Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym (art. 267 TFUE) dotyczący wykładni art. 4, 7, 8 i 12 rozporządzenia (WE) nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 r., ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, uchylającego rozporządzenie (EWG) nr 295/91 (dalej: „rozporządzenie 261/2004”), złożony przez Tribunalul Bacău (sąd wyżej instancji w Bacău, Rumunia)

Czy art. 7 ust. 1 lit. b) rozporządzenia nr 261/2004 należy interpretować w ten sposób, że kwota przewidziana w tym przepisie ma na celu udzielenie odszkodowania za szkodę, taką jak utrata wynagrodzenia, czy też taka szkoda może być przedmiotem dalszego odszkodowania przewidzianego w art. 12 ust. 1 tego rozporządzenia oraz jak ustalić szkodę w świetle wspomnianego rozporządzenia?

Art. 7 ust. 1 lit. b) rozporządzenia (WE) nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 r. ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, uchylającego rozporządzenie (EWG) nr 295/91 należy interpretować w ten sposób, że kwota przewidziana w tym przepisie nie przewiduje odszkodowania za szkodę taką jak utrata wynagrodzenia, w drugiej kolejności – szkoda ta może być przedmiotem dalszego odszkodowania przewidzianego w art. 12 ust. 1 tego rozporządzenia, oraz w trzeciej kolejności – to do sądu odsyłającego należy ustalenie i ocena poszczególnych elementów składających się na tę szkodę, a także zakresu odszkodowania za tę szkodę w oparciu o właściwą podstawę prawną.

Czy rozporządzenie nr 261/2004, a w szczególności jego art. 12 ust. 1 zdanie drugie, należy interpretować w ten sposób, że pozwala ono właściwemu sądowi krajowemu na dokonanie odliczenia odszkodowania przyznanego na podstawie tego rozporządzenia od dalszego odszkodowania, lecz nie zobowiązuje do jego dokonania, jak również na podstawie jakich warunków właściwy sąd krajowy może dokonać takiego odliczenia?

Rozporządzenie nr 261/2004, a w szczególności jego art. 12 ust. 1 zdanie drugie, należy interpretować w ten sposób, że zezwala ono właściwemu sądowi krajowemu na dokonanie odliczenia odszkodowania przyznanego na podstawie tego rozporządzenia od dalszego odszkodowania, lecz nie zobowiązuje do jego dokonania, ponieważ wspomniane rozporządzenie nie przewiduje warunków, według których właściwy sąd krajowy mógłby dokonać takiego odliczenia.

Czy art. 4 ust. 3 rozporządzenia nr 261/2004 w związku z art. 8 ust. 1 tego rozporządzenia należy interpretować w ten sposób, że nakłada on na obsługującego lot przewoźnika lotniczego obowiązek przedstawienia odnośnym pasażerom kompletnych informacji dotyczących wszystkich możliwości przewidzianych w drugim z tych przepisów, czy też przepis ten nakłada również na odnośnych pasażerów obowiązek aktywnego uczestniczenia w poszukiwaniu informacji w tym celu?

Art. 4 ust. 3 rozporządzenia nr 261/2004 w związku z art. 8 ust. 1 tego rozporządzenia należy interpretować w ten sposób, że zobowiązuje on obsługującego lot przewoźnika lotniczego do przedstawienia odnośnym pasażerom pełnych informacji na temat wszystkich możliwości przewidzianych w drugim z wymienionych przepisów, przy pasażerowie ci nie mają żadnego obowiązku aktywnego uczestniczenia w poszukiwaniu informacji w tym celu.

Czy art. 8 ust. 1 lit. b) rozporządzenia nr 261/2004 należy interpretować w ten sposób, że w rozumieniu tego przepisu ciężar udowodnienia tego, że zmiana planu podróży została dokonana na najwcześniejszy możliwy termin, spoczywa na obsługującym lot przewoźniku lotniczym, czy też należy go interpretować w ten sposób, że ciężar ten spoczywa na odnośnych pasażerach?

Art. 8 ust. 1 lit. b) rozporządzenia nr 261/2004 należy interpretować w ten sposób, że w rozumieniu tego przepisu ciężar udowodnienia tego, iż zmiana planu podróży została dokonana na najwcześniejszy możliwy termin, spoczywa na obsługującym lot przewoźniku lotniczym.

Państwo Rusu zarezerwowali w liniach lotniczych Blue Air dwa bilety na lot z Bacău w Rumunii do Londynu w Zjednoczonym Królestwie, gdzie zamieszkiwali i byli zatrudnieniu. Lot ten miał odbyć się dnia 6 września 2016 r., jednak ze względu na zmianę maszyny na mniejszą, niż pierwotnie przewidywał przewoźnik, w chwili przyjmowania na pokład państwo Rusu spotkali się z odmową przyjęcia, z uwagi na zmniejszoną liczbę wolnych miejsc. Przewoźnik zaproponował skorzystanie z lotu w dniu 11 września, na co pasażerowie przystali. Blue Air zaoferował również każdemu z powodów w postępowaniu głównym darmowy bilet lotniczy, który mógłby zostać wykorzystany do dnia 24 marca 2017 r. Państwo Rusu odrzucili jednak tę propozycję, argumentując, że poniesiona przez nich szkoda przekracza wartość biletu lotniczego.

