EUROPEJSKI TRYBUNAŁ PRAW CZŁOWIEKA

Associazione Politica Nazionale Lista Marco Pannella v. Włochy
66984/14

WYROK ETPCz z dnia 31-08-2021 r.
skład trybunału:

Izba

przedmiot:

Zasady udziału podmiotów politycznych w programach telewizyjnych

wzorce kontroli:

Art 6 ust. 1 EKPCz

„Każdy ma prawo do sprawiedliwego i publicznego rozpatrzenia jego sprawy w rozsądnym terminie przez niezawisły i bezstronny sąd ustanowiony ustawą przy rozstrzyganiu o jego prawach i obowiązkach o charakterze cywilnym albo o zasadności każdego oskarżenia w wytoczonej przeciwko niemu sprawie karnej. Postępowanie przed sądem jest jawne, jednak prasa i publiczność mogą być wyłączone z całości lub części rozprawy sądowej ze względów obyczajowych, z uwagi na porządek publiczny lub bezpieczeństwo państwowe w społeczeństwie demokratycznym, gdy wymaga tego dobro małoletnich lub gdy służy to ochronie życia prywatnego stron albo też w okolicznościach szczególnych, w granicach uznanych przez sąd za bezwzględnie konieczne, kiedy jawność mogłaby przynieść szkodę interesom wymiaru sprawiedliwości.”

 

Art. 10 EKPCz

„1. Każdy ma prawo do wolności wyrażania opinii. Prawo to obejmuje wolność posiadania poglądów oraz otrzymywania i przekazywania informacji i idei bez ingerencji władz publicznych i bez względu na granice państwowe. Niniejszy przepis nie wyklucza prawa Państw do poddania procedurze zezwoleń przedsiębiorstw radiowych, telewizyjnych lub kinematograficznych.

2. Korzystanie z tych wolności pociągających za sobą obowiązki i odpowiedzialność może podlegać takim wymogom formalnym, warunkom, ograniczeniom i sankcjom, jakie są przewidziane przez ustawę i niezbędne w społeczeństwie demokratycznym w interesie bezpieczeństwa państwowego, integralności terytorialnej lub bezpieczeństwa publicznego ze względu na konieczność zapobieżenia zakłóceniu porządku lub przestępstwu, z uwagi na ochronę zdrowia i moralności, ochronę dobrego imienia i praw innych osób oraz ze względu na zapobieżenie ujawnieniu informacji poufnych lub na zagwarantowanie powagi i bezstronności władzy sądowej.”

rozstrzygnięcie:

  • Naruszenie art. 10 EKPCz [jednomyślnie]

 

  • Brak konieczności odrębnego badania naruszenia art. 6 ust. 1 EKPCz [jednomyślnie]

stan faktyczny:

Skarżący jest stowarzyszeniem politycznym z siedzibą w Rzymie. W dniu 4 czerwca 2010 r. Skarżący wniósł do Urzędu ds. Gwarancji w Komunikacji (Autorità per le garanzie nelle comunicazioni, dalej AGCOM) skargę przeciwko trzem kanałom o tematyce ogólnej Włoskiej Rozgłośni Radiowo-Telewizyjnej (Radio Televisione Italiana, dalej RAI) w związku z nieprzestrzeganiem w okresie od dnia 1 kwietnia do dnia 3 czerwca 2010 r. obowiązków wynikających z zasad bezstronności i pluralizmu informacji.

 

W szczególności Skarżący uznał, że programy informacyjne tych trzech kanałów (TG1, TG2 i TG3) nie informowały w wystarczającym stopniu o podjętych przez niego inicjatywach i kampaniach uświadamiających. Skarżył się również, że jej przedstawiciele nie zostali zaproszeni do najważniejszych programów typu talk show nadawanych na trzech kanałach publicznych – Porta a porta, Annozero i Ballarò – podczas gdy uczestniczyli w nich przedstawiciele innych zgrupowań politycznych.

 

Odwołując się do utrwalonej praktyki AGCOM w tego rodzaju sprawach, Skarżący zwrócił się do organu, aby nie rozpatrywał wszystkich przedmiotowych programów informacyjnych i audycji jako całości, lecz ocenił szkodę w odniesieniu do każdego pojedynczego programu informacyjnego i audycji. Zwrócił się on o przywrócenie równowagi poprzez przyznanie jego przedstawicielom specjalnego czasu antenowego, zarówno w programach informacyjnych, jak i w trzech programach typu talk show.

