TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI UNII EUROPEJSKIEJ

Päivi Leino-Sandberg
C-761/18 P

WYROK TSUE
z dnia 21-01-2021 r.
EU:C:2021:52
przedmiot:

Odwołanie w trybie art. 56 statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej od postanowienia Sądu Unii Europejskiej, wniesione w dniu 3 grudnia 2018 r., przez Päivi Leino-Sandberg, zamieszkałą w Helsinkach (Finlandia).

 

Odwołująca się wnosiła o uchylenie postanowienia Sądu Unii Europejskiej (dalej „Sąd”) z dnia 20 września 2018 r., Leino-Sandberg/Parlament (T‑421/17, niepublikowanego, dalej „zaskarżone postanowienie”, EU:T:2018:628), w którym Sąd umorzył postępowanie w sprawie skargi mającej na celu stwierdzenie nieważności decyzji Parlamentu Europejskiego A(2016) 15112 z dnia 3 kwietnia 2017 r. (dalej „sporna decyzja”) odmawiającej jej udzielenia dostępu do decyzji Parlamentu A(2015) 4931 z dnia 8 lipca 2015 r.

rostrzygnięcie:

Zarzut: Sąd Unii Europejskiej naruszył prawo w zakresie, w jakim orzekł, że skarga stała się bezprzedmiotowa.

 

Postanowienie Sądu Unii Europejskiej z dnia 20 września 2018 r., Leino-Sandberg/Parlament (T‑421/17, niepublikowane, EU:T:2018:628), zostaje uchylone.

 

Sprawa zostaje przekazana Sądowi Unii Europejskiej do ponownego rozpoznania.

stan faktyczny:

Wnosząca odwołanie, profesor prawa międzynarodowego i prawa europejskiego, złożyła w ramach dwóch projektów badawczych, dotyczących przejrzystości w rozmowach trójstronnych, wniosek skierowany do Parlamentu Europejskiego o udzielenie dostępu do dokumentów tej instytucji. Wniosła ona konkretnie o udostępnienie jednej z decyzji Parlamentu. Powyższa decyzja stała się jednak przedmiotem skargi, wobec czego postępowanie, w ramach którego została wydana, było nadal w toku. W międzyczasie adresat decyzji, o udostępnienie której wnosząca odwołanie wnosiła, udostępnił decyzję online na blogu.

 

Parlament odmówił wnoszącej odwołanie dostępu do dokumentu na tej podstawie, że postępowanie jest nadal w toku i ujawnienie naruszyłoby ochronę postępowań sądowych.

 

Sprawa trafiła do Sądu, który umorzył postępowanie jako bezprzedmiotowe, ponieważ decyzja została udostępniona w Internecie.

