Wniosek o wydanie, na podstawie art. 267 TFUE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczący wykładni art. 3 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/103/WE z dnia 16 września 2009 r. w sprawie ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej za szkody powstałe w związku z ruchem pojazdów mechanicznych i egzekwowania obowiązku ubezpieczania od takiej odpowiedzialności (dalej: „dyrektywa 2009/103”), złożony przez Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi

Czy art. 3 dyrektywy 2009/103 należy interpretować w ten sposób, że sprzeczny z nim jest przepis krajowy, zgodnie z którym obowiązkowe ubezpieczenie w zakresie odpowiedzialności cywilnej za szkody powstałe w związku z ruchem pojazdów mechanicznych obejmuje obligatoryjnie szkody w postaci poniesionych kosztów holowania uszkodzonego pojazdu oraz kosztów koniecznego parkowania tego pojazdu jedynie w takim zakresie, w jakim holowanie to miało miejsce na obszarze tego państwa członkowskiego, zaś pozostawienie pojazdu na parkingu jest konieczne w związku ze śledztwem w postępowaniu karnym lub z innego powodu oraz, w przypadku udzielenia odpowiedzi twierdzącej, czy ten artykuł należy interpretować w taki sposób, że państwo członkowskie może tę odpowiedzialność w jakiś sposób ograniczyć?

Artykuł 3 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/103/WE z dnia 16 września 2009 r. w sprawie ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej za szkody powstałe w związku z ruchem pojazdów mechanicznych i egzekwowania obowiązku ubezpieczania od takiej odpowiedzialności należy interpretować w taki sposób, że:

– sprzeczny z nim jest przepis krajowy, zgodnie z którym obowiązkowe ubezpieczenie w zakresie odpowiedzialności cywilnej za szkody powstałe w związku z ruchem pojazdów mechanicznych obejmuje obligatoryjnie szkody w postaci poniesionych kosztów holowania uszkodzonego pojazdu jedynie w takim zakresie, w jakim holowanie to miało miejsce na terytorium tego państwa członkowskiego. Stwierdzenie to pozostaje jednak bez uszczerbku dla przysługującego temu państwu członkowskiemu uprawnienia do ograniczenia, niezwiązanego ze stosowaniem kryteriów związanych z jego terytorium, zwrotu kosztów holowania oraz

– nie jest z nim sprzeczny przepis krajowy, zgodnie z którym ubezpieczenie to obejmuje obligatoryjnie szkody w postaci poniesionych kosztów parkowania uszkodzonego pojazdu jedynie w takim zakresie, w jakim pozostawienie pojazdu na parkingu jest konieczne w związku ze śledztwem w postępowaniu karnym lub z innego powodu, pod warunkiem że to ograniczenie ochrony ubezpieczeniowej nie wiąże się z odmiennym traktowaniem w zależności od państwa członkowskiego miejsca zamieszkania czy też siedziby właściciela czy też posiadacza uszkodzonego pojazdu.

W pewnej miejscowości na Łotwie doszło do wypadku drogowego. Poszkodowanym był K.S., powód w postępowaniu głównym, do którego należał zarejestrowany w Polsce pojazd z naczepą. Uszkodzony pojazd został odholowany na parking na Łotwie, gdzie czekał do momentu odholowania do Polski.

A.B., ubezpieczyciel sprawcy wypadku, odmówił K.S. wypłaty całości odszkodowania z tytułu kosztów parkingowych i holowania, co skutkowało skierowaniem przez poszkodowanego pozwu do sądu pytającego.

Sąd ten wskazał, że zgodnie z konwencją haską z 1971 r. właściwym prawem dla sporu jest prawo łotewskie. Łotewska ustawa o obowiązkowym ubezpieczeniu pojazdów nie przewiduje ani obowiązku pokrycia kosztów holowania uszkodzonego pojazdu, jeśli to holowanie miało miejsce poza terytorium łotewskim, ani kosztów parkowania unieruchomionego pojazdu, jeśli to pozostawienie pojazdu na parkingu nie było uzasadnione śledztwem w postępowaniu karnym lub innym powodem.

Sąd pytający zastanawia się zatem nad zakresem zastosowania art. 3 dyrektywy 2009/103, w którym nałożono na państwa członkowskie ogólny obowiązek zapewnienia, aby odpowiedzialność cywilna za szkody powstałe w związku z ruchem pojazdów mechanicznych była objęta ubezpieczeniem. Literalna wykładnia art. 28 łotewskiej ustawy może być nie do pogodzenia z celem art. 3 dyrektywy 2009/103, ponieważ może prowadzić do sytuacji, w której ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej nie obejmuje szkody majątkowej powstałej w związku z wypadkiem drogowym.

Wątpliwości te poskutkowały skierowaniem pytania do Trybunału.

