TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI UNII EUROPEJSKIEJ

VAS Shipping
C-71/20

WYROK TSUE
z dnia 08-07-2021 r.
EU:C:2021:550
przedmiot:

Wniosek o wydanie, na podstawie art. 267 TFUE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 49 TFUE, złożony przez Østre Landsret (sąd apelacyjny regionu wschodniego, Dania).

rostrzygnięcie:

Czy art. 49 TFUE należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie uregulowaniu pierwszego państwa członkowskiego, które przewiduje, że będący obywatelami państw trzecich członkowie załogi statku pływającego pod banderą tego państwa członkowskiego i będącego w posiadaniu, pośrednio lub bezpośrednio, spółki mającej siedzibę w drugim państwie członkowskim muszą posiadać zezwolenie na pracę w tym pierwszym państwie członkowskim, chyba że dany statek nie wykonał tam więcej niż 25 wejść do portu w ciągu jednego roku?

Artykuł 49 TFUE w związku z art. 79 ust. 5 TFUE należy interpretować w ten sposób, że nie stoi on na przeszkodzie uregulowaniu pierwszego państwa członkowskiego, które przewiduje, że będący obywatelami państw trzecich członkowie załogi statku pływającego pod banderą tego państwa członkowskiego i będącego w posiadaniu, pośrednio lub bezpośrednio, spółki mającej siedzibę w drugim państwie członkowskim muszą posiadać zezwolenie na pracę w tym pierwszym państwie członkowskim, chyba że dany statek nie wykonał tam więcej niż 25 wejść do portu w ciągu jednego roku.

stan faktyczny:

Czterech szwedzkich współarmatorów zarejestrowało w duńskim międzynarodowym rejestrze statków cztery statki w celu prowadzenia działalności w zakresie transportu morskiego w Danii. Zgodnie z przepisami duńskiego prawa wyznaczyły one jako właściwego armatora zarządzającego spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością prawa duńskiego VAS Shipping w celu wykonywania wszystkich czynności prawnych, których zwykle wymaga działalność przedsiębiorstwa żeglugowego.

Działalność VAS Shipping stała się obiektem duńskiego postępowania karnego. Zdaniem prokuratury VAS Shipping, jako armator zarządzający, zezwoliła czterem statkom, których dotyczy sprawa w postępowaniu głównym, na wchodzenie do portów duńskich więcej niż 25 razy, podczas gdy wśród członków załogi znajdowali się pracownicy będący obywatelami państw trzecich, którzy nie posiadali zezwolenia na pracę w Danii ani nie byli zwolnieni z wymogu jego posiadania na podstawie ustawy o cudzoziemcach.

Duński sąd rejonowy wymierzył VAS Shipping karę grzywny. W uzasadnieniu swego orzeczenia sąd ten stwierdził, że uregulowanie duńskie, w zakresie w jakim przewiduje obowiązek posiadania zezwolenia na pracę mający zastosowanie bez dyskryminacji ze względu na przynależność państwową, stanowi ograniczenie swobody przedsiębiorczości zapisanej w art. 49 TFUE w związku z art. 54 TFUE. Sąd uznał jednak, że ograniczenie to jest uzasadnione nadrzędnymi względami interesu ogólnego związanymi ze stabilnością duńskiego rynku pracy i że nie wykracza poza to co niezbędne do osiągnięcia zamierzonego celu.

Wyrok został zaskarżony do sądu pytającego. VAS Shipping twierdzi, że uregulowanie krajowe będące przedmiotem postępowania zobowiązuje armatorów pochodzących z innych państw Unii Europejskiej do zmiany polityki zatrudnienia, choć nie jest to konieczne do zagwarantowania zamierzonego celu interesu ogólnego.

Sąd nie ma pewności, czy uregulowanie duńskie, które w pewnych okolicznościach nakłada na pracodawców z innych państw członkowskich obowiązek zatrudniania pracowników posiadających duńskie zezwolenie na pracę, przekłada się na słuszną ocenę zgodności z prawem Unii, a dokładniej ze swobodą przedsiębiorczości zapisaną w art. 49 TFUE.

