Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym (art. 267 TFUE) dotyczy wykładni art. 17 ust. 1 lit. a) dyrektywy 2004/38/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie prawa obywateli Unii i członków ich rodzin do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich, zmieniającej rozporządzenie (EWG) nr 1612/68 i uchylającej dyrektywy 64/221/EWG, 68/360/EWG, 72/194/EWG, 73/148/EWG, 75/34/EWG, 75/35/EWG, 90/364/EWG, 90/365/EWG i 93/96/EWG (dalej: „dyrektywa 2004/38”), który został złożony przez Oberster Gerichtshof (Sąd Najwyższy, Austria)

Czy art. 17 ust. 1 lit. a) dyrektywy 2004/38 należy interpretować w ten sposób, że pracownicy, którzy w momencie zakończenia aktywności zawodowej osiągnęli wiek uprawniający do emerytury, określony w ustawodawstwie państwa członkowskiego miejsca wykonywania aktywności zawodowej, musieli wykonywać tę aktywność przez co najmniej ostatnie 12 miesięcy i zamieszkiwać w państwie członkowskim miejsca wykonywania tej aktywności nieprzerwanie przez okres przekraczający trzy lata, aby nabyć prawo stałego pobytu przed upływem okresu pięciu lat?

Wykładni art. 17 ust. 1 lit. a) dyrektywy 2004/38/WE należy dokonywać w ten sposób, że w celu uzyskania prawa stałego pobytu w przyjmującym państwie członkowskim przed upływem nieprzerwanego pięcioletniego okresu pobytu, warunki odnoszące się do prowadzenia tam aktywności zawodowej przez co najmniej 12 miesięcy i nieprzerwanego zamieszkiwania przez okres przekraczający trzy lata mają zastosowanie do pracownika, który w chwili zakończenia aktywności zawodowej osiągnął wiek określony w ustawodawstwie tego państwa członkowskiego jako wiek uprawniający do ubiegania się o emeryturę.

Skarżący jest obywatelem Rumunii, przebywającym w Austrii nieprzerwanie od 21 sierpnia 2013 r., który osiągnął wiek emerytalny w dniu 28 stycznia 2015 r. Wykonywał on pracę w wymiarze 12 godzin tygodniowo od 1 października 2013 r. do dnia, w którym rzeczywiście przeszedł na emeryturę, tj. 31 sierpnia 2015 r. W celu uzyskania zaświadczenia o rejestracji w charakterze pracownika, podjął ponowne zatrudnienie w czasie od 1 kwietnia 2016 r. do 1 lutego 2017 r. (zaświadczenie wydane: 10 sierpnia 2016 r.).

Skarżący pobiera emeryturę w Rumunii i Austrii, w której to złożył wniosek o dodatek wyrównawczy do świadczenia. Podstawą wniosku było twierdzenie, że na podstawie prawa wspólnotowego przysługuje mu prawo pobytu. Urząd austriacki odrzucił wniosek ze względu na fakt niezgodnego z prawem pobytu skarżącego w tym kraju.

Decyzja urzędu została zaskarżona do sądu, ale Landesgericht Graz (Sąd Okręgowy w Graz, Austria) oddalił ją ze względu na niespełnienie przesłanek określonych w art. 17 ust. 1 lit. a) dyrektywy 2004/38. Apelacja od tego wyroku została następnie oddalona przez Oberlandesgericht Graz (Wyższy Sąd Krajowy w Graz, Austria).

Finalnie sprawa trafiła do Oberster Gerichtshof (Sąd Najwyższy, Austria), który zwrócił się do TSUE z pytaniami prejudycjalnymi.