 

W decyzji z dnia 8 lipca 2010 r. (nr 137/10/CSP) AGCOM postanowił odrzucić skargę. Ocenił on czas antenowy Skarżącego stowarzyszenia w świetle jego ogólnej obecności we wszystkich programach informacyjnych oferowanych przez każdy z kanałów publicznych (RaiUno, RaiDue i RaiTre) w rozpatrywanym okresie i doszedł do wniosku, że stowarzyszenie to było wystarczająco widoczne, podobnie jak inne siły polityczne, które nie mają wybranych członków w Parlamencie. Podkreślił, że w przeciwieństwie do programów „komunikacji politycznej”, programy informacyjne nie podlegają zasadzie ścisłego matematycznego podziału czasu antenowego przeznaczonego dla każdej siły politycznej i wyjaśnił, że w takich programach wyrażanie opinii politycznych podlega zasadzie równego traktowania (tj. podobne sytuacje muszą być traktowane w podobny sposób), której celem jest zapewnienie sprawiedliwej reprezentacji wszystkich opinii politycznych. Stwierdził on, że nie ma dowodów na to, że Skarżący było niedostatecznie reprezentowany na antenie w przedmiotowym okresie.

 

W dniu 9 listopada 2010 r. Skarżące stowarzyszenie zaskarżyło decyzję AGCOM do Regionalnego Sądu Administracyjnego. Wyrokiem z dnia 9 czerwca 2011 r. (nr 8064) Sąd uwzględnił wniosek Skarżącego stowarzyszenia i stwierdził nieważność decyzji AGCOM.

 

AGCOM w toku ponownego rozpoznania sprawy ponownie odrzucił skargę Skarżącego. Skarżące stowarzyszenie, powołując się na naruszenie zasady powagi rzeczy osądzonej, ponownie zaskarżyło decyzję AGCOM do Regionalnego Sądu Administracyjnego. Po raz kolejny Sąd orzekł na korzyść Skarżącego.

główne tezy:
  • Wolność mediów zapewnia społeczeństwu jeden z najlepszych sposobów poznawania i oceniania idei i postaw osób sprawujących władzę. Mówiąc bardziej ogólnie, swobodna debata polityczna leży w samym sercu pojęcia społeczeństwa demokratycznego, które dominuje w całej Konwencji. (§ 69)

 

  • Gdy państwo decyduje się na utworzenie publicznego systemu nadawania, ​​krajowe prawo i praktyka powinny zapewniać, że system ten zapewnia pluralistyczną usługę. W szczególności, gdy stacje prywatne są nadal zbyt słabe, aby zaoferować realną alternatywę, a organ publiczny lub państwowy jest jedynym nadawcą lub dominującym nadawcą w kraju lub regionie, dla prawidłowego funkcjonowania demokracji niezbędne jest rozpowszechnianie bezstronności. (§73)

 

  • Należy zauważyć, że skarga Skarżącego stowarzyszenia została dwukrotnie oddalona, mimo że Regionalny Sąd Administracyjny, uchylając pierwszą decyzję AGCOM, zwrócił się do AGCOM o uwzględnienie okoliczności, że po pierwsze, Skarżące stowarzyszenie było „podmiotem politycznym” i dlatego nie mogło być porównywane z siłami politycznymi niereprezentowanymi w Parlamencie; po drugie, nawet siły polityczne niereprezentowane w Parlamencie brały udział w trzech audycjach. (§ 79)
odszkodowanie:

12.000 EUR

koszty postępowania:

5.000 EUR

powiązane sprawy:

Manole i Inni v. Mołdawia (13936/02)

Pedersen i Baadsgaard v. Dania (49017/99)

Murphy v. Irlandia (44179/98)

akty normatywne:

Artykuł 3 dekretu legislacyjnego nr 117 z 31 lipca 2005 r. określa podstawowe zasady mające zastosowanie do systemu nadawania, w szczególności ochronę wolności i pluralizmu mediów, ochronę wolności wypowiedzi każdej osoby, w tym wolności opinii i wolności otrzymywania lub przekazywania informacji lub idei, obiektywizmu, kompletności, rzetelności i bezstronności informacji, otwartości na różne opinie oraz tendencje polityczne i społeczne, poszanowania praw i wolności człowieka, w tym godności jednostki, zagwarantowanych w Konstytucji, prawie wspólnotowym, obowiązujących standardach międzynarodowych. [§ 31]

 

W wyroku nr 155 z 2002 r. (24 kwietnia/7 maja 2002 r.) Trybunał Konstytucyjny Włoch podkreślił, że „prawo do informacji, gwarantowane przez art. 21 Konstytucji, ma charakter kwalifikowany i charakteryzuje się m.in. pluralizmem źródeł, z których czerpie się wiedzę i fakty – w celu umożliwienia obywatelowi wyrobienia sobie własnego zdania, mając na uwadze różne kulturowe i polityczne punkty widzenia i orientacje, obiektywność i bezstronność dostarczanych danych, a także kompletność, dokładność i ciągłość gwarantowanej działalności informacyjnej”. Dodał również, że prawo każdego obywatela do pełnej i obiektywnej informacji jest chronione przede wszystkim poprzez odniesienie do podstawowych wartości konstytucyjnych, a wartości te polegają nie tyle na równej widoczności różnych partii, co na właściwym przebiegu debaty politycznej, która jest trwałym fundamentem systemu demokratycznego. [§ 41]

słowa kluczowe:

Wolność mediów; program telewizyjny; polityka; polityk; art. 10 EKPCz

autor omówienia:

Michał Macidłowski