Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym (art. 267 TFUE), dotyczący wykładni art. 11 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/399 z dnia 9 marca 2016 r. w sprawie unijnego kodeksu zasad regulujących przepływ osób przez granice (kodeksu granicznego Schengen) (dalej: „kodeks graniczny Schengen”), który został złożony przez Raad van State (Radę Stanu, Niderlandy)

Czy art. 11 ust. 1 kodeksu granicznego Schengen należy interpretować w ten sposób, że obywatel państwa trzeciego, który wjechał wcześniej do strefy Schengen na przykład przez międzynarodowy port lotniczy, wyjeżdża z tej strefy w rozumieniu kodeksu granicznego Schengen, gdy tylko w charakterze marynarza zaokrętuje się na statku, który znajduje się już w porcie morskim stanowiącym granicę zewnętrzną, niezależnie od tego, czy opuści on port morski na tym statku, a jeśli tak, to kiedy? Czy też, aby można było mówić o wyjeździe ze strefy Schengen, należy najpierw ustalić, że marynarz opuści port morski na danym statku morskim, a jeśli tak, to czy obowiązuje wówczas termin końcowy, w którym musi nastąpić wypłynięcie, i kiedy w takiej sytuacji należy zamieścić stempel wyjazdowy? Czy może jeszcze inny moment, ewentualnie uzależniony od innych warunków, powinien oznaczać »wyjazd ze strefy Schengen«?

Artykuł 11 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/399 z dnia 9 marca 2016 r. w sprawie unijnego kodeksu zasad regulujących przepływ osób przez granice (kodeksu granicznego Schengen) należy interpretować w ten sposób, że w przypadku gdy marynarz mający status obywatela państwa trzeciego zaokrętuje się na pokładzie statku zacumowanego przez długi okres w porcie morskim państwa należącego do strefy Schengen w celu wykonywania tam pracy na pokładzie, przed opuszczeniem tego portu na tym statku, stempel wyjazdowy należy zamieścić w dokumentach podróży tego marynarza – w przypadku gdy zamieszczenie takiego stempla zostało przewidziane w tym kodeksie – w momencie gdy kapitan owego statku powiadomi właściwe organy krajowe o nieuchronnym jego wypłynięciu, a nie w momencie zaokrętowania się tego marynarza.

Grupa marynarzy, obywateli państw trzecich, dotarła drogą powietrzną do Niderlandów, a następnie udała się do portu morskiego w Rotterdamie w celu zaokrętowania. W okresie od pięciu do dziesięciu tygodni, marynarze wykonywali pracę na statkach, które w tym czasie nie wypłynęły z portu. Następnie, udając się różnymi drogami, włączając ww. statki, dotarli do portu lotniczego w Amsterdamie.

Przed zaokrętowaniem się na statkach w Rotterdamie (które miały następnie wypłynąć ze strefy Schengen), marynarze stawili się w Zeehavenpolitie Rotterdam (policji portowej w Rotterdamie, Niderlandy), by uzyskać stemple wyjazdowe. Ich wnioski zostały jednak odrzucone, wbrew wcześniejszej praktyce instytucji. Powodem takiego rozstrzygnięcia był brak określenia daty faktycznego opuszczenia tego portu.

Marynarze złożyli odwołania od powyższych decyzji, opierając argumentację na wcześniejszej, korzystnej dla nich, praktyce. Mianowicie do tej pory, stemple wydawane były w momencie zaokrętowania, niezależnie od daty faktycznego wypłynięcia statku. Odwołania te były odpowiednio uznawanie za niedopuszczalne albo oddalane jako bezzasadne (argumentacja: fakt, że marynarz zaokrętował się na pokładzie statku, nie oznacza, że opuszcza on strefę Schengen w rozumieniu art. 11 ust. 1 kodeksu granicznego Schengen).

Odwołania od decyzji zostały następnie uznane przez Rechtbank Den Haag (Sąd Rejonowy w Hadze). Sąd ten wyprowadził bowiem z prawa wspólnotowego normę, zgodnie z którą zaokrętowanie na statku jest równe z opuszczeniem strefy Schengen.

Sekretarz stanu odwołał się od powyższych orzeczeń do Raad van State.

