Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczący wykładni art. 17 ust. 1 i art. 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (dalej: „KPP”), złożony przez Apelativen sad – Plovdiv (sąd apelacyjny w Płowdiwie, Bułgaria)

Czy art. 2 ust. 1 decyzji ramowej 2005/212/WSiSW, rozpatrywany w świetle art. 17 ust. 1 KPP, należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie uregulowaniu krajowemu umożliwiającemu konfiskatę narzędzia użytego w celu popełnienia kwalifikowanego przestępstwa przemytu, gdy jest ono własnością osoby trzeciej pozostającej w dobrej wierze?

Artykuł 2 ust. 1 decyzji ramowej Rady 2005/212/WSiSW z dnia 24 lutego 2005 r. w sprawie konfiskaty korzyści, narzędzi i mienia pochodzących z przestępstwa, rozpatrywany w świetle art. 17 ust. 1 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej, należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie uregulowaniu krajowemu umożliwiającemu konfiskatę narzędzia użytego w celu popełnienia kwalifikowanego przestępstwa przemytu, gdy jest ono własnością osoby trzeciej pozostającej w dobrej wierze.

Czy art. 4 decyzji ramowej 2005/212/WSiSW, rozpatrywany w świetle art. 47 KPP, należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie uregulowaniu krajowemu umożliwiającemu w ramach postępowania karnego konfiskatę mienia należącego do osoby innej niż osoba, która popełniła przestępstwo, bez przyznania tej pierwszej osobie skutecznego środka odwoławczego?

Artykuł 4 decyzji ramowej 2005/212/WSiSW, rozpatrywany w świetle art. 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej, należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie uregulowaniu krajowemu umożliwiającemu w ramach postępowania karnego konfiskatę mienia należącego do osoby innej niż osoba, która popełniła przestępstwo, bez przyznania tej pierwszej osobie skutecznego środka odwoławczego.

OM, zatrudniony jako kierowca przez spółkę przewozową z siedzibą w Turcji, wykonywał przewozy międzynarodowe za pomocą należącego do tej spółki ciągnika siodłowego z naczepą. W 2018 r., gdy przygotowywał się do wykonania przewozu między Stambułem (Turcja) a Delmenhorst (Niemcy), zaakceptował złożoną mu przez pewną osobę propozycję dokonania nielegalnego przewozu za wynagrodzeniem. W ramach tej usługi przewiezionych miało zostać 2940 starych monet do Niemiec. Po przekroczeniu granicy między Turcją a Bułgarią, OM został poddany kontroli celnej, podczas której znaleziono monety ukryte w ciągniku siodłowym. Monety (których wartość biegły z zakresu archeologii i numizmatyki oszacował na kwotę 73 500 BGN – około 37 600 EUR), ciągnik siodłowy, naczepę, kluczyk zapłonu i dokumenty rejestracyjne wspomnianego ciągnika zostały odebrane i zatrzymane jako dowody rzeczowe związane z czynem zabronionym, który stał się przedmiotem postępowania karnego.

W ramach dochodzenia dyrektor tureckiej spółki, będącej pracodawcą OM, wniósł o zwrot ciągnika siodłowego i naczepy, podnosząc, że spółka nie ma żadnego związku z popełnionym przez OM przestępstwem i że zwrot wspomnianego mienia nie uniemożliwi dochodzenia. Wniosek ten został oddalony przez prokuratora prowadzącego dochodzenie ze względu na to, że dowody rzeczowe, zgodnie z prawem bułgarskim, były zajęte do chwili zakończenia postępowania karnego, a ich zwrot uniemożliwiłby przeprowadzenie dochodzenia. Wspomniany dyrektor spółki zaskarżył postanowienie oddalające wniosek przed Okrazhen sad Haskovo (sądem okręgowym w Chaskowie, Bułgaria). Sąd postanowieniem niepodlegającym zaskarżeniu utrzymał postanowienie prokuratora w mocy.

W 2019 r. OM został skazany przez Okrazhen sad Haskovo za przestępstwo przemytu celnego typu kwalifikowanego na karę pozbawienia wolności w wymiarze trzech lat i grzywnę w wysokości 20 000 BGN (około 10 200 EUR). Monety i ciągnik siodłowy zostały zajęte na rzecz państwa zgodnie z art. 242 ust. 7 i art. 242 ust. 8 Nakazatelen kodeks (dalej jako „NK”), natomiast naczepa – niezwiązana bezpośrednio z popełnieniem przestępstwa – została zwrócona spółce będącej pracodawcą OM. OM wniósł apelację od wyroku sądu okręgowego przed Apelativen sad Plovdiv w zakresie, w jakim nakazano w nim zajęcie ciągnika siodłowego, podnosząc, że zajęcie to jest niezgodne w szczególności z przepisami TFUE i KPP.

