Izba

Kumulacja kary wykroczeniowej i kryminalnej za wypadek samochodowy

Art. 4 Protokołu nr 7 do EKPCz

„1. Nikt nie może być ponownie sądzony lub ukarany w postępowaniu przed sądem tego samego państwa za przestępstwo, za które został uprzednio skazany prawomocnym wyrokiem lub uniewinniony zgodnie z ustawą i zasadami postępowania karnego tego państwa.
2. Postanowienia poprzedniego ustępu nie stoją na przeszkodzie wznowieniu postępowania zgodnie z ustawą i zasadami postępowania karnego danego państwa, jeśli zaistnieją nowe lub nowo ujawnione fakty lub jeśli w poprzednim postępowaniu dopuszczono się rażącego uchybienia, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy.
3. Żadne z postanowień niniejszego artykułu nie może być uchylone na podstawie artykułu 15 konwencji.”

W 2004 r. Skarżący – jadąc z prędkością przekraczającą dopuszczalną o 40 km/h samochodem z „łysymi” oponami – spowodował wypadek ze skutkiem śmiertelnym, a następnie zbiegł z miejsca wypadku.

Policja skierowała wniosek o ukaranie w procedurze wykroczeniowej. W 2006 r. Sąd grodzki w Rijece wydał wyrok nakazowy, w którym skazał Skarżącego na karę grzywny w wysokości 4100 kun (ok. 2500 zł) za przekroczenie prędkości, prowadzenie niesprawnego samochodu oraz ucieczkę z miejsca wypadku. Skarżący nie odwołał się od tego wyroku.

Równolegle toczyło się postępowanie karne o spowodowanie wypadku ze skutkiem śmiertelnym, wywołanego nadmierną prędkością. W 2011 r. Sąd miejski w Rijece skazał Skarżącego na 1 rok i 6 miesięcy pozbawienia wolności. Wszelkie środki odwoławcze okazały się nieskuteczne.

• Art. 4 Protokołu nr 7 do EKPCz zabrania postępowania w sprawie tego samego stanu faktycznego. Dopuszczalne jest jednak prowadzenie dwóch postępowań, jeżeli stanowią one zintegrowany system, charakteryzujący się przewidywalnością i proporcjonalnością, o ile nie naraża to jednostki na niesprawiedliwość. (§ 25–26)

• W świetle kryteriów Engel, które mają zastosowanie do oceny „kryminalności” obydwu postępowań w świetle art. 4 Protokołu nr 7 do EKPCz, zarówno postępowanie karne, jak i wykroczeniowe mają charakter „karny”. (§ 27–28)

• Jeżeli w realiach sprawy w postępowaniu karnym wypadek ze skutkiem śmiertelnym połączono związkiem przyczynowym tylko z nadmierną prędkością, a nie z niesprawnością techniczną samochodu (a tym bardziej ucieczką z miejsca wypadku), oznacza to, że ostatnie dwa zarzuty w postępowaniu wykroczeniowym nie zostały potem „zduplikowane” w postępowaniu karnym. (§ 30–34)

• Dopuszczalna jest kumulacja postępowań o charakterze „karnym”, o ile zostaną spełnione warunki komplementarności oraz bliskości materialnej i czasowej. Przy ocenie bliskości materialnej należy oceniać to, czy postępowania miały różne, lecz komplementarne cele (zarówno in abstracto, jak i in concreto), czy duplikacja postępowań była przewidywalna (w teorii i praktyce), czy postępowania były prowadzone w taki sposób, aby uniknąć podwójnego gromadzenia dowodów i ich oceny oraz czy istniał odpowiedni mechanizm kontroli proporcjonalności zsumowanych sankcji. (§ 39)

• W realiach sprawy, celem postępowania wykroczeniowego było zapewnienie ogólnie rozumianego bezpieczeństwa na drodze, natomiast karnego – ukaranie za spowodowanie śmierci. Można uznać te cele za różne, lecz komplementarne. (§ 41) Duplikacja postępowań była także przewidywalna, zgodnie z praktyką organów państwowych w tamtym czasie. (§ 42) Uwzględniono także ustalenia sądu grodzkiego w wyroku sądu karnego. (§ 43) Nawet jeżeli sąd karny nie odniósł się explicite do kwestii proporcjonalności kary w kontekście wcześniej wymierzonej kary wykroczeniowej, należy uznać, że grzywna wymierzona w postępowaniu wykroczeniowym i kara pozbawienia wolności nałożona w postępowaniu karnym nie stanowią razem nieproporcjonalnego ciężaru. (§ 44) Wszczęcie zarówno postępowania karnego, jak i wykroczeniowego, w mniej więcej tym samym czasie sprawia także, że istnieje wystarczający związek czasowy. Nawet fakt, że postępowanie karne trwało ponad sześć lat dłużej niż postępowanie wykroczeniowe nie stanowi wystarczającego argumentu przeciwko istnieniu odpowiedniego związku czasowego. W postępowaniu karnym bowiem Skarżący wielokrotnie się odwoływał od wyroków, a i samo postępowanie karne – jako bardziej kompleksowe niż wykroczeniowe – może trwać dłużej. (§ 45)

Prawo o ruchu drogowym (Chorwacji) przewiduje karę 700 kun za przekroczenie prędkości o 30–50 km/h (art. 53 ust. 1), 3000 kun – za opuszczenie miejsca wypadku, w którym byli ranni lub nieudzielenie pomocy lub niewezwanie policji (art. 176 ust. 1 i 3), 400 kun – za niespełnienie wymogów sprawności technicznej pojazdu (art. 239 ust. 1 i 8). [§ 12]

Zgodnie z kodeksem karnym, grzywnę wymierzoną w postępowaniu w sprawie o wykroczenie zalicza się na poczet kary kryminalnej, o ile obydwie kary wymierzono za ten sam czyn (art. 63 ust. 2). Natomiast zgodnie z art. 272 kodeksu karnego, ten, kto narusza zasady ostrożności w ruchu drogowym i powoduje wypadek, w którym inna osoba zostaje poważnie ranna, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 5 lat. [§ 13]

Wykroczenie; postępowanie w sprawie o wykroczenie; kumulacja postępowań; postępowanie karne

http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-204820