TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI UNII EUROPEJSKIEJ

OH (Immunité de juridiction)
C-758/19

WYROK TSUE
z dnia 15-07-2021 r.
przedmiot:

Wniosek o wydanie, na podstawie art. 267 TFUE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 343 TFUE oraz art. 11, 17 i 19 Protokołu (nr 7) w sprawie przywilejów i immunitetów Unii Europejskiej (Dz.U. 2016, C 202, s. 266; zwanego dalej „protokołem w sprawie przywilejów i immunitetów”), złożony przez Polymeles Protodikeio Athinon (sąd pierwszej instancji w Atenach, Grecja).

rostrzygnięcie:

Czy Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej jest właściwy do rozpoznania skargi o stwierdzenie odpowiedzialności pozaumownej wniesionej przez byłego członka personelu tymczasowego Komisji ze względu na zawinione zachowanie zarzucane przez niego członkowi tej instytucji, którego był współpracownikiem, które to zachowanie miało doprowadzić do zakończenia przez Komisję stosunku pracy z tym członkiem personelu?

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej posiada wyłączną właściwość, z wykluczeniem właściwości sądów krajowych, do rozpoznania skargi o stwierdzenie odpowiedzialności pozaumownej wniesionej przez byłego członka personelu tymczasowego Komisji Europejskiej ze względu na zawinione zachowanie zarzucane przez niego członkowi tej instytucji, którego był współpracownikiem, które to zachowanie miało doprowadzić do zakończenia przez Komisję stosunku pracy z tym członkiem personelu. Taką skargę należy wnieść nie przeciwko zainteresowanemu członkowi Komisji, lecz przeciwko Unii Europejskiej, reprezentowanej przez Komisję.

stan faktyczny:

OH został zatrudniony przez Komisję Europejską w charakterze członka personelu tymczasowego w celu wykonywania obowiązków zastępcy szefa gabinetu członka Komisji. Następnie powierzono mu stanowisko eksperta w tym gabinecie.

 

Po pewnym czasie Komisja poinformowała OH o zakończeniu jego umowy o pracę w charakterze członka personelu tymczasowego z powodu utraty do niego zaufania przez członka Komisji. OH złożył na tę decyzję zażalenie, które zostało oddalone. Sprawa trafiła przed oblicze Sądu UE, którys twierdził nieważność decyzji Komisji o rozwiązaniu umowy z OH z tego powodu, że nie było przestrzegane jego prawo do bycia uprzednio wysłuchanym. Komisja na podstawie wyroku Sądu wysłuchała OH, po czym podtrzymała decyzję o rozwiązaniu umowy. Ponowna skarga do Sądu przez OH została oddalona.

 

Równolegle do postępowań zainicjowanych przed Sądem OH we wrześniu 2017 r. wytoczył przed Polymeles Protodikeio Athinon (sądem pierwszej instancji w Atenach, Grecja) powództwo w celu doprowadzenia do zasądzenia od członka Komisji odszkodowania i zadośćuczynienia za szkodę i krzywdę, jakich w swoim przekonaniu doznał z tego powodu, że członek Komisji wygłaszał zniesławiające go wypowiedzi i zarzucał mu spowodowanie utraty wzajemnego zaufania, a także niedociągnięcia w wykonywaniu obowiązków. OH wniósł o kwotę szacunkową za szkodę materialną odpowiadającej utracie wynagrodzenia na pozostały czas trwania rozwiązanej umowy o pracę, jak i kwotę tytułem zadośćuczynienia za krzywdę.

 

Sąd pytający zauważa, że pozew OH został wniesiony przeciwko byłemu komisarzowi europejskiemu, który – mimo iż jest obywatelem greckim – korzysta, na podstawie art. 343 TFUE oraz art. 11, 17 i 19 protokołu o przywilejach i immunitetach, z immunitetu jurysdykcyjnego. W tym kontekście sąd ten ma wątpliwości co do wykładni, jakiej należy poddać mające znaczenie dla sprawy postanowienia prawa Unii, a także co do własnej właściwości do rozpoznania takiego sporu.