Wątpliwości te poskutkowały pytaniem do Trybunału.

główne tezy:
  • Swobodą przedsiębiorczości jest objęta sytuacja, w której spółka z siedzibą w państwie członkowskim tworzy spółkę zależną w innym państwie członkowskim. Podobna sytuacja ma miejsce, gdy taka spółka lub obywatel państwa członkowskiego nabywa w kapitale spółki z siedzibą w innym państwie członkowskim udział umożliwiający jej lub mu wywieranie określonego wpływu na decyzje podejmowane przez tę spółkę i określanie działalności tej spółki. (nb. 18)
  • Pojęcie „przedsiębiorczość” w rozumieniu art. 49 i 54 TFUE obejmuje rzeczywiste prowadzenie działalności gospodarczej poprzez ustalenie stałej siedziby w państwie członkowskim na czas nieokreślony i że rejestracja statku nie może być niezwiązana z korzystaniem ze swobody przedsiębiorczości, jeśli statek ten stanowi instrument prowadzenia działalności gospodarczej obejmującej stałe osiedlenie się w państwie członkowskim rejestracji. (nb. 19)
  • Pojęcie „ograniczenia” w rozumieniu art. 49 akapit pierwszy TFUE dotyczy w szczególności środków, które – nawet jeżeli są stosowane bez dyskryminacji ze względu na przynależność państwową – mogą utrudniać korzystanie ze swobody przedsiębiorczości lub czynić je mniej atrakcyjnym. (nb. 22)
  • Skuteczne wykonywanie swobody przedsiębiorczości wymaga w szczególności, jako niezbędnego uzupełnienia tej swobody, aby spółka zależna, agencja lub oddział utworzone przez osobę prawną z siedzibą w innym państwie członkowskim mogły w danym wypadku – a także jeśli działalność, jaką zamierzają one prowadzić w przyjmującym państwie członkowskim, tego wymaga – zatrudnić pracowników w tym państwie członkowskim. (nb. 23)
  • Z art. 79 ust. 5 TFUE wynika, że państwa członkowskie zachowują prawo do ustalania wielkości napływu obywateli państw trzecich przybywających z państw trzecich na ich terytorium w poszukiwaniu pracy najemnej lub na własny rachunek. Dla celów stosowania tego postanowienia państwo bandery statku należy uważać za państwo, w którym zatrudniony jest obywatel państwa trzeciego zatrudniony na pokładzie tego statku. (nb. 25)
  • Państwo członkowskie może zdecydować, że obywatele państw trzecich zatrudnieni na jego terytorium, w tym na statku zarejestrowanym w tym państwie członkowskim, powinni uzyskać zezwolenie na pracę, przewidując również, w stosownych przypadkach, wyjątki od tego obowiązku. (nb. 27)
  • Prawdą jest, że taki przepis może postawić spółkę z siedzibą w pierwszym państwie członkowskim, która podejmuje działalność w drugim państwie członkowskim w celu eksploatacji statku pływającego pod banderą tego ostatniego państwa członkowskiego, w sytuacji mniej korzystnej niż sytuacja spółek eksploatujących w drugim państwie członkowskim statki pływające pod banderą innego państwa członkowskiego niż to ostatnie, gdy uregulowanie owego innego państwa członkowskiego nie przewiduje analogicznego obowiązku. Jednakże takie niekorzystne konsekwencje wynikają z ewentualnych różnic w sposobie stosowania przez każde państwo członkowskie prawa wyraźnie zastrzeżonego dla niego w art. 79 ust. 5 TFUE w dziedzinie kontroli wielkości napływu obywateli państw trzecich na ich terytorium w poszukiwaniu pracy. (nb. 30-31)
opinia rzecznika generalnego:
powiązane sprawy:

  • Wyrok z dnia 25 lipca 1991 r., Factortame i in., C‑221/89, EU:C:1991:320
  • Wyrok z dnia 5 lutego 2004 r., DFDS Torline, C‑18/02, EU:C:2004:74
  • Wyrok z dnia 11 grudnia 2007 r., International Transport Workers’ Federation i Finnish Seamen’s Union, C‑438/05, EU:C:2007:772
  • Wyrok z dnia 19 czerwca 2014 r., Strojírny Prostějov i ACO Industries Tábor, C‑53/13 i C‑80/13, EU:C:2014:2011
  • Wyrok z dnia 15 października 2015 r., Grupo Itevelesa i in., C‑168/14, EU:C:2015:685
  • Wyrok z dnia 14 kwietnia 2016 r., Sparkasse Allgäu, C‑522/14, EU:C:2016:253
  • Wyrok z dnia 21 grudnia 2016 r., AGET Iraklis, C‑201/15, EU:C:2016:972

akty prawne:

Prawo duńskie

Udlændingeloven (duńska ustawa o cudzoziemcach), w brzmieniu wynikającym z lovbekendtgørelse nr. 1061 (rozporządzenia nr 1061 w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy) z dnia 18 sierpnia 2010 r.

§ 13

1. Cudzoziemiec zamierzający podjąć w Danii odpłatną lub nieodpłatną pracę najemną, podjąć działalność gospodarczą na własny rachunek lub rozpocząć świadczenie usług za wynagrodzeniem lub w inny sposób, jest zobowiązany posiadać zezwolenie na pracę. Zezwolenie na pracę jest wymagane także w przypadku zatrudnienia na duńskim statku wodnym lub powietrznym, który, w ramach wykonywania przewozów regularnych lub w inny sposób, regularnie zawija do portów duńskich lub przybywa do duńskich portów lotniczych. Zwolnienia z tego obowiązku są jednak przewidziane w § 14.

§ 59

4. Każdy, kto zatrudnia cudzoziemca bez wymaganego zezwolenia na pracę lub z naruszeniem warunków określonych w zezwoleniu na pracę, podlega karze grzywny lub pozbawienia wolności do lat dwóch.

5. Okoliczność, że naruszenia dokonano świadomie lub w wyniku rażącego niedbalstwa, że naruszenie miało przynieść lub przyniosło zainteresowanej osobie lub innym osobom korzyść majątkową lub że cudzoziemiec nie ma prawa pobytu w Danii, jest uznawana za okoliczność obciążającą przy ustalaniu wymiaru kary na podstawie przepisów ust. 4

 

Søloven (duński kodeks morski)

§ 103

1. Dla statku znajdującego się we współwłasności wyznacza się armatora sprawującego zarząd.

2. Jako armatora sprawującego zarząd można wyznaczyć osobę fizyczną, spółkę akcyjną lub spółkę osobową, o ile taki podmiot spełnia warunki określone odpowiednio w § 1 ust. 2 pkt 1 i 3.

§ 104

W stosunkach z osobami trzecimi armator sprawujący zarząd ma legitymację, z uwagi na pełnioną przez siebie funkcję, do dokonywania wszelkich czynności prawnych dokonywanych normalnie przez przedsiębiorstwo żeglugowe. Właściciel sprawujący zarząd może więc zatrudniać i zwalniać kapitana, a także wydawać mu polecenia, zawierać zwykłe umowy ubezpieczenia i otrzymywać środki pieniężne przekazywane przedsiębiorstwu żeglugowemu. Armator sprawujący zarząd nie może, bez szczególnego pełnomocnictwa, sprzedać statku, oddać go w zastaw lub wyczarterować go na okres dłuższy niż rok.

słowa kluczowe:

Pytanie prejudycjalne; swoboda przedsiębiorczości; wyjątek dotyczący statków niewykonujących więcej niż 25 wejść do portów państwa członkowskiego w okresie jednego roku; ograniczenie.

autor omówienia:

Jakub Dziadur