TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI UNII EUROPEJSKIEJ

Ryanair Designated Activity Company
C-754/18

WYROK TSUE
z dnia 18-06-2020 r.
przedmiot:

Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym (art. 267 TFUE) dotyczący wykładni art. 5, 10 i 20 dyrektywy 2004/38/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie prawa obywateli Unii i członków ich rodzin do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich (dalej: „dyrektywa 2004/38”) oraz art. 26 Konwencji Wykonawczej do układu z Schengen z dnia 14 czerwca 1985 r. między Rządami Państw Unii Gospodarczej Beneluksu, Republiki Federalnej Niemiec oraz Republiki Francuskiej w sprawie stopniowego znoszenia kontroli na wspólnych granicach, podpisanej w Schengen w dniu 19 czerwca 1990 r., która weszła w życie w dniu 26 marca 1995 r., złożony przez Fővárosi Közigazgatási és Munkaügyi Bíróság (Sąd Administracyjny i Pracy dla miasta stołecznego Budapeszt, Węgry)

rostrzygnięcie:

Czy wykładni art. 5 ust. 2 dyrektywy 2004/38 należy dokonywać w ten sposób, że posiadanie karty stałego pobytu, o której mowa w art. 20 tej dyrektywy, zwalnia osobę, która nie jest obywatelem państwa członkowskiego, lecz jest członkiem rodziny obywatela Unii i posiada taką kartę, z obowiązku uzyskania wizy wjazdowej na terytorium państw członkowskich?

Wykładni art. 5 ust. 2 dyrektywy 2004/38 należy dokonywać w ten sposób, że posiadanie karty stałego pobytu, o której mowa w art. 20 tej dyrektywy, zwalnia osobę, która nie jest obywatelem państwa członkowskiego, lecz jest członkiem rodziny obywatela Unii i posiada taką kartę, z obowiązku uzyskania wizy wjazdowej na terytorium państw członkowskich.

 

Czy wykładni art. 5 ust. 2 dyrektywy 2004/38 należy dokonywać w ten sposób, że posiadanie karty stałego pobytu, o której mowa w art. 20 tej dyrektywy, zwalnia członka rodziny obywatela Unii, który jest jej posiadaczem, z obowiązku uzyskania wizy, jeżeli karta ta została wydana przez państwo członkowskie nienależące do strefy Schengen?

Wykładni art. 5 ust. 2 dyrektywy 2004/38 należy dokonywać w ten sposób, że posiadanie karty stałego pobytu, o której mowa w art. 20 tej dyrektywy, zwalnia członka rodziny obywatela Unii, który jest jej posiadaczem, z obowiązku uzyskania wizy, jeżeli karta ta została wydana przez państwo członkowskie nienależące do strefy Schengen.

 

Czy wykładni art. 20 dyrektywy 2004/38 należy dokonywać w ten sposób, że posiadanie karty pobytu, o której mowa w tym przepisie, stanowi wystarczający dowód na to, że posiadacz tej karty jest członkiem rodziny obywatela Unii, a tym samym zainteresowany ma prawo, bez konieczności przeprowadzania w stosunku do niego dodatkowej weryfikacji lub przedstawiania przez niego dodatkowych wyjaśnień, do wjazdu na terytorium państwa członkowskiego w związku ze zwolnieniem z obowiązku uzyskania wizy na podstawie art. 5 ust. 2 tej dyrektywy?

Wykładni art. 20 dyrektywy 2004/38 należy dokonywać w ten sposób, że posiadanie karty pobytu, o której mowa w tym przepisie, stanowi wystarczający dowód na to, że posiadacz tej karty jest członkiem rodziny obywatela Unii, a tym samym zainteresowany ma prawo, bez konieczności przeprowadzania w stosunku do niego dodatkowej weryfikacji lub przedstawiania przez niego dodatkowych wyjaśnień, do wjazdu na terytorium państwa członkowskiego w związku ze zwolnieniem z obowiązku uzyskania wizy na podstawie art. 5 ust. 2 tej dyrektywy.

stan faktyczny:

Dnia 9 października 2017 r. funkcjonariusze policji na lotnisku w Budapeszcie podczas kontroli pasażerów lotu Ryanair z Londynu stwierdzili, że pasażer tego lotu, obywatelstwa ukraińskiego, posiadający paszport nie biometryczny, unieważnioną kartę pobytową członka rodziny obywatela UE oraz ważną kartę stałego pobytu wydaną przez Zjednoczone Królestwo na podstawie art. 20 dyrektywy 2004/38, nie posiada wizy. Wobec tego, zdaniem węgierskiej policji pasażer ten nie miał kompletu dokumentów podróży wymaganych do wjazdu na terytorium Węgier i w konsekwencji nie otrzymał on zezwolenia na wjazd, zaś Ryanair jako przewoźnik został zobowiązany do odesłania go z powrotem do Londynu i zapłacenia kary administracyjnej w wysokości 3000 EUR.