Sąd pytający wskazał, że przewidziane w art. 242 ust. 8 NK zajęcie na rzecz państwa pojazdu, który służył do przewozu przedmiotu przemytu, jest wprawdzie obligatoryjnym zajęciem w następstwie popełnienia przestępstwa przemytu, lecz nie stanowi kary – odmiennie niż wskazana w art. 37 ust. 1 pkt 3 NK konfiskata mienia winnej osoby. W tym kontekście sąd ten powziął wątpliwości dotyczące zgodności art. 242 ust. 8 NK, który został przyjęty przed przystąpieniem Republiki Bułgarii do Unii Europejskiej w dniu 1 stycznia 2007 r., z przepisami prawa Unii, zwłaszcza z art. 17 ust. 1 i art. 47 KPP. Apelativen sad Plovdiv postanowił więc zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z  pytaniami prejudycjalnymi.

• Art. 2 ust. 1 decyzji ramowej 2005/212 powinien zostać rozpatrzony w świetle motywu 3 tej decyzji ramowej, z którego wynika, że należy wziąć pod uwagę prawa osoby trzeciej pozostającej w dobrej wierze. Z powyższego wynika, że co do zasady przepisy wspomnianej decyzji ramowej mają zastosowanie również do konfiskaty mienia należącego do osób trzecich, wymagając w szczególności ochrony praw tych osób, gdy pozostają one w dobrej wierze. (nb. 51)
• Mając na względzie istotne naruszenie praw osób wynikające z konfiskaty mienia, a mianowicie ostateczne pozbawienie prawa własności tego mienia, należy wskazać, że – jeśli chodzi o osobę trzecią pozostającą w dobrej wierze, która nie wiedziała i nie mogła wiedzieć, że jej mienia użyto w celu popełnienia przestępstwa – konfiskata w celu zapobieżenia, w interesie ogólnym, niezgodnemu z prawem przywozowi towarów do kraju stanowi, przy uwzględnieniu zamierzonego celu, nieproporcjonalną i niedopuszczalną ingerencję naruszającą samą istotę prawa własności tej osoby. (nb. 53, 54 i 55)
• W ramach stosowania art. 2 ust. 1 decyzji ramowej 2005/212 konfiskata nie może obejmować mienia osób trzecich pozostających w dobrej wierze. (nb. 57)
• Ze względu na ogólny charakter brzmienia art. 4 decyzji ramowej 2005/212 osobami, którym państwa członkowskie powinny zapewnić skuteczne środki prawne, są nie tylko osoby uznane za winne popełnienia przestępstwa, lecz także wszystkie pozostałe osoby, których dotyczą środki przewidziane w art. 2 tej decyzji ramowej, a zatem także osoby trzecie. (nb. 61)
• Prawo do skutecznego środka prawnego oznacza, że osoba trzecia, której mienie jest przedmiotem konfiskaty, powinna móc zaskarżyć zgodność z prawem tego środka, aby odzyskać to mienie, jeśli konfiskata nie jest uzasadniona. (nb. 63)

Manuela Camposa Sáncheza-Bordony

http://curia.europa.eu/orzg_C-393/19…

Decyzja ramowa Rady 2005/212/WSiSW z dnia 24 lutego 2005 r. w sprawie konfiskaty korzyści, narzędzi i mienia pochodzących z przestępstwa. (Dz. U. 15.3.2005, L 68/49)

https://eur-lex.europa.eu/decyzja 2005/212…

Art. 1 tiret trzecie i czwarte

Art. 2

Art. 4

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/42/UE z dnia 3 kwietnia 2014 r. w sprawie zabezpieczenia i konfiskaty narzędzi służących do popełnienia przestępstwa i korzyści pochodzących z przestępstwa w Unii Europejskiej (Dz.U. 2014, L 127, s. 39; sprostowanie Dz.U. 2014, L 138, s. 114)

https://eur-lex.europa.eu/dyrektywa 2014/42…

Art. 2

Art. 3

Art. 12 ust. 1

Art. 14

Karta praw podstawowych Unii Europejskiej

https://eur-lex.europa.eu/KPP…

Art. 17 ust. 1

Art. 43

Prawo bułgarskie:

Kodeks karny (w tekście jako „NK”)

Art. 37 ust. 1

Karami są:

3. konfiskata posiadanego mienia; (…).

Z art. 242 ust. 1 NK wynika, że kwalifikowany przemyt podlega karze pozbawienia wolności w wymiarze od trzech do dziesięciu lat i grzywny w wysokości od 20 000 do 100 000 bułgarskich lewów (BGN) (czyli od około 10 226 do 51 130 EUR).

Art. 242 ust. 7 i 8 NK

7) (…) Przedmiot przemytu podlega przepadkowi na rzecz państwa bez względu na to, kto jest jego właścicielem, a jeśli już nie istnieje lub został zbyty, przepadkowi podlega kwota odpowiadająca jego wartości określonej według krajowych cen detalicznych.

8) (…) Środek transportu lub kontener służący do transportu towarów stanowiących przedmiot przemytu podlega przepadkowi na rzecz państwa, również w wypadku gdy nie stanowi własności sprawcy przedsiębiorstwa, chyba że jego wartość wyraźnie nie odpowiada ciężarowi przestępstwa.

http://curia.europa.eu/C-393/19…