Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym (art. 267 TFUE) dotyczący wykładni art. 1 ust. 1 oraz art. 2 lit. c) dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/41/UE z dnia 3 kwietnia 2014 r. w sprawie europejskiego nakazu dochodzeniowego w sprawach karnych (dalej: „dyrektywa 2014/41”), złożony przez  Landesgericht für Strafsachen Wien (sąd krajowy do spraw karnych w Wiedniu, Austria)

Czy art. 1 ust. 1 i art. 2 lit. c) dyrektywy 2014/41 należy interpretować w ten sposób, że pojęcie „organu wymiaru sprawiedliwości” i „organu wydającego” w rozumieniu tych przepisów obejmuje prokuratora państwa członkowskiego lub też, bardziej ogólnie, prokuraturę państwa członkowskiego, niezależnie od ewentualnego ustawowego stosunku podporządkowania, jaki może istnieć między tym prokuratorem lub prokuraturą a władzą wykonawczą tego państwa członkowskiego i narażenia tego prokuratora lub prokuratury na ryzyko podlegania w ramach podejmowania decyzji w sprawie wydania europejskiego nakazu dochodzeniowego, bezpośrednio lub pośrednio, indywidualnym poleceniom lub instrukcjom ze strony władzy wykonawczej?

Artykuł 1 ust. 1 i art. 2 lit. c) dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/41/UE z dnia 3 kwietnia 2014 r. w sprawie europejskiego nakazu dochodzeniowego w sprawach karnych należy interpretować w ten sposób, że pojęcie „organu wymiaru sprawiedliwości” i „organu wydającego” w rozumieniu tych przepisów obejmuje prokuratora państwa członkowskiego lub też, bardziej ogólnie, prokuraturę państwa członkowskiego, niezależnie od ewentualnego ustawowego stosunku podporządkowania, jaki może istnieć między tym prokuratorem lub prokuraturą a władzą wykonawczą tego państwa członkowskiego i narażenia tego prokuratora lub prokuratury na ryzyko podlegania w ramach podejmowania decyzji w sprawie wydania europejskiego nakazu dochodzeniowego, bezpośrednio lub pośrednio, indywidualnym poleceniom lub instrukcjom ze strony władzy wykonawczej.

W ramach prowadzonego przez siebie postępowania przygotowawczego prokuratura w Hamburgu (Niemcy) wydała w dniu 15 maja 2019 r. europejski nakaz dochodzeniowy (dalej: „END”), w którym zwróciła się do prokuratury w Wiedniu (Austria) o przekazanie kopii wyciągów z pewnego rachunku bankowego za pewien okres.

Zgodnie jednak z austriackim k.p.k. bank wyłącznie na podstawie czynności dochodzeniowej zarządzonej przez prokuraturę, ale zatwierdzonej dodatkowo przez sąd może zostać zobowiązany do przekazania wyciągów z rachunku bankowego. Wobec tego prokuratura w Wiedniu wystąpiła do sądu pytającego o zatwierdzenie przeprowadzenia zawnioskowanej czynności dochodzeniowej.

Landesgericht für Strafsachen Wien zastanawia się jednak, czy prokuratura może zostać uznana za „organ wymianu sprawiedliwości” w rozumieniu art. 1 ust. 1 dyrektywy 2014/41 być „organem wydającym” END w rozumieniu art. 2 lit. c) wspomnianej dyrektywy. Wątpliwości sądu pytającego wzmacnia dodatkowo okoliczność, że zgodnie z prawem niemieckim prokuratura może otrzymywać instrukcje, w tym w sprawach indywidualnych ze strony Ministra Sprawiedliwości Kraju Związkowego Hamburg. Co więcej, sąd ten zastanawia się, czy orzecznictwo TSUE dotyczące europejskiego nakazu aresztowania (dalej: „ENA”) nie pozostaje aktualne również na gruncie END.

