TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI UNII EUROPEJSKIEJ

Sanresa
C-295/20

WYROK TSUE
z dnia 08-07-2021 r.
EU:C:2021:556
przedmiot:

Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 18, 42, 56, 58 i 70 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/24/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie zamówień publicznych, uchylającej dyrektywę 2004/18, a także art. 2 pkt 35, art. 3–7, 9 i 17 rozporządzenia (WE) nr 1013/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 14 czerwca 2006 r. w sprawie przemieszczania odpadów, złożony przez Lietuvos Aukščiausiasis Teismas (sąd najwyższy Litwy).

rostrzygnięcie:

1) Czy art. 18 ust. 2, art. 58 i 70 dyrektywy 2014/24 należy interpretować w ten sposób, że w ramach postępowania o udzielenie zamówienia publicznego na usługi gospodarowania odpadami obowiązek posiadania przez wykonawcę, zamierzającego przemieścić odpady z jednego państwa członkowskiego do innego państwa, zgody właściwych organów państw członkowskich, których dotyczy przemieszczanie tych odpadów, zgodnie w szczególności z art. 2 pkt 35 i art. 3 rozporządzenia nr 1013/2006, stanowi wymóg związany z kompetencją do prowadzenia działalności zawodowej, czy też warunek realizacji zamówienia.

Artykuł 18 ust. 2, art. 58 i 70 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/24/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie zamówień publicznych, uchylającej dyrektywę 2004/18/WE, należy interpretować w ten sposób, że w ramach postępowania o udzielenie zamówienia publicznego na usługi gospodarowania odpadami obowiązek posiadania przez wykonawcę, zamierzającego przemieścić odpady z jednego państwa członkowskiego do innego państwa, zgody właściwych organów państw członkowskich, których dotyczy przemieszczanie tych odpadów, zgodnie w szczególności z art. 2 pkt 35 i art. 3 rozporządzenia (WE) nr 1013/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 14 czerwca 2006 r. w sprawie przemieszczania odpadów, stanowi warunek realizacji tego zamówienia.

 

 

2) Czy art. 70 dyrektywy 2014/24 w związku z art. 18 ust. 1 tej dyrektywy należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie odrzuceniu oferty jednego z oferentów jedynie z tego powodu, że w chwili składania oferty nie przedstawił on dowodu, iż spełnia warunek realizacji danego zamówienia?

Artykuł 70 dyrektywy 2014/24 w związku z art. 18 ust. 1 tej dyrektywy należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie odrzuceniu oferty jednego z oferentów jedynie z tego powodu, że w chwili składania oferty nie przedstawił on dowodu, iż spełnia warunek realizacji danego zamówienia.

stan faktyczny:

Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym został złożony w ramach sporu pomiędzy spółką „Sanresa” UAB a Aplinkos apsaugos departamentas prie Aplinkos ministerijos (departamentem ochrony środowiska przy ministerstwie środowiska, Litwa) w przedmiocie wydanej przez tę instytucję decyzji o wykluczeniu Sanresy z postępowania o udzielenie zamówienia publicznego z powodu braku posiadania wymaganego przez rozporządzenie nr 1013/2006 zezwolenia na międzynarodowe przemieszczanie odpadów. Sanresa wniosła zażalenie na decyzję o odrzuceniu oferty.

 

Sąd pytający wskazuje, że instytucje zamawiające nie mogą odrzucać ofert ze względu na to, że nie spełniają wymogów, które nie zostały podane do wiadomości publicznej, nawet jeśli wynikają one z bezwzględnie obowiązujących przepisów prawa. Ponadto, jeżeli wymogi dotyczące prawa do wykonywania danej działalności przewidziane w ustawach szczególnych nie zostały jasno określone w warunkach zamówienia, a oferenci ich nie spełniają, powinni oni mieć możliwość uzupełnienia braków w swojej ofercie, co obejmuje możliwość wyznaczenia, nawet po upływie terminu składania ofert, nowego partnera lub podwykonawcy w celu realizacji zamówienia.