 

Wątpliwości sądu poskutkowały pytaniem do Trybunału.

główne tezy:
  • Wyłącznie Trybunał jest właściwy do orzekania w sporach dotyczących odpowiedzialności pozaumownej Unii, z wykluczeniem sądów krajowych. Ponadto wyłącznie Trybunał jest właściwy do orzekania w sporach dotyczących odpowiedzialności pozaumownej Unii, z wykluczeniem sądów krajowych. (nb. 21-22)
  • Każdy spór między urzędnikiem lub pracownikiem a zatrudniającą go instytucją, gdy u podstaw sporu leży stosunek pracy łączący zainteresowanego z instytucją, nawet jeśli mamy do czynienia ze skargą o odszkodowanie, mieści się w zakresie stosowania art. 270 TFUE oraz art. 91 ust. 1 regulaminu pracowniczego. (nb. 24)
  • W sprawie w postępowaniu głównym podnoszona szkoda wynika z samego zerwania stosunku pracy, ponieważ członek Komisji oświadczył, że nie ma już zaufania do OH. Takie oświadczenie wpisuje się bezwzględnie w ramy wykonywania funkcji członka Komisji. Oświadczenie to zostało bowiem złożone na poparcie jego decyzji o rezygnacji z korzystania z usług OH, która to decyzja wchodzi w zakres kompetencji członka Komisji w zakresie organizacji własnego gabinetu poprzez otaczanie się osobami, z którymi łączy go więź zaufania, tak aby mógł on jak najlepiej wykonywać zadania powierzone mu jako komisarzowi europejskiemu. (nb. 28-29)
opinia rzecznika generalnego:
powiązane sprawy:

  • Wyrok z dnia 10 lipca 1969 r., Sayag i in., 9/69, EU:C:1969:37
  • Wyrok z dnia 13 lutego 1979 r., Granaria, 101/78, EU:C:1979:38
  • Wyrok z dnia 29 lipca 2010 r., Hanssens‑Ensch, C‑377/09, EU:C:2010:459
  • Wyrok z dnia 10 września 2015 r., (szczególna procedura kontroli orzeczenia) Missir Mamachi di Lusignano/Komisja, C‑417/14 RX‑II, EU:C:2015:588
  • Wyrok z dnia 10 stycznia 2019 r., RY/Komisja, T‑160/17, EU:T:2019:1
  • Wyrok z dnia 4 czerwca 2020 r., Schokker/EASA, C‑310/19 P, niepublikowany, EU:C:2020:435
  • Wyrok z dnia 13 stycznia 2021 r., RY/Komisja, T‑824/19, niepublikowany, EU:T:2021:6

akty prawne:

Protokół (nr 7) w sprawie przywilejów i immunitetów Unii Europejskiej (Dz.U. 2016, C 202, s. 266)

https://eur-lex.europa.eu/protokol 7/2016…

Artykuł 11

Na terytorium każdego państwa członkowskiego i bez względu na ich przynależność państwową urzędnicy i inni pracownicy Unii:

a) z zastrzeżeniem postanowień traktatów dotyczących z jednej strony reguł odpowiedzialności urzędników i innych pracowników w stosunku do Unii oraz z drugiej strony właściwości Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, w sporach między Unią a jej urzędnikami i innymi pracownikami, korzystają z immunitetu jurysdykcyjnego co do dokonanych przez nich czynności służbowych, a obejmującego również słowa wypowiedziane lub napisane; korzystają oni z tego immunitetu również po zakończeniu pełnienia funkcji.

[…]

Artykuł 17

Przywileje, immunitety i inne udogodnienia przyznaje się urzędnikom i innym pracownikom Unii wyłącznie w interesie Unii.

Każda instytucja Unii powinna uchylić immunitet udzielony urzędnikowi lub innemu pracownikowi, kiedy uzna, że uchylenie takiego immunitetu nie jest sprzeczne z interesami Unii.

Artykuł 19

Artykuły 11–14 i artykuł 17 mają zastosowanie do przewodniczącego Rady Europejskiej.

Mają one także zastosowanie członków Komisji.

 

Prawo greckie

Kodikas Politikis Dikonomias (grecki kodeks postępowania cywilnego)

Art. 3

2. Cudzoziemcy korzystający z immunitetu jurysdykcyjnego nie podlegają jurysdykcji sądów greckich, z wyjątkiem sporów dotyczących praw majątkowych na nieruchomościach.

Art. 24

Obywatele greccy korzystający z immunitetu jurysdykcyjnego, jak również urzędnicy państwowi zatrudnieni za granicą, podlegają jurysdykcji sądów właściwych dla miejsca, w którym zamieszkiwali przed opuszczeniem kraju, lub – jeżeli nie mieli miejsca zamieszkania na terytorium Grecji – jurysdykcji sądów stolicy tego państwa członkowskiego.

słowa kluczowe:

Pytanie prejudycjalne; protokół (nr 7) TFUE w sprawie przywilejów i immunitetów Unii Europejskiej; były członek Komisji Europejskiej; immunitet jurysdykcyjny; powództwo o stwierdzenie odpowiedzialności pozaumownej; uchylenie immunitetu; właściwość Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

autor omówienia:

Jakub Dziadur