• Treści przepisu prawa Unii, który nie zawiera żadnego wyraźnego odesłania do prawa państw członkowskich dla określenia jego znaczenia i zakresu, należy zwykle nadać w całej Unii wykładnię autonomiczną i jednolitą, niezależnie od kwalifikacji stosowanych w państwach członkowskich, z uwzględnieniem brzmienia rozpatrywanego przepisu oraz jego kontekstu i celu uregulowania, którego jest on częścią.
• W braku odesłania w art. 11 ust. 1 kodeksu granicznego Schengen do prawa krajowego pojęcie „wyjazdu” zawarte w tym przepisie należy uznać za autonomiczne pojęcie prawa Unii, którego znaczenie i zakres powinny być takie same we wszystkich państwach członkowskich. Należy określić znaczenie i zakres tego pojęcia zgodnie z jego zwykłym znaczeniem w języku ogólnym. Pojęcie „wyjazdu” ze strefy Schengen w jego zwyczajowym znaczeniu nie jest niejednoznaczne i powinno być rozumiane jako odnoszące się do przemieszczenia się osoby fizycznej z miejsca należącego do terytorium Unii do miejsca nienależącego do tego terytorium.
• Dana osoba nie opuszcza strefy Schengen, dopóki przebywa na terytorium danego państwa należącego do tej strefy, ponieważ przepisy te utożsamiają strefę Schengen z „terytorium państw członkowskich”. Sama okoliczność, że osoba przekroczyła „przejście graniczne”, w którym była dokonywana kontrola na granicach zewnętrznych, nie oznacza, iż osoba ta opuściła strefę Schengen, jeżeli nadal przebywa na części terytorium państwa należącego do tej strefy.
• Nie można uznać, że marynarz, który po przybyciu na terytorium strefy Schengen przez międzynarodowy port lotniczy, znajdujący się w państwie należącym do tej strefy, przebywa na pokładzie statku zacumowanego w jednym z portów morskich w tym państwie w okresie wykonywania przez niego na pokładzie tego statku pracy, opuścił strefę Schengen.
• Kontrole związane z przekraczaniem granic państw członkowskich, które stanowią granice zewnętrzne strefy Schengen, powinny być dokonywane w miejscu, które pozwala na ich praktyczną i skuteczną organizację, przy czym owo miejsce nie musi koniecznie stanowić miejsca przekroczenia tych granic.
• Kontrola granic morskich państw członkowskich może być dokonywana, w drodze odstępstwa, poza przejściami granicznymi, o których mowa w art. 2 pkt. 8 kodeksu granicznego Schengen, przy czym pkt 3.1.1 załącznika do tego kodeksu, uściśla w tym względzie, że odprawy statków dokonuje się, w zależności od przypadku, w porcie wejścia lub wyjścia, lub na terenie do tego celu przewidzianym, usytuowanym w bezpośrednim sąsiedztwie statku lub na pokładzie statku na wodach terytorialnych w rozumieniu Konwencji ONZ, podczas podróży lub nawet – jeżeli zawarta została umowa w tym względzie – na terytorium państwa trzeciego, przy wejściu lub wyjściu statku.
• Kontrola obywateli państw trzecich na przejściu granicznym ma miejsce na krótko przed rzeczywistym przekroczeniem granic zewnętrznych strefy Schengen, nawet jeżeli dana osoba pozostaje tymczasowo na terytorium danego państwa członkowskiego.
• Stawienie się danej osoby na przejściu granicznym na terenie portu morskiego danego państwa należącego do strefy Schengen nie może oznaczać, że osoba ta opuszcza strefę Schengen, lecz co najwyżej odzwierciedla zamiar opuszczenia przez nią tej strefy, w większości przypadków – w krótkim terminie.
• Kontrola graniczna na granicach zewnętrznych państw członkowskich leży w interesie nie tylko państwa członkowskiego, na którego granicach zewnętrznych jest ona dokonywana, ale też w interesie wszystkich państw członkowskich, które zniosły kontrolę graniczną na granicach wewnętrznych.
• Zamieszczanie stempli przy wjeździe i wyjeździe jest ściśle związane z wykonywaniem przez właściwe organy krajowe ich zadań z zakresu kontroli, w szczególności w odniesieniu do pobytów krótkoterminowych w strefie Schengen w celu zwalczania niedozwolonego przekraczania granic.
• Nie można uznać, że obywatel państwa trzeciego opuścił strefę Schengen, jeżeli przebywa nadal na terytorium państwa należącego do tej strefy, gdyż w przeciwnym wypadku oznaczałoby to umożliwienie mu pozostawania w strefie Schengen przez okres wykraczający poza maksymalny okres dozwolonego pobytu, z naruszeniem celu, którego realizacji służy art. 11 ust. 1 kodeksu granicznego Schengen.

Eleanor Sharpston

http://curia.europa.eu/orzg_C-341/18…

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/399 z dnia 9 marca 2016 r. w sprawie unijnego kodeksu zasad regulujących przepływ osób przez granice (dalej: kodeks graniczny Schengen) (Dz.U. 2016, L 77, s. 1) wraz z załącznikiem VI i VII do kodeksu

https://eur-lex.europa.eu/kodeks graniczny Schengen…

Art. 1

Art. 2

Art. 5

Art. 6

Art. 8

Art. 11

Art. 13

Art. 19

Art. 20

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 810/2009 z dnia 13 lipca 2009 r. ustanawiające Wspólnotowy Kodeks Wizowy (kodeks wizowy) (Dz.U. 2013, L 182, s. 1) wraz z załącznikiem IX do kodeksu

https://eur-lex.europa.eu/kodeks wizowy…

Art. 35

Art. 36

http://curia.europa.eu/C-341/18…