 

Sąd pytający zastanawia się jednak, czy przyznane w ten sposób instytucjom zamawiającym nieograniczone uprawnienie polegające na tym, że nie muszą one weryfikować, czy oferenci mają prawo do wykonywania danej działalności, jest zgodne z zasadami przejrzystości i ochrony uzasadnionych oczekiwań, a także z racjonalną organizacją procedur udzielania zamówień publicznych.

 

Wątpliwości sądu poskutkowały pytaniem do Trybunału.

główne tezy:
  • Z art. 56 ust. 1 lit. b), art. 57 i 58 dyrektywy 2014/24 wynika, że instytucje zamawiające mogą nakładać kryteria kwalifikacji podmiotowej wyłącznie jako wymogi dotyczące udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego. Mogą one dotyczyć np. kompetencji do prowadzenia działalności zawodowej, sytuacji ekonomicznej i finansowej oraz zdolności technicznej i zawodowej. [nb. 41]

 

  • 58 ust. 2 dyrektywy pozwala instytucjom zamawiającym wymagać, aby wykonawcy figurowali w rejestrze zawodowym lub handlowym prowadzonym w ich państwie członkowskim siedziby. Niemniej jednak, obowiązku uzyskania zgody organów na przemieszczanie odpadów z jednego państwa członkowskiego do innego państwa nie można utożsamiać ani z obowiązkiem figurowania w rejestrze zawodowym lub handlowym państwa członkowskiego, ani z obowiązkiem posiadania określonego zezwolenia lub statusu członkowskiego w określonej organizacji, gdyż nie jest to kompetencja do prowadzenia działalności zawodowej w rozumieniu dyrektywy. [nb. 42-44]

 

  • Ocena zdolności technicznej i zawodowej oferenta opiera się na retrospektywnej ocenie doświadczenia zdobytego przez wykonawców przy realizacji wcześniejszych zamówień. W związku z tym obowiązek uzyskania zgody właściwych zainteresowanych organów na przemieszczanie odpadów z jednego państwa członkowskiego do innego państwa nie jest również objęty zakresem pojęcia zdolności technicznej i zawodowej ze wspomnianej wyżej dyrektywy. [nb. 48-49]

 

  • 70 dyrektywy 2014/24 stanowi, że instytucje zamawiające mogą określić szczególne warunki związane z realizacją zamówienia jedynie wówczas, gdy że są one powiązane z przedmiotem zamówienia. Warunki te mogą obejmować aspekty: gospodarcze, związane z innowacyjnością, środowiskowe, społeczne lub związane z zatrudnieniem. W związku z tym, obowiązek uzyskania zgody właściwych organów państw wysyłki, przeznaczenia i tranzytu przed przemieszczeniem odpadów, przewidziany w art. 3–6 rozporządzenia nr 1013/2006, wchodzi w zakres realizacji zamówienia. Obowiązek ten ma bowiem na celu określenie szczególnych warunków w celu uwzględnienia kwestii środowiskowych, którym powinien podlegać wywóz odpadów do innego państwa. [nb. 51-52]

 

  • 70 dyrektywy 2014/24 przewiduje, że warunki realizacji zamówienia muszą być wskazane w zaproszeniu do ubiegania się o zamówienie lub w dokumentach zamówienia. Instytucja zamawiająca powinna co do zasady wskazać warunek realizacji zamówienia w zaproszeniu do ubiegania się o zamówienie lub w dokumentach zamówienia. Brak takiego wskazania nie może obarczyć postępowania o udzielenie zamówienia nieprawidłowością, jeżeli warunek realizacji danego zamówienia wynika jasno z przepisów Unii mających zastosowanie do działalności, której dotyczy zamówienie oraz z decyzji wykonawcy o odstąpieniu od realizacji zamówienia na terytorium państwa, w którym ma siedzibę instytucja zamawiająca. [nb. 58-60]

 