• Dyrektywa 2004/38 ustanowiła w odniesieniu do prawa pobytu w przyjmującym państwie członkowskim system stopniowy, który – będąc w istocie powtórzeniem etapów i warunków przewidzianych w poprzedzających tę dyrektywę różnych aktach prawa Unii oraz orzecznictwie – ostatecznie prowadzi do uzyskania prawa stałego pobytu.
• Przepisy dotyczące nabywania w przyjmującym państwie członkowskim prawa stałego pobytu przez pracowników, którzy w chwili zakończenia przez nich aktywności zawodowej osiągnęli wiek określony w ustawodawstwie tego państwa członkowskiego uprawniający do ubiegania się o emeryturę, takie jak zawarte w art. 17 ust. 1 lit. a) dyrektywy 2004/38, wpisują się w ustanowiony przez tę dyrektywę stopniowy system i stanowią w nim – skoro przewidują nabycie prawa stałego pobytu w tym państwie członkowskim przed upływem nieprzerwanego okresu pięciu lat pobytu – rozwiązanie korzystniejsze dla tej kategorii obywateli Unii. Ponadto, jako przepisy stanowiące odstępstwo powinny podlegać ścisłej wykładni.
• Wykładnia, zgodnie z którą wystarczy sam fakt osiągnięcia przez pracownika, w chwili zakończenia przez niego aktywności zawodowej, wieku określonego przez ustawodawstwo przyjmującego państwa członkowskiego jako wiek uprawniający do ubiegania się o emeryturę, aby mógł on uzyskać prawo stałego pobytu w tym państwie członkowskim, bez konieczności spełnienia jakiegokolwiek innego wymogu dotyczącego okresu zamieszkiwania w tym państwie członkowskim, poprzedzającego zakończenie wykonywania aktywności zawodowej, stanowiłaby naruszenie przewidzianego w tej dyrektywie systemu stopniowego.
• Idea integracji, która leży u podstaw nabycia prawa stałego pobytu przewidzianego w art. 16 ust. 1 dyrektywy 2004/38, opiera się nie tylko na aspektach terytorialnych i czasowych, lecz także na czynnikach natury jakościowej, dotyczących stopnia integracji w przyjmującym państwie członkowskim.

brak

Rozporządzenie Komisji (EWG) nr 1251/70 z dnia 29 czerwca 1970 r. dotyczącego prawa pracowników do pozostania na terytorium państwa członkowskiego po ustaniu zatrudnienia w tym państwie (Dz.U. 1970, L 142)

https://eur-lex.europa.eu/rozporządzenie nr 1251/70…

Art. 2 ust. 1 lit. a)

Prawo do pozostania na stałe na terytorium państwa członkowskiego przysługuje pracownikowi, który w momencie zaprzestania pracy osiągnął wiek ustalony przez przepisy prawne tego państwa członkowskiego jako uprawniający do pobierania emerytury i który był zatrudniony przez co najmniej dwanaście ostatnich miesięcy oraz przebywał w nim nieprzerwanie przez ponad trzy lata.

Dyrektywa Rady 75/34/EWG z dnia 17 grudnia 1974 r. dotyczącej prawa obywateli państwa członkowskiego do pozostawania na terytorium innego państwa członkowskiego po zakończeniu prowadzenia na tym terytorium działalności na własny rachunek (Dz.U. 1975, L 14)

https://eur-lex.europa.eu/dyrektywa 75/34…

Art. 2 ust. 1 lit. a)

Każde państwo członkowskie przyznaje następującym osobom prawo do pozostania na stałe na swoim terytorium osobom, które w momencie zakończenia działalności osiągnęły wiek ustalony przez przepisy tego państwa za uprawniający do emerytury i które w danym państwie prowadziły działalność, przez co najmniej dwanaście ostatnich miesięcy oraz przebywały tam nieprzerwanie przez dłużej niż trzy lata.

Jeśli przepisy prawne danego państwa członkowskiego nie przyznają prawa do emerytury określonym kategoriom osób pracujących na własny rachunek, wymóg wieku należy uznać za spełniony w momencie ukończenia przez beneficjenta 65 lat.