• END może zostać wykonany tylko wtedy, gdy organ, który go wydał, jest „organem wydającym” w rozumieniu art. 2 lit. c) dyrektywy 2014/41, a po drugie, że jeżeli taki nakaz zostaje wydany przez organ wydający inny niż jeden z organów, o których mowa w ppkt (i) tego przepisu, przed przekazaniem do wykonania w innym państwie członkowskim musi on zostać zatwierdzony przez „organ wymiaru sprawiedliwości”. (nb. 46)
• Przy dokonywaniu wykładni przepisu prawa Unii należy uwzględniać nie tylko jego brzmienie, lecz także jego kontekst oraz cele regulacji, której część przepis ten stanowi. (nb. 49)
• Podczas gdy decyzja ramowa 2002/584, a w szczególności jej art. 6 ust. 1, posługuje się pojęciem „wydającego nakaz organu sądowego”, nie precyzując organów, które są nim objęte, art. 2 lit. c) ppkt (i) dyrektywy 2014/41 wyraźnie przewiduje, że prokurator jest jednym z organów, które, podobnie jak sędzia, sąd lub sędzia śledczy, mogą być „organem wydającym”. Ten ostatni przepis uzależnia możliwość uznania danego organu za „organ wydający” wyłącznie od tego, czy sąd i osoby sprawujące funkcję sędziego, sędziego śledczego lub prokuratora są w danej sprawie właściwe. Wobec tego, skoro zgodnie z prawem krajowym prokurator państwa członkowskiego lub, bardziej ogólnie, prokuratura tego państwa członkowskiego są uprawnione do przeprowadzenia czynności dochodzeniowych w celu uzyskania materiału dowodowego w danej sprawie, wchodzi on w zakres pojęcia „organu wydającego” w rozumieniu art. 2 lit. c) ppkt (i) dyrektywy 2014/41. (nb. 50-52)
• Ani art. 2 lit. c) ppkt (i), ani art. 2 lit. c) ppkt (ii) dyrektywy 2014/41 nie uzależniają możliwości uznania prokuratora za „organ wydający” lub „organ wymiaru sprawiedliwości” w rozumieniu tej dyrektywy od braku ustawowego stosunku podporządkowania względem władzy wykonawczej swojego państwa członkowskiego. Z art. 1 ust. 1 w związku z art. 2 lit. c) ppkt (i) i (ii) dyrektywy 2014/41 wynika zaś, że wydanie lub zatwierdzenie END przez prokuratora nadaje temu nakazowi charakter orzeczenia sądowego. (nb. 54-55)
• Z przepisów dyrektywy 2014/41 wynika, że prokurator, o którym mowa w art. 2 lit. c) tej dyrektywy, który wydaje lub zatwierdza END, powinien uwzględnić zasadę proporcjonalności oraz prawa podstawowe osoby, której dotyczy nakaz, w szczególności prawa zagwarantowane w karcie, oraz że wydany przez niego nakaz powinien podlegać zaskarżeniu skutecznymi środkami odwoławczymi, które są co najmniej równoważne ze środkami dostępnymi w ramach podobnego postępowania krajowego. (nb. 63)
• Z art. 2 lit. d) dyrektywy 2014/41 wynika, że postępowanie w sprawie wykonania END może wymagać zatwierdzenia przez sąd w państwie wykonującym, jeżeli przewiduje to jego prawo krajowe. (nb. 65)
• END uregulowany w dyrektywie 2014/41 realizuje w ramach postępowania karnego inny cel niż ENA uregulowany w decyzji ramowej 2002/584. Otóż podczas gdy ENA ma na celu, zgodnie z art. 1 ust. 1 decyzji ramowej 2002/584, zatrzymanie i przekazanie osoby, której dotyczy wniosek, w celu przeprowadzenia postępowania karnego lub wykonania kary pozbawienia wolności bądź środka zabezpieczającego polegającego na pozbawieniu wolności, to zgodnie z art. 1 ust. 1 dyrektywy 2014/41 END ma na celu przeprowadzenie co najmniej jednej określonej czynności dochodzeniowej w celu uzyskania materiału dowodowego. (nb. 72)
• Poza szczególnym przypadkiem tymczasowego przekazania osób już zatrzymanych w celu przeprowadzenia czynności dochodzeniowej, który to przypadek jest przedmiotem szczególnych gwarancji określonych w art. 22 i 23 dyrektywy 2014/41, END, w odróżnieniu od ENA, nie może godzić w prawo do wolności zainteresowanej osoby zagwarantowane w art. 6 KPP.

Manuela Camposa Sáncheza-Bordony

http://curia.europa.eu/orzg_C-584/19…

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/41/UE z dnia 3 kwietnia 2014 r. w sprawie europejskiego nakazu dochodzeniowego w sprawach karnych (Dz.U. 2014, L 130, s. 1; sprostowania: Dz.U. 2015, L 143, s. 16; Dz.U. 2019, L 245, s. 9)

https://eur-lex.europa.eu/dyrektywa 2014/41…

Motywy 2, 5-8, 10-12, 15, 19, 22, 34, 39

Art. 1

Art. 2 lit. c) i d)

Art. 3

Art. 4 lit. a) i c)

Art. 6

Art. 9 ust. 1-3

Art. 10 ust. 1, 3 i 4

Art. 11 ust. 1 lit. f)

Art. 14

Art. 22

Art. 23

Prawo niemieckie

Ustawa o sądownictwie

§ 146 stanowi, że urzędnicy prokuratury są zobowiązani wykonywać polecenia służbowe przełożonych.

§ 147

Prawo nadzoru i kierownictwa przysługuje:

1. federalnemu ministrowi sprawiedliwości i ochrony konsumentów wobec federalnego prokuratora generalnego i prokuratorów federalnych;

2. administracji wymiaru sprawiedliwości kraju związkowego wobec wszystkich urzędników prokuratury danego kraju związkowego;

3. najwyższemu rangą urzędnikowi prokuratury przy wyższych sądach krajowych oraz sądach krajowych wobec wszystkich urzędników prokuratury ich okręgu.

Prawo austriackie

Ustawa federalna o współpracy sądowej w sprawach karnych z państwami członkowskimi Unii Europejskiej z dnia 15 maja 2018 r.

§ 55 ust. 3

Jeżeli postępowanie w państwie wydającym nie jest prowadzone przez organ sądowy, europejski nakaz dochodzeniowy może zostać wykonany tylko wówczas, gdy istnieje możliwość zaskarżenia decyzji organu wydającego do sądu, a organ sądowy państwa wydającego zatwierdził wydanie europejskiego nakazu dochodzeniowego.

http://curia.europa.eu/C-584/19…