 

Spółka wniosła skargę na decyzję nakładającą na nią karę do sądu pytającego. Zdaniem przewoźnika bowiem art. 5 dyrektywy 2004/38 wprawdzie literalnie uzależnia zwolnienie z obowiązku wizowego od posiadania przez obywatela państwa trzeciego, będącego członkiem rodziny obywatela Unii, karty pobytowej członka rodziny obywatela Unii, o której mowa w art. 10 tej dyrektyw, to jednak tylko osoba, która uprzednio posiadała taką kartę może otrzymać kartę stałego pobytu i wobec tego z kontekstu wynika, że taka osoba tym bardziej zwolniona jest z obowiązku wizowego. Ponadto Ryanair twierdził, że  przewoźnik nie jest uprawniony do dokonywania dodatkowych kontroli więzi rodzinnych istniejących pomiędzy zainteresowanym pasażerem a obywatelem Unii i że wobec tego nie można na tego przewoźnika nakładać kary za niedokonanie takich dodatkowych kontroli.

 

Węgierska komenda główna policji postulowała zaś ścisłą wykładnię art. 5 dyrektywy 2004/38. Wskazywała ona również, że okoliczność, iż karta stałego pobytu została wydana przez Zjednoczone Królestwo, które nie należy do strefy Schengen tylko wzmacnia tę argumentację.

 

Sąd pytający powziął wątpliwości, jak należy rozumieć przepis, na gruncie którego toczył się spór, czy wskazana jest wykładnia ścisła, czy jednak funkcjonalna, w zgodzie z celami dyrektywy, a ponadto, czy okoliczność wskazana przez organ ma w rzeczonej sprawie jakiekolwiek znaczenie. Wobec tego sąd zdecydował się na zawieszenie postępowania i skierowanie pytań prejudycjalnych do Trybunału.

główne tezy:
  • Brak odniesienia do art. 20 dyrektywy 2004/38 sam w sobie nie pozwala na wykazanie, a contrario, woli prawodawcy Unii, aby wykluczyć członków rodziny obywatela Unii posiadających kartę stałego pobytu z kręgu beneficjentów zwolnienia z obowiązku uzyskania wizy przy wjeździe na terytorium państw członkowskich, zgodnie z art. 5 ust. 2 tej dyrektywy. Przepis ten należy interpretować z uwzględnieniem nie tylko jego brzmienia, lecz także jego kontekstu oraz celów uregulowania, którego jest częścią. (27-28)
  • Karta pobytu, o której mowa w art. 10 dyrektywy 2004/38, oraz karta stałego pobytu, o której mowa w art. 20 tej dyrektywy, są dokumentami, których posiadanie przez członków rodziny obywatela Unii niebędących obywatelami jednego z państw członkowskich, poświadcza, że przysługuje im prawo pobytu, a zatem wjazdu na terytorium państw członkowskich. Fakt uzyskania karty pobytu, niezależnie od tego jakiej, uzasadnia na podstawie przepisów dyrektywy 2004/38 zwolnienie tych członków rodziny obywatela Unii z obowiązku uzyskania wizy. (29, 32)
  • Cel realizowany przez dyrektywę 2004/38 polega na zapewnieniu stopniowej integracji obywateli Unii i członków ich rodziny, którzy nie są obywatelami jednego z państw członkowskich, ze społeczeństwem państwa członkowskiego, w którym zamieszkują. Taki zaś cel stoi na przeszkodzie temu, by nabycie prawa stałego pobytu przez członków rodziny obywatela Unii powodowało utratę zwolnienia z obowiązku uzyskania wizy, z której korzystali przed nabyciem tego prawa stałego pobytu jako posiadacze karty pobytu członka rodziny obywatela Unii. (36-37)
  • Przepisy mające zastosowanie do strefy Schengen wyraźnie stanowią, że nie naruszają one zagwarantowanej w szczególności przez dyrektywę 2004/38 swobody przemieszczania się obywateli Unii i członków ich rodziny, którzy im towarzyszą lub do nich dołączają. Wobec tego  dyrektywa ta ma zastosowanie bez rozróżnienia do wszystkich państw członkowskich, niezależnie od tego, czy należą one do strefy Schengen, czy też nie. (40-41)
  • Państwa członkowskie mogą wydać kartę stałego pobytu wyłącznie osobom, które mają status członków rodziny obywatela Unii. Zatem wydanie karty stałego pobytu przez państwo członkowskie oznacza, że państwo to musiało najpierw sprawdzić, czy dana osoba posiada ten status. W konsekwencji nie ma potrzeby przeprowadzania dodatkowej weryfikacji tego statusu. (49-51)
opinia rzecznika generalnego:
powiązane sprawy:

  • Wyrok z dnia 7 czerwca 2005 r., VEMW i in., C‑17/03, EU:C:2005:362
  • Wyrok z dnia 21 lipca 2011 r., Dias, C‑325/09, EU:C:2011:498
  • Wyrok z dnia 21 grudnia 2011 r., Ziolkowski i Szeja, C‑424/10 i C‑425/10, EU:C:2011:866
  • Wyrok z dnia 18 grudnia 2014 r., McCarthy i in., C‑202/13, EU:C:2014:2450
  • Wyrok  z dnia 17 kwietnia 2018 r., B i Vomero, C‑316/16 i C‑424/16, EU:C:2018:256
  • Wyrok z dnia 27 czerwca 2018 r., Diallo, C‑246/17, EU:C:2018:499
  • Wyrok z dnia 26 marca 2019 r., SM (dziecko umieszczone w algierskiej kafali), C‑129/18, EU:C:2019:248

akty prawne:

Dyrektywa 2004/38/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie prawa obywateli Unii i członków ich rodzin do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich, zmieniająca rozporządzenie (EWG) nr 1612/68 i uchylająca dyrektywy 64/221/EWG, 68/360/EWG, 72/194/EWG, 73/148/EWG, 75/34/EWG, 75/35/EWG, 90/364/EWG, 90/365/EWG i 93/96/EWG (Dz.U. 2004, L 158, s. 77; sprostowanie: Dz.U. 2004, L 229, s. 35, Dz.U. 2005, L 197, s. 34)

https://eur-lex.europa.eu/dyrektywa 2004/38…

Motyw 5

Motyw 8

Art. 3 ust. 1

Art. 5 ust. 1 i 2

Art. 7

Art. 9

Art. 10

Art. 16

Art. 20

 

Konwencja Wykonawcza do układu z Schengen z dnia 14 czerwca 1985 r. między Rządami Państw Unii Gospodarczej Beneluksu, Republiki Federalnej Niemiec oraz Republiki Francuskiej w sprawie stopniowego znoszenia kontroli na wspólnych granicach (Dz.U. 2000, L 239, s. 19), podpisana w Schengen w dniu 19 czerwca 1990 r., która weszła w życie w dniu 26 marca 1995 r.

https://eur-lex.europa.eu/Schengen…

Art. 26

 

Węgierska ustawa nr I z 2007 r. o wjeździe i pobycie osób korzystających z przysługującego im prawa do swobodnego przemieszczania się i pobytu z dnia 18 grudnia 2006 r.

Art. 3 § 2-4

2. Członek rodziny będący obywatelem państwa trzeciego, który towarzyszy obywatelowi Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) lub obywatelowi węgierskiemu, albo dołącza do obywatela EOG lub obywatela węgierskiego zamieszkującego na terytorium Węgier, jest uprawniony do wjazdu na terytorium Węgier, jeżeli posiada ważny dokument podróży, wydany w okresie ostatnich dziesięciu lat, którego okres ważności przekracza przewidywaną datę wyjazdu o co najmniej trzy miesiące, a także, o ile mające bezpośrednie zastosowanie przepisy prawa Unii lub postanowienia umowy międzynarodowej nie stanowią inaczej, jeżeli posiada on ważną wizę uprawniającą do planowanego pobytu, którego łączna długość nie przekracza 90 dni w okresie 180 dni (zwanego dalej „planowanym pobytem o długości nieprzekraczającej 90 dni”).

3. Do wjazdu na terytorium Węgier w charakterze członka rodziny jest również uprawniony obywatel państwa trzeciego, posiadający ważny dokument podróży wydany w okresie ostatnich dziesięciu lat, którego okres ważności przekracza przewidywaną datę wyjazdu o co najmniej trzy miesiące, a także, o ile mające bezpośrednie zastosowanie przepisy prawa Unii lub postanowienia umowy międzynarodowej nie stanowią inaczej, ważną wizę uprawniającą do planowanego pobytu, którego łączna długość nie przekracza 90 dni w okresie 180 dni, jeżeli spełnia on następujące warunki:

(…)

4. Osoby, o których mowa w §§ 2 i 3, są uprawnione do wjazdu na terytorium Węgier bez wizy, jeżeli są w posiadaniu dokumentu potwierdzającego prawo pobytu przewidziane w niniejszej ustawie lub karty pobytu wydanej przez państwo będące stroną Porozumienia o EOG obywatelowi państwa trzeciego będącemu członkiem rodziny obywatela państwa należącego do EOG.

 

Węgierska ustawa nr II z 2007 r. o wjeździe i pobycie obywateli państw trzecich z dnia 18 grudnia 2006 r.

Art. 69 § 1 i 5

1. Każdy przewoźnik, przewożący obywatela państwa trzeciego na terytorium Węgier drogą lotniczą, wodną lub regularną linią transportu drogowego, albo przewożący go przez terytorium Węgier w drodze do innego państwa docelowego, musi upewnić się przed podróżą, że obywatel państwa trzeciego posiada ważny dokument podróży, uprawniający go do wjazdu lub przejazdu, oraz, w stosownym przypadku, ważną wizę uprawniającą do pobytu o długości nieprzekraczającej 90 dni.

5. Przewoźnik, który nie wypełnia obowiązku wynikającego z § 1, podlega karze administracyjnej, której wysokość określają przepisy szczególne.

słowa kluczowe:

Obywatelstwo Unii Europejskiej; dyrektywa 2004/38; członek rodziny obywatela Unii; karta pobytu członka rodziny obywatela Unii; karta stałego pobytu; pytanie prejudycjalne

autor omówienia:

Aleksander Leszczyński