Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym, dotyczy wykładni art. 6 ust. 1 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (dalej: „dyrektywa 93/13”), złożony przez Fővárosi Törvényszék (sąd okręgowy dla miasta stołecznego Budapeszt, Węgry)

Czy wykładni art. 6 ust. 1 dyrektywy 93/13 należy dokonywać w ten sposób, że sąd krajowy, do którego konsument wniósł powództwo o stwierdzenie nieuczciwego charakteru niektórych warunków zamieszczonych w umowie, którą ów konsument zawarł z przedsiębiorcą, jest zobowiązany zbadać z urzędu i w sposób indywidualny całość pozostałych warunków umowy – które nie zostały zaskarżone przez konsumenta – aby sprawdzić, czy mogą one zostać uznane za nieuczciwe?

Wykładni art. 6 ust. 1 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich należy dokonywać w ten sposób, że sąd krajowy, do którego konsument wniósł powództwo o stwierdzenie nieuczciwego charakteru niektórych warunków zamieszczonych w umowie, którą ów konsument zawarł z przedsiębiorcą, nie jest zobowiązany do zbadania z urzędu i w sposób indywidualny całości pozostałych warunków umowy – które nie zostały zaskarżone przez konsumenta – aby sprawdzić, czy mogą one zostać uznane za nieuczciwe, lecz musi zbadać wyłącznie te warunki, które są związane z przedmiotem sporu określonym przez strony, w wypadku gdy dysponuje niezbędnymi ku temu elementami stanu faktycznego i prawnego, uzupełnionymi w razie potrzeby przez środki dowodowe.

Czy wykładni art. 4 ust. 1 i art. 6 ust. 1 dyrektywy 93/13 należy dokonywać w ten sposób, że jeżeli dla oceny nieuczciwego charakteru warunku umowy będącego podstawą roszczeń konsumenta należy uwzględnić wszystkie pozostałe warunki umowy, którą zawarł on z przedsiębiorcą, to owo uwzględnienie oznacza, jako takie, obowiązek zbadania z urzędu przez sąd krajowy rozpatrujący sprawę potencjalnie nieuczciwego charakteru wszystkich tych warunków?

Wykładni art. 4 ust. 1 i art. 6 ust. 1 dyrektywy 93/13 należy dokonywać w ten sposób, że choć prawdą jest, iż dla oceny nieuczciwego charakteru warunku umowy będącego podstawą roszczeń konsumenta należy uwzględnić wszystkie pozostałe warunki umowy zawartej pomiędzy przedsiębiorcą i tym konsumentem, to owo uwzględnienie nie oznacza, jako takie, obowiązku zbadania z urzędu przez sąd krajowy rozpatrujący sprawę potencjalnie nieuczciwego charakteru wszystkich tych warunków.

W dniu 13 grudnia 2007 r. G. Lintner zawarła z UniCredit Bank umowę o kredyt hipoteczny denominowany w walucie obcej. Umowa ta zawiera pewne warunki przyznające UniCredit Bank prawo jednostronnej zmiany rzeczonej umowy.

W dniu 18 lipca 2012 r. G. Lintner wytoczyła przed Fővárosi Törvényszék (sądem dla miasta stołecznego Budapeszt, Węgry) powództwo o stwierdzenie nieważności wspomnianych warunków, opierając swoje roszczenie na dyrektywie 93/13. Sąd oddalił jednak powództwo.

G. Lintner wniosła apelacje do Fővárosi Ítélőtábla (regionalny sąd apelacyjny dla miasta stołecznego Budapeszt, Węgry). Sąd ten uchylił wyrok wydany w pierwszej instancji i ponownie skierował sprawę do Fővárosi Törvényszék. Regionalny sąd apelacyjny uzasadnił uchylenie wyroku orzecznictwem TSUE dotyczącym dyrektywy 93/13, twierdząc, że sąd krajowy ma badać z urzędu całość spornej umowy. Nakazał zatem, aby Fővárosi Törvényszék wezwał stronę powodową do złożenia oświadczenia, czy zamierza ona powołać się na nieuczciwy charakter warunków umowy wskazanych we wspomnianym postanowieniu lub innych warunków umowy, które nie dotyczyło pierwotne powództwo, i czy uważa się ona za związaną rzeczoną umową, jeśli odstąpi się od stosowania rozpatrywanych warunków. G. Linter nie odpowiedziała natomiast na wezwanie do złożenia wniosku, więc Fővárosi Törvényszék zakończył postępowanie.

W dniu 29 marca 2016 r., G. Linter ponownie wniosła apelację. Fővárosi Ítélőtábla nakazał, aby Fővárosi Törvényszék wydał nowe orzeczenie i zbadał warunki dotyczące oświadczenia notarialnego, podstaw odstąpienia od umowy i niektórych kosztów ponoszonych przez konsumenta. Fővárosi Törvényszék uważa, że wobec tego jest zobowiązany zbadać z urzędu nawet  te warunki umowy, których G. Linter nie podważyła.