główne tezy:
  • Umożliwienie stronie podniesienia po raz pierwszy przed Trybunałem zarzutu, którego nie powoływała ona wcześniej przed Sądem, oznaczałoby umożliwienie jej żądania od Trybunału rozstrzygnięcia sporu szerszego niż ten, który miał rozstrzygać Sąd. W ramach odwołania kompetencje Trybunału są zasadniczo ograniczone do badania dokonanej przez Sąd oceny podniesionych przed nim zarzutów. Jednakże argument, który nie został podniesiony w pierwszej instancji, nie stanowi nowego zarzutu, który jest niedopuszczalny na etapie odwołania, jeśli jest on jedynie rozszerzeniem argumentacji przedstawionej już w ramach zarzutu podniesionego w skardze przed Sądem. (nb. 27)
  • Skarżący musi mieć interes prawny na etapie wniesienia skargi, i to pod rygorem odrzucenia skargi jako niedopuszczalnej. Zarówno przedmiot skargi, jak i interes prawny muszą istnieć, pod rygorem umorzenia postępowania, do momentu wydania orzeczenia sądowego, co oznacza, że skarga powinna w efekcie móc doprowadzić do poprawy sytuacji skarżącego. (nb. 32)
  • Nawet jeśli sporny dokument został ujawniony przez osobę trzecią, to Parlament nie cofnął formalnie spornej decyzji, wobec czego – wbrew temu, co orzekł Sąd – spór zachował swój przedmiot. W celu sprawdzenia jednak, czy Sąd powinien był orzec co do istoty skargi, należy zbadać, czy wnosząca odwołanie mogła jeszcze się powołać, pomimo tego ujawnienia, na interes prawny, co z kolei wymaga ustalenia, czy wnosząca odwołanie uzyskała wskutek tego ujawnienia pełne uwzględnienie jej żądań w odniesieniu do celów, które chciała osiągnąć, składając wniosek o udzielenie dostępu do danego dokumentu (nb. 33-34)
  • O ile prawdą jest, że interes prawny, który musi istnieć do momentu wydania orzeczenia sądowego, pod rygorem umorzenia postępowania, stanowi warunek proceduralny niezależny od prawa materialnego mającego zastosowanie do istoty sporu, o tyle nie można go jednak oddzielić od tego prawa, ponieważ istnienie interesu prawnego ocenia się w świetle żądania materialnego, które zostało sformułowane w skardze wszczynającej postępowanie. (nb. 35)
  • Należy wyznaczyć nowy etap w procesie tworzenia coraz ściślejszego związku między narodami Europy, w którym decyzje podejmowane są z możliwie najwyższym poszanowaniem zasady otwartości i jak najbliżej obywateli. (nb. 36)
  • Rozporządzenie nr 1049/2001 ma na celu, jak wskazano w jego motywie 4 i art. 1, zapewnienie możliwie najszerszego publicznego dostępu do dokumentów instytucji. Rozporządzenie to ustanawia zatem z jednej strony prawo, co do zasady, każdej osoby do uzyskania dostępu do dokumentów instytucji, a z drugiej strony obowiązek, co do zasady, instytucji w zakresie udzielenia dostępu do ich dokumentów. (nb. 38, 40)
  • Art. 4 rozporządzenia nr 1049/2001 wymienia enumeratywnie wyjątki od prawa dostępu do dokumentów instytucji, na podstawie których instytucje te mogą odmówić dostępu do dokumentu, po to, aby jego ujawnienie nie prowadziło do naruszenia jednego z interesów chronionych przez tenże art. 4. (nb. 41)
  • Informując wnioskodawcę, w jaki sposób uzyskać żądany dokument, który został już ujawniony przez daną instytucję, instytucja ta wywiązuje się z ciążącego na niej obowiązku udzielania dostępu do tego dokumentu, tak jakby sama przekazała go bezpośrednio wnioskodawcy. Nie można jednak uznać, że dana instytucja wywiązała się z ciążącego na niej obowiązku udzielenia dostępu do dokumentu tylko dlatego, że dokument ten został ujawniony przez osobę trzecią i że wnioskodawca zapoznał się z nim. Dokumentu ujawnionego przez osobę trzecią nie można bowiem uważać za dokument urzędowy lub za wyrażający oficjalne stanowisko instytucji w braku jednoznacznego potwierdzenia tej instytucji, że to, co zostało w nim ujęte, faktycznie pochodzi od niej i wyraża jej oficjalne stanowisko. (nb. 44-46)
  • W sytuacji takiej jak w niniejszej sprawie, w której wnosząca odwołanie uzyskała jedynie dostęp do spornego dokumentu ujawnionego przez osobę trzecią, a Parlament Europejski nadal odmawia udzielenia jej dostępu do żądanego dokumentu, nie można uznać, że wnosząca odwołanie uzyskała dostęp do tego ostatniego dokumentu w rozumieniu rozporządzenia nr 1049/2001 ani że tym samym utraciła ona interes w żądaniu stwierdzenia nieważności spornej decyzji wyłącznie ze względu na to ujawnienie. Przeciwnie, w takiej sytuacji wnosząca odwołanie zachowuje rzeczywisty interes w uzyskaniu dostępu do uwierzytelnionej wersji żądanego dokumentu w rozumieniu art. 10 ust. 1 i 2 tego rozporządzenia, gwarantującej, że dokument ten pochodzi od tej instytucji i że wyraża on jej oficjalne stanowisko. (nb. 48)
  • Sąd naruszył prawo, zrównując ujawnienie dokumentu przez osobę trzecią z ujawnieniem przez daną instytucję żądanego dokumentu w rozumieniu rozporządzenia nr 1049/2001. (nb. 49)
opinia rzecznika generalnego:
powiązane sprawy:

  • Wyrok z dnia 10 kwietnia 2014 r., Areva i in./Komisja, C‑247/11 P i C‑253/11 P, EU:C:2014:257
  • Wyrok z dnia 28 maja 2013 r., Abdulrahim/Rada i Komisja, C‑239/12 P, EU:C:2013:331
  • Wyrok z dnia 23 listopada 2017 r., Bionorica i Diapharm/Komisja, C‑596/15 P i C‑597/15 P, EU:C:2017:886
  • Wyrok z dnia 6 września 2018 r., Bank Mellat/Rada, C‑430/16 P, EU:C:2018:668
  • Wyrok z dnia 17 października 2019 r., Alcogroup i Alcodis/Komisja, C‑403/18 P, EU:C:2019:870
  • Wyrok z dnia 4 września 2018 r., ClientEarth/Komisja, C‑57/16 P, EU:C:2018:660
  • Wyrok z dnia 1 lipca 2008 r., Szwecja i Turco/Rada, C‑39/05 P i C‑52/05 P, EU:C:2008:374
  • Wyrok z dnia 28 listopada 2013 r., Jurašinović/Rada, C‑576/12 P, EU:C:2013:777

akty prawne:

Rozporządzenie (WE) nr 1049/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 30 maja 2001 r. w sprawie publicznego dostępu do dokumentów Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji (Dz.U. 2001, L 145, s. 43)

https://eur-lex.europa.eu/rozporządzenie nr 1049/2001…

Motyw 4

Art. 1

Art. 2

Art. 4

Art. 10

słowa kluczowe:

Odwołanie od postanowienia Sądu; decyzja Sądu Unii Europejskiej; dostęp do informacji; odmowa dostępu; bezprzedmiotowe postępowanie; związek między narodami Europy; dostęp do decyzji; ochrona postępowania; ujawnienie dokumentu w Internecie; interes prawny; ujawnienie dokumentu przez osobę trzecią a udostępnienie; naruszenie prawa; umorzenie w związku z utratą interesu prawnego; decyzja Parlamentu Europejskiego; skarga; dostęp do dokumentu

autor omówienia:

Marianna-Elizabet Iaroslavska