• Obowiązek objęcia ubezpieczeniem w zakresie odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone w związku z ruchem pojazdów mechanicznych osobom trzecim jest rzeczą odrębną od zakresu odszkodowań wypłacanych im z tytułu odpowiedzialności cywilnej ubezpieczonego. Ta pierwsza kwestia jest bowiem objęta gwarancją prawa Unii i w nim zdefiniowana, druga natomiast jest co do zasady regulowana przez prawo krajowe. Niemniej jednak państwa członkowskie powinny wykonywać swoje kompetencje w tej dziedzinie, przestrzegając prawa Unii, a przepisy krajowe regulujące kwestie odszkodowania z tytułu wypadków wynikających z ruchu pojazdów nie mogą pozbawiać przepisów unijnych skuteczności. (nb. 23-26)
• Unijne uregulowanie w dziedzinie ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za szkody powstałe w związku z ruchem pojazdów, którego część stanowi dyrektywa 2009/103, zmierza, po pierwsze, do zapewnienia swobodnego przemieszczania się zarówno pojazdów normalnie przebywających na terytorium Unii, jak i znajdujących się w nich osób, oraz, po drugie, do zagwarantowania poszkodowanym w wypadkach spowodowanych przez te pojazdy możliwości korzystania z porównywalnego traktowania, niezależnie od miejsca na terytorium Unii, w którym doszło do wypadku. (nb. 27)
• Przepis krajowy, który przewiduje rozróżnienie oparte na kryterium miejsca zamieszkania, wiąże się z ryzykiem działania ze szkodą głównie dla obywateli innych państw członkowskich w zakresie, w jakim nierezydentami są najczęściej cudzoziemcy. Należy więc stwierdzić, że przepisy takie rozpatrywane w postępowaniu głównym ustanawiają dyskryminację poszkodowanych ze względu na państwo członkowskie ich miejsca zamieszkania czy też siedziby. (nb. 31-32)
• Choć prawdą jest, że art. 3 akapit pierwszy dyrektywy 2009/103 ze względu na zawarte w nim odniesienie do „wszelkich stosownych środków” nie przewiduje, w dziedzinie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, zapewnienia przez państwa członkowskie, iż zakład ubezpieczeń pokryje szkody w pełnym zakresie, niemniej jednak ograniczenie objęcia obowiązkowym ubezpieczeniem szkód wyrządzonych przez pojazdy mechaniczne nie może być uzasadnione jedynie w oparciu o państwo członkowskie miejsca zamieszkania czy też siedziby poszkodowanego. Okoliczność polegająca na tym, że miejsce zamieszkania czy też siedziby poszkodowanego znajduje się w państwie członkowskim innym niż to, w którym doszło do wypadku, nie może sama w sobie uzasadniać odmiennego traktowania w zakresie pokrycia szkód przez ubezpieczyciela. (nb. 33)
• Jeśli chodzi o koszty parkowania, z akt sprawy nie wynika, aby przepisy krajowe wprowadzały jakiekolwiek rozróżnienie pomiędzy podmiotami mającymi miejsce zamieszkania czy też siedzibę na Łotwie a tymi mającymi to miejsce zamieszkania czy też siedzibę w innym państwie członkowskim. Do sądu pytającego należy jednak sprawdzenie, czy okoliczności rozpatrywane w postępowaniu głównym składają się na sytuację, w której parkowanie pojazdu należy uznać za „z innego powodu niezbędne” i czy rzeczywiście z tego względu nie dochodzi do odmiennego traktowania w zależności od miejsca zamieszkania czy też siedziby właściciela lub posiadacza uszkodzonego pojazdu. (nb. 35)

brak

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/103/WE z dnia 16 września 2009 r. w sprawie ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej za szkody powstałe w związku z ruchem pojazdów mechanicznych i egzekwowania obowiązku ubezpieczania od takiej odpowiedzialności (Dz.U. 2009, L 263, s. 11)

https://eur-lex.europa.eu/dyrektywa 2009/13…

Motyw 20

Poszkodowanym w wypadkach pojazdów mechanicznych należy zagwarantować porównywalne traktowanie, bez względu na to, gdzie na obszarze Wspólnoty wypadek miał miejsce.

Art. 3. Obowiązek ubezpieczenia pojazdów

Z zastrzeżeniem art. 5 każde państwo członkowskie podejmuje wszelkie stosowne środki w celu zapewnienia objęcia ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej odnoszącej się do ruchu pojazdów normalnie przebywających znajdujących się na jego terytorium.

Zakres pokrycia szkód oraz warunki ubezpieczenia zostają ustalone w ramach środków określonych w akapicie pierwszym.

Każde państwo członkowskie podejmuje wszelkie stosowne środki, aby zapewnić objęcie umową ubezpieczenia również:

a) szkód wyrządzonych na terytorium innych państw członkowskich zgodnie z obowiązującym prawem w tych państwach;

(…)

Ubezpieczenie, o którym mowa w akapicie pierwszym, pokrywa (obejmuje) obligatoryjnie zarówno szkody majątkowe, jak i szkody na osobie.

Prawo łotewskie

Ustawa z dnia 7 kwietnia 2004 r. o obowiązkowym ubezpieczeniu odpowiedzialności cywilnej właścicieli pojazdów w ruchu drogowym

Art. 28

Koszty w związku z ewakuacją pojazdu lub jego pozostałych części są kosztami ewakuacji pojazdu lub jego pozostałych części z miejsca wypadku drogowego do miejsca zamieszkania właściciela lub uprawnionego użytkownika, który prowadził pojazd w chwili wypadku drogowego, albo do miejsca naprawy na terytorium Republiki Łotewskiej. Jeżeli w związku ze śledztwem w postępowaniu karnym lub z innego powodu niezbędne jest pozostawienie pojazdu lub jego pozostałych części na parkingu, do szkody wlicza się również koszty ewakuacji pojazdu lub jego pozostałych części do odpowiedniego parkingu i opłatę za usługi parkingu.

https://curia.europa.eu/C-707/19…