Izba

Przebicie zasłony korporacyjnej uzasadnione popełnieniem przedawnionego przestępstwa

Art. 6 ust. 2 EKPCz
„Każdego oskarżonego o popełnienie czynu zagrożonego karą uważa się za niewinnego do czasu udowodnienia mu winy zgodnie z ustawą.”

Art. 1 Protokołu nr 1 do EKPCz
„Każda osoba fizyczna i prawna ma prawo do poszanowania swego mienia. Nikt nie może być pozbawiony swojej własności, chyba że w interesie publicznym i na warunkach przewidzianych przez ustawę oraz zgodnie z ogólnymi zasadami prawa międzynarodowego.
Powyższe postanowienia nie będą jednak w żaden sposób naruszać prawa państwa do stosowania takich ustaw, jakie uzna za konieczne do uregulowania sposobu korzystania z własności zgodnie z interesem powszechnym lub w celu zabezpieczenia uiszczania podatków bądź innych należności lub kar pieniężnych.”

Skarżący był prezesem zarządu pewnej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością od 2011 r. W 2013 r., w toku przeprowadzonej w spółce kontroli podatkowej, uznano, że spółka nie posiada dokumentów potwierdzających uprawnienie do skorzystania z zerowej stawki VAT-u. W konsekwencji spółce nakazano zapłacić ok. 15 mln rubli (ok. 700.000 zł) zaległego podatku VAT. Wkrótce ogłoszono upadłość spółki.

Równolegle, w bliżej nieokreślonej dacie, wszczęto postępowanie przygotowawcze o oszustwo podatkowe, które jednak zostało w 2014 r. umorzone wobec upływu terminu przedawnienia.

W 2015 r. Izba Skarbowa wytoczyła Skarżącemu postępowanie cywilne, żądając od niego całej kwoty zaległego podatku VAT, powołując się na odpowiedzialność subsydiarną członka zarządu. 6 kwietnia 2015 r. sąd w Krasnodarze uwzględnił powództwo w całości, uznając, że Skarżący „popełnił umyślnie czyn zabroniony przez prawo karne w celu uniknięcia zapłaty podatków”.

• Ochrona art. 6 ust. 2 EKPCz rozciąga się poza zakończenie postępowania karnego. Funkcją tego przepisu jest zapewnienie, aby osoba uniewinniona lub postępowanie przeciwko której umorzono nie była traktowana przez władze publiczne jak winna. (§ 31)

• Pojęcie „oskarżenia o popełnienie czynu zagrożonego karą” (art. 6 ust. 2 EKPCz) należy rozumieć autonomicznie. Jeżeli Skarżący był kilkukrotnie przesłuchiwany jako osoba podejrzana, nawet bez formalnego przedstawienia zarzutu, należy go uznać za „oskarżonego” w rozumieniu Konwencji. (§ 32)

• Nawet jeżeli Skarżący został uniewinniony od zarzutu popełnienia przestępstwa, nadal jest możliwe, żeby odpowiadał on cywilnie za ten sam czyn na podstawie innego rozłożenia ciężaru dowodu. Wówczas jednak sąd cywilny musi się powstrzymać od wszelkich stwierdzeń, które przypisywałyby Skarżącemu winę za przestępstwo. Istotne znaczenie ma w takim przypadku samo brzmienie uzasadnienia wyroku sądowego, ale także kontekst i typ postępowania. (§ 37)

• W realiach sprawy, sąd cywilny przypisał Skarżącemu umyślne popełnienie czynu zabronionego przez prawo karne. W kontekście postępowania takie stwierdzenie w uzasadnieniu wyroku sądowego nie mogło być usprawiedliwione, co przełożyło się na naruszenie art. 6 ust. 2 EKPCz. (§ 41, 44)

• Ograniczenie prawa własności (dopuszczalne przez art. 1 Protokołu nr 1 do EKPCz) jest dopuszczalne tylko wówczas, gdy ma podstawę prawną, która jednak musi być stosowana w zgodzie z EKPCz. (§ 55–56) W realiach sprawy, odwołanie się do popełnionego przestępstwa, które nie zostało jednak stwierdzone wyrokiem sądu karnego, jako przesłanki przebicia zasłony korporacyjnej jest pozbawione podstawy prawnej, co przekłada się na naruszenie art. 1 Protokołu nr 1 do EKPCz. (§ 58–63)

Zgodnie z art. 3 ustawy federalnej o spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością, spółka jest odpowiedzialna za swoje zobowiązania, jednakże w razie upadłości spółki członkowie zarządu mogą być pociągnięci do odpowiedzialności cywilnej, jeżeli wykazali się nieuczciwymi lub nierozsądnymi działaniami w okresie zarządzania spółką.

Przebicie zasłony korporacyjnej; spółka z ograniczoną odpowiedzialnością; art. 299 KSH; domniemanie niewinności

http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-204848