  • Zgodnie z art. 58 dyrektywy 2014/24 oferent, aby zostać dopuszczonym do udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia, jest zobowiązany wykazać, że w chwili składania oferty spełnia kryteria kwalifikacji podmiotowej wymienione w art. 58 ust. 1 akapit pierwszy lit. a)–c) tej dyrektywy. Może on natomiast poczekać, aż zostanie mu udzielone zamówienie, by przedstawić dowód, że spełnia warunki realizacji zamówienia. [nb. 62]
opinia rzecznika generalnego:

Brak

powiązane sprawy:

  • Wyrok z dnia 11 maja 2017 r., Archus i Gama, C‑131/16, EU:C:2017:358

akty prawne:

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/24/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie zamówień publicznych, uchylająca dyrektywę 2004/18/WE (Dz. Urz. UE L 94 z 28.3.2014 r., str. 65)

https://eur-lex.europa.eu/dyrektywa 2014/24…

Art. 18 ust. 1-2

Art. 56

Art. 58 ust. 1-4

Art. 70

Załącznik XII do dyrektywy „Środki dowodowe na potrzeby kryteriów kwalifikacji”

Środki stanowiące dowód zdolności technicznej wykonawców, o której mowa w art. 58: […]

g) wskazanie środków zarządzania środowiskiem, które wykonawca będzie mógł zastosować podczas realizacji zamówienia.

 

Rozporządzenie (WE) nr 1013/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 14 czerwca 2006 r. w sprawie przemieszczania odpadów (Dz.U. L 190 z 12.7.2006, s. 1)

https://eur-lex.europa.eu/rozporzadzenie 1013/2006

Art. 4

Art. 11 ust. 1 lit. a-b

Art. 17 ust. 1-3

 

Prawo litewskie

Lietuvos Respublikos viešųjų pirkimų įstatymas (ustawy Republiki Litewskiej o zamówieniach publicznych)

Art. 35 „Treść dokumentów zamówienia”

1. Instytucja zamawiająca określa w dokumentach zamówienia wszystkie informacje dotyczące warunków i procedury udzielenia zamówienia.

4. Instytucja zamawiająca sporządza dokumenty zamówienia zgodnie z przepisami niniejszej ustawy. Dokumenty zamówienia powinny być precyzyjne, jasne i jednoznaczne, tak aby umożliwić usługodawcom składanie ofert, a instytucji zamawiającej uzyskanie potrzebnych jej informacji.

Art. 47 „Kontrola zdolności usługodawcy”

1. Instytucja zamawiająca jest zobowiązana ustalić, czy usługodawca posiada kompetencje i jest wiarygodny, a także, czy posiada wymagane do spełnienia warunków zamówienia zdolności, i w tym celu może ona określić w ogłoszeniu o zamówieniu lub w innych dokumentach zamówienia wymagane zdolności kandydatów lub oferentów oraz dokumenty i informacje, które należy przedstawić w celu poświadczenia, że posiadają oni takie zdolności. Wymagane przez instytucję zamawiającą zdolności kandydatów lub oferentów nie mogą sztucznie ograniczać konkurencji i muszą być proporcjonalne, powiązane z przedmiotem zamówienia, precyzyjne i jasne. W celu weryfikacji zdolności usługodawców instytucja zamawiająca uwzględnia fakultatywnie:

1) ich prawo do wykonywania danej działalności;

2) ich sytuację finansową i gospodarczą;

3) ich zdolności techniczne i zawodowe.

2. Instytucja zamawiająca ma prawo wymagać w dokumentach zamówienia, aby usługodawca był uprawniony do wykonywania działalności niezbędnej do realizacji zamówienia. W ramach postępowań o udzielenie zamówienia na usługi może ona wymagać od usługodawców, aby posiadali oni szczególne zezwolenia lub byli członkami określonych organizacji, jeżeli jest to obowiązkowe przy wykonywaniu danych usług w ich państwie pochodzenia. […].

słowa kluczowe:

Pytanie prejudycjalne; zamówienia publiczne; udzielenie zamówienia publicznego na usługi przetwarzania odpadów; dyrektywa 2014/24/UE; warunek realizacji zamówienia.

autor omówienia:

Olga Wolińska