, która musi być skutecznie odstraszająca i w odpowiednich przypadkach wyliczana na podstawie wartości produktów rybołówstwa uzyskanych w wyniku dopuszczenia się poważnego naruszenia.

4. Przy ustalaniu wysokości kary państwa członkowskie biorą również pod uwagę wartość szkody wyrządzonej danym zasobom rybnym i środowisku morskiemu.

5. Państwa członkowskie mogą również, lub alternatywnie, stosować skuteczne, proporcjonalne i odstraszające sankcje karne.

6. Kary określone w niniejszym rozdziale mogą być stosowane w połączeniu z innymi karami lub środkami, w szczególności z tymi, które opisano w art. 45 rozporządzenia (WE) nr 1005/2008.

Prawo irlandzkie

Ustawa z 2006 r. o rybołówstwie morskim i jurysdykcji morskiej

Art. 28

5. W przypadku uznania danej osoby za winną w następstwie oskarżenia jej o popełnienie czynu zabronionego przewidzianego ustawie można orzec przepadek znalezionych na pokładzie danego statku połowów i zakazanych lub niezgodnych z przepisami prawa narzędzi połowowych, co stanowi skutek prawny skazania. Sąd może jednak odstąpić od zarządzania przepadku mienia w przypadku skazania za naruszenie, które dotyczy niezgodnej z prawem obecności statku w wyłącznej strefie ekonomicznej Irlandii.

6. W przypadku popełnienia czynu zabronionego po raz pierwszy lub w przypadku niezgodnej z prawem obecności statku w wyłącznej strefie ekonomicznej Irlandii, decyzję o przepadku mienia pozostawia się do uznania sądu. Orzeczenie przepadku mienia jest obowiązkowe w przypadku drugiego lub kolejnego skazania, z wyjątkiem skazania za naruszenie wskazanych przepisów.

7. Poza nałożeniem grzywny i orzeczeniem przepadku mienia sąd może cofnąć lub zawiesić licencję dla danego statku.

http://curia.europa.eu/C-77/20…