Dyrektywa 2004/38/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie prawa obywateli Unii i członków ich rodzin do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich, zmieniającej rozporządzenie (EWG) nr 1612/68 i uchylającej dyrektywy 64/221/EWG, 68/360/EWG, 72/194/EWG, 73/148/EWG, 75/34/EWG, 75/35/EWG, 90/364/EWG, 90/365/EWG i 93/96/EWG (Dz.U. 2004, L 158, s. 77 – wyd. spec. w jęz. polskim, rozdz. 5, t. 5, s. 46; sprostowania: Dz.U. 2004, L 229, s. 35; Dz.U. 2005, L 197, s. 34)

https://eur-lex.europa.eu/dyrektywa 2004/38…

Art. 6

Art. 7

Art. 14

Art. 16

Art. 17

Niederlassungs- und Aufenthaltsgesetz (ustawa o osiedlaniu się i pobycie, BGBl. I, 100/2005, Austria).

§ 53a ust. 1 i 3

1. Obywatele [Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG)], którym przysługuje prawo pobytu na mocy przepisów prawa Unii Europejskiej (§§ 51 i 52), po pięciu latach legalnego i nieprzerwanego pobytu na terytorium federalnym nabywają prawo stałego pobytu niezależnie od dalszego spełniania przesłanek, o których mowa w § 51 lub § 52. Na wniosek wystawia im się niezwłocznie po sprawdzeniu długości pobytu zaświadczenie o stałym pobycie.

[…]

3. W drodze odstępstwa od postanowień ust. 1 obywatele EOG zgodnie z § 51 ust. 1 pkt 1 nabywają prawo stałego pobytu przed upływem terminu pięciu lat, jeżeli:

1) w momencie zakończenia aktywności zawodowej osiągnęli ustawowy wiek emerytalny lub są pracownikami najemnymi, którzy kończą aktywność zawodową w związku z wcześniejszym przejściem na emeryturę, pod warunkiem że wykonywali aktywność zawodową na terytorium federalnym przez co najmniej ostatnie dwanaście miesięcy i zamieszkiwali na terytorium federalnym nieprzerwanie przez okres przekraczający trzy lata;

2) zamieszkiwali na terytorium federalnym nieprzerwanie przez okres przekraczający dwa lata i zakończyli aktywność zawodową w wyniku trwałej niezdolności do pracy, przy czym warunek dotyczący długości pobytu nie obowiązuje, jeżeli taka niezdolność do pracy jest wynikiem wypadku przy pracy lub choroby zawodowej uprawniającej zainteresowaną osobę do świadczenia emerytalnego wypłacanego w całości lub w części przez austriacki zakład ubezpieczeń emerytalnych, lub

3) wykonywali aktywność zawodową i zamieszkiwali na terytorium federalnym nieprzerwanie przez trzy lata, a następnie wykonują aktywność zawodową w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej, zachowując jednak swoje miejsce zamieszkania na terytorium federalnym, do którego powracają zasadniczo co najmniej raz na tydzień.

Do celów nabycia prawa określonego w pkt 1 i 2 okresy aktywności zawodowej w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej przyjmuje się za okresy pracy na terytorium federalnym. […].

Allgemeines Sozialversicherungsgesetz (kodeks ubezpieczeń społecznych, Austria)

§ 292 ust. 1

Jeżeli emerytura, przy zaliczeniu dochodu netto uzyskiwanego z pozostałych źródeł osoby uprawnionej do świadczenia emerytalnego, a także kwot, które należy uwzględnić zgodnie z § 294, nie osiąga obowiązującego w jej przypadku progu (§ 293), osobie uprawnionej do świadczenia emerytalnego przysługuje na mocy przepisów niniejszego działu prawo do dodatku wyrównawczego do emerytury, jeżeli osoba ta ma zgodnie z prawem zwykłe miejsce pobytu na terytorium krajowym.

http://curia.europa.eu/C-32/19…