W konsekwencji sąd odsyłający zastanawia się, w jakim stopniu, powinien dokonać oceny nieuczciwego charakteru każdego warunku umowy, której niektóre warunki są przedmiotem powództwa wytoczonego przez konsumenta oraz w jakim zakresie jest związany, w ramach tej oceny, żądaniami strony powodowej.

• Konsument jest słabszą stroną umowy niż przedsiębiorca. (23)
• Sąd krajowy jest zobowiązany do zbadania z urzędu, gdy znane mu są niezbędne ku temu okoliczności faktyczne i prawne, czy dane warunki umowy wchodzące w zakres stosowania dyrektywy 93/13 mają nieuczciwy charakter, i do tego, by dokonawszy takiego badania, zniwelować brak równowagi między konsumentem a przedsiębiorcą. (26)
• Obowiązkowe badanie z urzędu, które sąd krajowy rozpatrujący sprawę jest zobowiązany przeprowadzić na mocy dyrektywy 93/13, ogranicza się, w pierwszej kolejności, do warunków umowy, których nieuczciwy charakter można stwierdzić na podstawie elementów stanu prawnego i faktycznego zawartych w aktach sprawy, którymi dysponuje rzeczony sąd krajowy. (27)
• Sąd krajowy nie jest zobowiązany do rozszerzenia sporu poza przedstawione mu żądania i zarzuty, poprzez analizowanie, w celu zbadania ich potencjalnie nieuczciwego charakteru pozostałych postanowień umownych. (30)
• W granicach przedmiotu rozpatrywanego sporu sąd krajowy powinien zbadać z urzędu warunek umowy z tytułu ochrony, która powinna zostać przyznana konsumentowi na mocy dyrektywy 93/13. (32)
• Jedynie warunki umowy, które są związane z przedmiotem sporu określonym przez strony w świetle ich żądań i zarzutów, są objęte obowiązkiem zbadania z urzędu spoczywającym na sądzie krajowym rozpatrującym sprawę i powinny zostać zbadane, gdy sąd ten dysponuje niezbędnymi w tym celu elementami stanu prawnego i faktycznego. (34)
• Sąd krajowy jest zobowiązany z urzędu przeprowadzić badanie, czy warunek zamieszczony w umowie zawartej pomiędzy przedsiębiorcą a konsumentem, która jest przyczyną sporu przed tym sądem krajowym, jest objęty zakresem zastosowania dyrektywy 93/13. (36)
• Jeżeli elementy stanu prawnego i faktycznego zawarte w aktach przedłożonych sądowi krajowemu budzą poważne wątpliwości co do nieuczciwego charakteru pewnych warunków, które nie zostały wskazane przez konsumenta, lecz mają związek z przedmiotem sporu, przy czym nie jest możliwe dokonanie ostatecznej oceny tej kwestii, do sądu krajowego należy podjęcie, w razie potrzeby z urzędu, środków dowodowych w celu uzupełnienia akt. (37)
• Państwa członkowskie zachowują swobodę w zakresie ustanowienia w prawie krajowym szerszego badania z urzędu niż badanie, jakie powinny przeprowadzić ich sądy na podstawie tej dyrektywy. (41)
• Gdy sąd krajowy stwierdza w trakcie oceny dokonywanej z urzędu, że dany warunek ma nieuczciwy charakter, co do zasady ma on obowiązek poinformować o tym strony sporu i wezwać je do kontradyktoryjnej debaty odnośnie do tej okoliczności. Sąd krajowy nie ma jednak obowiązku na podstawie dyrektywy 93/13 wyłączać zastosowania takich warunków umowy, jeżeli konsument, po poinformowaniu go przez rzeczony sąd, nie ma zamiaru powoływać się na nieuczciwy i niewiążący charakter. (42-43)
• Badanie zaskarżonego warunku powinno uwzględniać wszystkie elementy mogące mieć istotne znaczenie dla zrozumienia tego warunku w jego kontekście, ponieważ w zależności od treści owej umowy może być konieczne, dla oceny nieuczciwego charakteru rzeczonego warunku, rozpatrzenie łącznego skutku wszystkich warunków rzeczonej umowy. Nie oznacza to jednak, że sąd krajowy ma obowiązek badania z urzędu wszystkich pozostałych warunków umowy w sposób autonomiczny pod kątem ich potencjalnie nieuczciwego charakteru. (47-48)

Evgeniego Tancheva

http://curia.europa.eu/orzg_C-511/17…

Dyrektywa Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (Dz.U. 1993 L 95, s. 29)

https://eur-lex.europa.eu/dyrektywa93/13…

Art. 4

Art. 6

Art. 7

Art. 8

http://curia.europa.eu/C-511/17…