Następnie Blue Air zaproponował powodom odszkodowanie w wysokości 400 EUR na osobę na podstawie rozporządzenia nr 261/2004. Powodowie, stwierdzili, że kwota ta ma na celu wyłącznie naprawienie doznanej krzywdy, nie zaś poniesionej szkody majątkowej, która objęta jest pojęciem „dalszego odszkodowania”. Wobec tego Państwo Rusu wnieśli do Judecătoria Bacău (sądu pierwszej instancji w Bacău, Rumunia) powództwo o zapłatę na ich rzecz kwot 437 EUR i 386 EUR tytułem szkody materialnej wynikającej z potrącenia z wynagrodzenia, a ponadto zażądali zapłaty kwoty 1500 EUR zadośćuczynienia dla każdego z nich, z tytułu poniesionej krzywdy, podnosząc m.in., że przeciwko panu Rusu zostało wszczęte postępowanie o zwolnienie, które zakończyło się upomnieniem.

Blue Air twierdził z kolei, że państwo Rusu nie mają prawa do odszkodowania przekraczającego kwotę 400 EUR, o którym mowa w art. 7 ust. 1 lit. b rozporządzenia nr 261/2004, gdyż nie żądali oni wyraźnie jak najszybszego alternatywnego lotu, lecz zgodzili się na lot w dniu 11 września 2016 r.

pierwszej instancji sąd uwzględnił powództwo częściowo, zasądzając na rzecz każdego z powodów kwoty 400 EUR tytułem zadośćuczynienia za krzywdę i oddalając pozostałe roszczenia powodów. Obie strony wniosły apelację, w wyniku rozpatrywania której Tribunalul Bacău zdecydował się na zwrócenie do TSUE z pytaniami prejudycjalnymi dotyczącymi rozumienia rozporządzenia nr 261/2004.

• Rozporządzenie 261/2004 zmierza do zagwarantowania wysokiego poziomu ochrony pasażerów lotniczych, niezależnie od tego, czy stanęli oni wobec problemu odmowy przyjęcia na pokład, odwołania, czy opóźnienia lotu, ponieważ wszyscy oni są narażeni na podobne poważne trudności i niedogodności związane z transportem lotniczym.
• Sama treść art. 4 ust. 3 rozporządzenia 261/2004, która odsyła do art. 7 tego rozporządzenia, nakłada na danego przewoźnika lotniczego obowiązek niezwłocznej zapłaty odszkodowania na rzecz pasażerów, którym odmówiono przyjęcia na pokład wbrew ich woli. Takie ryczałtowe kwoty mają na celu zapłatę odszkodowania wyłącznie za szkody, które są niemalże identyczne dla wszystkich pasażerów.
• Ani art. 7 ust. 1 rozporządzenia 261/2004, ani to rozporządzenie w całości nie przewidują odszkodowania za szkody indywidualne, związane konkretnie z przemieszczaniem się danych pasażerów, których naprawienie wymaga siłą rzeczy oceny w każdym konkretnym przypadku rozmiaru wyrządzonych szkód, i które w konsekwencji może stanowić jedynie przedmiot zindywidualizowanego odszkodowania a posteriori.
• Utrata wynagrodzenia powinna zostać uznana za szkodę indywidualną, związaną z sytuacją właściwą dla danych pasażerów, której rozmiary powinny być oceniane w każdym konkretnym przypadku. W konsekwencji taka szkoda nie jest objęta odszkodowaniem ryczałtowym przewidzianym w art. 7 ust. 1 lit. b) rozporządzenia 261/2004.
• Rozporządzenie 261/2004 nie sprzeciwia się temu, aby poszkodowany pasażer mógł uzyskać odszkodowanie za wyrządzoną mu szkodę, która powinna być oceniana indywidualnie i a posteriori, w zakresie, w jakim prawo krajowe lub prawo międzynarodowe przyznają mu prawo do takiego odszkodowania, pod warunkiem że będzie ono dalszym odszkodowaniem w stosunku do odszkodowania ryczałtowego przewidzianego przez to rozporządzenie.
• Dane odszkodowanie należy uznać za „dalsze” w rozumieniu art. 12 ust. 1 rozporządzenia 261/2004, jeżeli ma ono swoje źródło w jednej z sytuacji przewidzianych w art. 1 ust. 1 tego rozporządzenia, która to sytuacja spowodowała niedogodności, za które wypłacane jest odszkodowanie w sposób niezwłoczny i ustandaryzowany na podstawie tego rozporządzenia.
• Z uwagi na fakt, że rozporządzenie 261/2004 nie przewiduje odszkodowania za indywidualne szkody, takie jak utrata wynagrodzenia, to do sądu krajowego należy ustalenie i ocena poszczególnych elementów składających się na te szkodę, w tym, w odpowiednim przypadku, zachowania poszkodowanych pasażerów, a także zakresu odszkodowania za wspomnianą szkodę w oparciu o właściwą podstawę prawną.
• Art. 12 ust. 1 zdanie drugie rozporządzenia 261/2004 nie wprowadza obowiązku dokonania potrącenia odszkodowania przyznanego na podstawie tego rozporządzenia z dalszego odszkodowania, ani też nie sprzeciwia się temu, aby zostało ono ewentualnie dokonane.
• Pasażerowie, którym odmówiono przyjęcia na pokład wbrew ich woli, powinni mieć możliwość rezygnacji z lotu i otrzymania zwrotu należności za bilet albo kontynuowania podróży lotniczej na satysfakcjonujących warunkach. Powinni oni również zostać w pełni poinformowani o swoich prawach, tak aby mogli oni skutecznie skorzystać z tych praw.
• To do przewoźnika lotniczego, który odmówił przyjęcia na pokład pasażerów, należy udzielenie pomocy tym pasażerom, w szczególności poprzez zaproponowanie im wyboru na warunkach, jakie art. 8 ust. 1 rozporządzenia 261/2004 ustanawia, odpowiednio, w lit. a), b) i c).
• To do obsługującego lot przewoźnika lotniczego należy zaoferowanie odnośnym pasażerom wariantu zmiany planu podróży na porównywalnych warunkach do ich miejsca docelowego na najwcześniejszy możliwy termin, zgodnie z art. 8 ust. 1 lit. b) rozporządzenia 261/2004.

brak

Rozporządzenia (WE) nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 r., ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, uchylającego rozporządzenie (EWG) nr 295/91 (Dz.U. 2004, L 46, s. 1)

(https://eur-lex.europa.eu/rozporządzenie261/2004…)

Art. 4 ust. 3
W przypadku odmowy przyjęcia pasażerów na pokład wbrew ich woli obsługujący przewoźnik lotniczy niezwłocznie wypłaca im odszkodowanie zgodnie z art. 7 i udziela pomocy zgodnie z art. 8 i 9.
Art. 7 ust. 1 lit. b)
W przypadku odwołania do niniejszego artykułu pasażerowie otrzymują odszkodowanie w wysokości 400 EUR dla wszystkich lotów wewnątrzwspólnotowych dłuższych niż 1500 kilometrów i wszystkich innych lotów o długości od 1500 do 3500 kilometrów.
Art. 8 ust. 1
W przypadku odwołania do niniejszego artykułu pasażerowie mają prawo wyboru pomiędzy:
– zwrotem w terminie siedmiu dni, za pomocą środków przewidzianych w art. 7 ust. 3, pełnego kosztu biletu po cenie, za jaką został kupiony, za część lub części nie odbytej podróży oraz za część lub części już odbyte, jeżeli lot nie służy już dłużej jakiemukolwiek celowi związanemu z pierwotnym planem podróży pasażera, wraz z, gdy jest to odpowiednie [w stosownym wypadku]
– lotem powrotnym do pierwszego miejsca odlotu, w najwcześniejszym możliwym terminie;
zmianą planu podróży, na porównywalnych warunkach, do ich miejsca docelowego, w najwcześniejszym możliwym terminie; lub
zmianą planu podróży, na porównywalnych warunkach, do ich miejsca docelowego, w późniejszym terminie dogodnym dla pasażera, w zależności od dostępności wolnych miejsc.
Art. 12 ust. 1
Niniejsze rozporządzenie nie narusza praw pasażerów do dochodzenia dalszego odszkodowania. Odszkodowanie na podstawie niniejszego rozporządzenia może zostać potrącone z takiego odszkodowania.

http://curia.europa.eu/C-354/18…

Trybunału w niniejszym wyroku pokazuje jednoznacznie, że rozporządzenie 261/2004 ustanawia minimalne standardy ochrony pasażerów w przewozie lotniczym w Unii Europejskiej. Odszkodowanie przewidziane w art. 7 ust. 1 lit. b) jest odszkodowaniem uwzględniającym szkody wspólne wszystkim pasażerom, którzy spotkali się z odmową przyjęcia na pokład wbrew ich woli, odwołaniem oraz opóźnieniem ich lotu. Szkody i krzywdy mające charakter indywidualny, mogą być z kolei dochodzone na mocy przepisów prawa międzynarodowego oraz wewnętrznego danego państwa.